Παιδική Παχυσαρκία: Το DNA σου Προειδοποιεί Πριν το Πρώτο Κουδούνι του Νηπιαγωγείου
Μια πρωτοποριακή μελέτη, που δημοσιεύτηκε στις 21 Ιουλίου 2025 στο περιοδικό Nature Medicine, αποκαλύπτει πώς η ανάλυση του DNA μπορεί να προβλέψει τον κίνδυνο παχυσαρκίας από την παιδική ηλικία, ανοίγοντας τον δρόμο για έγκαιρες παρεμβάσεις. Ερευνητές από τα Πανεπιστήμια του Κοπεγχάγης και του Μπρίστολ, αξιοποιώντας γενετικά δεδομένα από πάνω από πέντε εκατομμύρια ανθρώπους, ανέπτυξαν ένα νέο πολυγονιδιακό σκορ κινδύνου (PGS), το οποίο είναι διπλάσια αποτελεσματικό σε σχέση με προηγούμενες μεθόδους στην πρόβλεψη της παχυσαρκίας ενηλίκων ήδη από την ηλικία των πέντε ετών.
Η παχυσαρκία αποτελεί παγκόσμια πρόκληση υγείας, με την Παγκόσμια Ομοσπονδία Παχυσαρκίας να προβλέπει ότι έως το 2035, πάνω από το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού θα είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Παρά την ύπαρξη θεραπειών, όπως αλλαγές στον τρόπο ζωής, χειρουργικές επεμβάσεις και φάρμακα, αυτές δεν είναι πάντα διαθέσιμες ή αποτελεσματικές. Το νέο PGS, που δημιουργήθηκε με δεδομένα από το κονσόρτιο Genetic Investigation of Anthropometric Traits (GIANT) και την εταιρεία 23andMe, συνδυάζει χιλιάδες γενετικές παραλλαγές που επηρεάζουν την όρεξη ή την αποθήκευση λίπους, προσφέροντας μια συνολική βαθμολογία κινδύνου.
Η έρευνα, στην οποία συμμετείχαν πάνω από 600 επιστήμονες από 500 ιδρύματα, δοκίμασε το PGS σε δεδομένα από 500.000 άτομα, συμπεριλαμβανομένων δεδομένων Δείκτη Μάζας Σώματος (BMI) από τη μακροχρόνια μελέτη «Children of the 90s» του Μπρίστολ. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το σκορ προβλέπει με ακρίβεια τον κίνδυνο παχυσαρκίας από την ηλικία των δυόμισι ετών, πολύ πριν περιβαλλοντικοί παράγοντες αρχίσουν να επηρεάζουν το βάρος. «Η δύναμη του σκορ έγκειται στη σταθερότητα της συσχέτισης μεταξύ γενετικού σκορ και BMI πριν τα πέντε έτη και μέχρι την ενηλικίωση», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής, Επίκουρος Καθηγητής Ρούλοφ Σμιτ από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης. «Η παρέμβαση σε αυτό το στάδιο μπορεί να έχει τεράστιο αντίκτυπο», πρόσθεσε.
Η Δρ. Κέιτλιν Γουέιντ, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ, τόνισε: «Η παχυσαρκία είναι ένα μείζον ζήτημα δημόσιας υγείας, με πολλούς παράγοντες, όπως γενετική, περιβάλλον και συμπεριφορά. Πολλοί από αυτούς ξεκινούν από την παιδική ηλικία. Είμαστε ενθουσιασμένοι που συνεισφέραμε δεδομένα από τη μελέτη ‘Children of the 90s’ σε αυτή την πρωτοποριακή έρευνα». Η μελέτη αποκάλυψε επίσης ότι άτομα με υψηλότερο γενετικό κίνδυνο ανταποκρίνονται καλύτερα σε παρεμβάσεις, όπως δίαιτες και άσκηση, αλλά τείνουν να ανακτούν το βάρος γρηγορότερα όταν αυτές διακόπτονται.
Παρά την πρόοδο, το PGS έχει περιορισμούς, καθώς είναι πιο ακριβές σε άτομα ευρωπαϊκής καταγωγής παρά σε αυτά αφρικανικής καταγωγής, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για πιο αντιπροσωπευτικά δεδομένα. Επιπλέον, όπως σημείωσε η Καθηγήτρια Ρουθ Λους, «η γενετική από μόνη της δεν μπορεί να προβλέψει πλήρως την παχυσαρκία, καθώς ο τρόπος ζωής παραμένει κρίσιμος». Η έρευνα καλεί για περαιτέρω μελέτες που θα ενσωματώνουν περιβαλλοντικούς και συμπεριφορικούς παράγοντες, ενώ εγείρει ζητήματα ιδιωτικότητας και ηθικής χρήσης γενετικών δεδομένων, ιδιαίτερα σε χώρες με περιορισμένη νομοθεσία.
Η ανακάλυψη αυτή προσφέρει ελπίδα για την έγκαιρη πρόληψη της παχυσαρκίας, δίνοντας τη δυνατότητα σε γονείς και γιατρούς να εφαρμόσουν εξατομικευμένες στρατηγικές, όπως διατροφική καθοδήγηση και άσκηση, πριν η παχυσαρκία γίνει πρόβλημα. Με την παγκόσμια επιδημία να απειλεί την υγεία και την οικονομία, αυτό το γενετικό εργαλείο ίσως αλλάξει το μέλλον της δημόσιας υγείας.
