Μια ματιά, μια ζωή: Το επαναστατικό τεστ που αποκαλύπτει τον κίνδυνο για καρκίνο του δέρματος
Ο καρκίνος του δέρματος παραμένει ο πιο συχνός καρκίνος παγκοσμίως, αλλά η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να αλλάξει τα πάντα. Μια πρωτοποριακή έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Νιούκαστλ, που δημοσιεύτηκε στο British Journal of Dermatology το 2025, παρουσιάζει το AMBLor, ένα διαγνωστικό τεστ που προβλέπει με ακρίβεια τον κίνδυνο εξάπλωσης του μελανώματος, της πιο θανατηφόρας μορφής καρκίνου του δέρματος. Με την υπεριώδη ακτινοβολία (UV) να αποτελεί την κύρια αιτία και τα κρούσματα να αυξάνονται διεθνώς, η κατανόηση των παραγόντων κινδύνου και η πρόληψη είναι πιο κρίσιμες από ποτέ. Πώς μπορεί αυτό το τεστ να σώσει ζωές και τι πρέπει να γνωρίζεις για να προστατευτείς;
Το AMBLor: Μια επανάσταση στη διάγνωση του μελανώματος
Το AMBLor, που αναπτύχθηκε από το Πανεπιστήμιο του Νιούκαστλ σε συνεργασία με την AMLo Biosciences, είναι το πρώτο τεστ που εντοπίζει τη δυνατότητα μετάστασης ή υποτροπής μη ελκωδών μελανωμάτων αρχικού σταδίου, τα οποία αποτελούν το 75% των νέων περιπτώσεων. Το τεστ αναλύει βιοδείκτες, όπως τις πρωτεΐνες AMBRA1, Loricrin και Claudin-1, για να προσδιορίσει αν ο καρκίνος είναι πιθανό να εξαπλωθεί. Όπως δήλωσε η καθηγήτρια Πένι Λόβατ, «το AMBLor επιτρέπει στους γιατρούς να καθησυχάζουν ασθενείς χαμηλού κινδύνου και να επικεντρώνονται σε όσους χρειάζονται εντατική παρακολούθηση, βελτιώνοντας την πρόγνωση και μειώνοντας το κόστος θεραπείας».
Το τεστ εφαρμόζεται σε δείγματα βιοψίας μετά την αφαίρεση ενός ύποπτου σπίλου και προσφέρει αποτελέσματα που καθοδηγούν τη θεραπεία, μειώνοντας την ανάγκη για περιττές εξετάσεις σε χαμηλού κινδύνου ασθενείς.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο;
Ο καρκίνος του δέρματος περιλαμβάνει το μελάνωμα, το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα (BCC), το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (SCC) και το σπάνιο καρκίνωμα κυττάρων Merkel (MCC). Σύμφωνα με το Skin Cancer Foundation, κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται πάνω από 5,4 εκατομμύρια μη μελανωματικοί καρκίνοι στις ΗΠΑ, ενώ το 2025 προβλέπονται 212.200 νέες περιπτώσεις μελανώματος, με 8.430 θανάτους. Η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία κατέχουν τα υψηλότερα ποσοστά παγκοσμίως, με περίπου 12.500 νέα κρούσματα μελανώματος ετησίως.
Οι κύριοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:
- Υπεριώδης ακτινοβολία (UV): Το 86% των μελανωμάτων και το 90% των μη μελανωματικών καρκίνων συνδέονται με την έκθεση στον ήλιο ή τα σολάριουμ. Τα ηλιακά εγκαύματα, ιδιαίτερα στην παιδική ηλικία, διπλασιάζουν τον κίνδυνο μελανώματος.
- Ανοιχτόχρωμο δέρμα: Άτομα με ανοιχτό δέρμα, φακίδες ή ξανθά/κόκκινα μαλλιά έχουν λιγότερη μελανίνη, καθιστώντας τα πιο ευάλωτα. Ωστόσο, ο καρκίνος του δέρματος μπορεί να πλήξει όλους τους τύπους δέρματος.
- Οικογενειακό ιστορικό: Η γενετική προδιάθεση αυξάνει τον κίνδυνο, ιδιαίτερα για το μελάνωμα.
- Ανοσοκαταστολή: Οι ασθενείς με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, όπως όσοι έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση οργάνων, έχουν 100 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο για SCC και 15 φορές για MCC.
- Ιστορικό καρκίνου: Όσοι είχαν προηγουμένως καρκίνο του δέρματος διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο για νέες βλάβες, όπως το MCC.
Η Cancer Research UK αναφέρει ότι το 87% των κρουσμάτων μελανώματος θα μπορούσαν να αποφευχθούν με καλύτερη προστασία από την UV ακτινοβολία. Επιπλέον, η έρευνα δείχνει ότι οι ενδυματολογικές συνήθειες επηρεάζουν τον κίνδυνο, με τους άντρες να εμφανίζουν μελανώματα στον κορμό λόγω της συνήθειας να κυκλοφορούν χωρίς μπλούζα και τις γυναίκες στα κάτω άκρα λόγω της χρήσης κοντών ρούχων.
Το τεστ ενός λεπτού: Πώς να ελέγξεις το δέρμα σου
Παράλληλα με το AMBLor, οι δερματολόγοι προωθούν ένα απλό τεστ αυτοεξέτασης ενός λεπτού, που μπορεί να γίνει στο σπίτι για να εντοπιστούν ύποπτες αλλαγές. Χρησιμοποιώντας τον κανόνα ABCDE, μπορείς να αξιολογήσεις σπίλους και βλάβες:
- A (Ασυμμετρία): Το ένα μισό της ελιάς δεν ταιριάζει με το άλλο.
- B (Όρια): Ακανόνιστα ή θολά περιγράμματα.
- C (Χρώμα): Πολλαπλά χρώματα (καφέ, μαύρο, κόκκινο, μπλε).
- D (Διάμετρος): Πάνω από 6 χιλιοστά (μέγεθος γόμας μολυβιού).
- E (Εξέλιξη): Αλλαγές σε μέγεθος, σχήμα ή χρώμα με την πάροδο του χρόνου.
Άλλα προειδοποιητικά σημάδια περιλαμβάνουν κνησμό, αιμορραγία ή έλκωση. Το Skin Cancer Foundation συνιστά μηνιαία αυτοεξέταση και ετήσια επίσκεψη σε δερματολόγο, ιδιαίτερα για άτομα με υψηλό κίνδυνο.
Πρόληψη: Η ασπίδα σου κατά του καρκίνου του δέρματος
Η πρόληψη είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για τη μείωση του κινδύνου. Το Skin Cancer Foundation και η Cancer Research UK προτείνουν:
- Αντηλιακό SPF 30+: Εφάρμοζέ το κάθε δύο ώρες, ακόμα και σε συννεφιασμένες μέρες, και επανέλαβε μετά το κολύμπι ή την εφίδρωση.
- Αποφυγή σολάριουμ: Η χρήση σολάριουμ αυξάνει τον κίνδυνο μελανώματος κατά 75% σε νεαρούς ενήλικες.
- Προστατευτική ένδυση: Φόρα καπέλο, γυαλιά ηλίου και μακρυμάνικα ρούχα σε παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο.
- Αποφυγή ήλιου 11 π.μ. – 5 μ.μ.: Αναζήτησε σκιά κατά τις ώρες υψηλής UV ακτινοβολίας.
- Ετήσιος δερματολογικός έλεγχος: Ιδιαίτερα για όσους έχουν ανοιχτόχρωμο δέρμα, ιστορικό ηλιακών εγκαυμάτων ή οικογενειακό ιστορικό καρκίνου.
Η δύναμη της έγκαιρης διάγνωσης
Ο καρκίνος του δέρματος, όταν εντοπιστεί έγκαιρα, είναι ιάσιμος σε ποσοστό άνω του 95%. Το AMBLor και το τεστ αυτοεξέτασης ενός λεπτού δίνουν τη δυνατότητα στους ανθρώπους να αναγνωρίσουν τον κίνδυνο τους και να δράσουν γρήγορα. Με τις προβλέψεις για 26.500 νέα κρούσματα μελανώματος ετησίως στο Ηνωμένο Βασίλειο έως το 2040, η ευαισθητοποίηση και η πρόληψη είναι πιο επείγουσες από ποτέ. Όπως δήλωσε η καθηγήτρια Λόβατ, «η γνώση του κινδύνου σου είναι το πρώτο βήμα για να προστατευτείς».
Πάρε ένα λεπτό σήμερα για να ελέγξεις το δέρμα σου, συμβουλεύσου έναν δερματολόγο αν παρατηρήσεις αλλαγές και υιοθέτησε προστατευτικές συνήθειες. Με τη σωστή πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση, ο καρκίνος του δέρματος μπορεί να νικηθεί. Μια ματιά μπορεί να σώσει τη ζωή σου!
