Το Χτύπημα του Ισραήλ στη Ντόχα: Τι θα Συμβεί στη Συνέχεια;
Ανάλυση της Δρ. Ασπασίας Αλιγιζάκη, Διδάσκουσας στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς
Η χθεσινή επίθεση του Ισραήλ κατά ηγετών της Χαμάς στη Ντόχα του Κατάρ, στις 9 Σεπτεμβρίου 2025, έχει πυροδοτήσει παγκόσμιο σάλο, εντείνοντας τις ήδη τεταμένες σχέσεις στη Μέση Ανατολή. Αυτή η ενέργεια δεν αποτελεί απλώς μια ακόμα στρατιωτική επιχείρηση, αλλά μια κίνηση που διαταράσσει διπλωματικές ισορροπίες, απειλεί διαδικασίες ειρήνης και δοκιμάζει διεθνείς συμμαχίες, με τις ΗΠΑ και τον Ντόναλντ Τραμπ να βρίσκονται στο επίκεντρο των εξελίξεων.
Η επιχείρηση ξεκίνησε ως αντίποινα για μια πρόσφατη βομβιστική επίθεση στην Ιερουσαλήμ, με το Ισραήλ να εξαπολύει αεροπορικές επιδρομές σε κτίρια όπου φέρονταν να βρίσκονται κορυφαία στελέχη της Χαμάς, όπως ο Χαλίντ Μεσάλ και ο Χαλίλ αλ-Χάγια. Η Χαμάς ισχυρίζεται ότι οι ηγέτες της επέζησαν, αν και παραδέχεται τον θάνατο πέντε έως έξι μελών της, συμπεριλαμβανομένου του γιου ενός υψηλόβαθμου στελέχους. Το Κατάρ, που φιλοξενεί την πολιτική ηγεσία της οργάνωσης από το 2012, αντέδρασε έντονα, χαρακτηρίζοντας την επίθεση “κρατική τρομοκρατία” και παραβίαση της εθνικής του κυριαρχίας. Ο πρωθυπουργός Σέιχ Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραχμάν Αλ Θάνι τόνισε ότι η χώρα θα συνεχίσει τις προσπάθειες για ειρήνη στη Γάζα, παρά τα εμπόδια που δημιουργεί αυτή η εξέλιξη.
Η ενέργεια αυτή δεν είναι απομονωμένη. Το Ισραήλ έχει προηγούμενο σε εξωχωρικές επιχειρήσεις, όπως η επιχείρηση “Οργή του Θεού” μετά το Μόναχο του 1972, όπου εξουδετέρωσε μέλη της Μαύρης Σεπτεμβρίου, ή η δολοφονία του Ισμαήλ Χανίγια στην Τεχεράνη το 2024. Το χτύπημα στη Ντόχα συνδέεται με την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023 και πρόσφατες τρομοκρατικές ενέργειες, υπογραμμίζοντας την επιμένοντα απειλή που αντιμετωπίζει το Ισραήλ. Το Κατάρ, ως κεντρικός μεσολαβητής σε διαπραγματεύσεις εκεχειρίας μαζί με τις ΗΠΑ και την Αίγυπτο, βρέθηκε στο στόχαστρο, αναδεικνύοντας πώς τέτοιες επιθέσεις σε ουδέτερα εδάφη μπορούν να ανατρέψουν διπλωματικές προσπάθειες.
Στο επίκεντρο της διεθνούς αντίδρασης βρίσκονται οι ΗΠΑ και ο Ντόναλντ Τραμπ. Ο επανεκλεγείς πρόεδρος εξέφρασε ανοιχτά τη δυσαρέσκειά του, δηλώνοντας ότι είναι “πολύ δυσαρεστημένος” και ότι η επίθεση “δεν εξυπηρετεί τους στόχους του Ισραήλ ή της Αμερικής”. Το Λευκό Οίκο υποστήριξε ότι ο Τραμπ είχε προειδοποιήσει το Κατάρ, κάτι που η Ντόχα διέψευσε κατηγορηματικά. Σύμβουλοι του Τραμπ φαίνονται ενοχλημένοι από την έλλειψη συντονισμού με το Ισραήλ, ιδιαίτερα δεδομένου ότι η μεγαλύτερη αμερικανική στρατιωτική βάση, η Al Udeid, βρίσκεται στο Κατάρ. Ο Τραμπ, που το 2020 προώθησε τις Συμφωνίες Αβραάμ για την ομαλοποίηση σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και αραβικών κρατών χωρίς λύση στο παλαιστινιακό ζήτημα, βλέπει τώρα τις προσπάθειες για εκεχειρία στη Γάζα να κινδυνεύουν. Η επίθεση υπονομεύει μια αμερικανική πρόταση 100 σελίδων που εξετάζονταν από τη Χαμάς, αποκαλύπτοντας τα όρια της επιρροής του επί του Νετανιάχου.
Ποιες είναι οι πιθανές εξελίξεις; Παραδείγματα όπως η δολοφονία του Σολεϊμανί από τις ΗΠΑ το 2020 υποδεικνύουν ότι τέτοιες ενέργειες προκαλούν αρχική κλιμάκωση, αλλά συχνά οδηγούν σε αποκλιμάκωση. Ειδικοί εκτιμούν ότι η επίθεση στη Ντόχα μπορεί να πυροδοτήσει άμεσες αντιδράσεις από τη Χαμάς ή συμμάχους όπως το Ιράν και η Χεζμπολάχ. Ωστόσο, η πίεση του Τραμπ στο Ισραήλ ενδέχεται να μειώσει τον κίνδυνο γενικευμένου πολέμου κατά 40% εντός των επόμενων μηνών, σύμφωνα με προσομοιώσεις συγκρούσεων. Αν το Κατάρ αποσυρθεί από τη μεσολαβητική του θέση, η ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα ενδέχεται να επιδεινωθεί, με εκτιμήσεις του ΟΗΕ να προβλέπουν αύξηση των θυμάτων κατά 20-30% βραχυπρόθεσμα. Οι επόμενοι 3-6 μήνες θα κρίνουν αν η κατάσταση θα εξελιχθεί σε διάλογο ή σε βαθύτερο χάος.
Για την Ελλάδα, μια ενδεχόμενη κλιμάκωση στη Μέση Ανατολή θα μπορούσε να επηρεάσει σοβαρά την ενεργειακή της ασφάλεια, δεδομένης της εξάρτησής της από σταθερές ροές πετρελαίου και φυσικού αερίου από την περιοχή. Αυξήσεις στις τιμές ενέργειας, όπως αυτές που παρατηρήθηκαν μετά τις κρίσεις του 2020, θα μπορούσαν να επιβαρύνουν την ελληνική οικονομία, ενώ η αύξηση μεταναστευτικών ροών από εμπόλεμες ζώνες ενδέχεται να ασκήσει περαιτέρω πίεση στα σύνορα. Ως μέλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, η Ελλάδα θα κληθεί να αντιμετωπίσει τις συνέπειες αυτών των γεωπολιτικών εντάσεων, που επηρεάζουν από το κόστος διαβίωσης μέχρι την περιφερειακή σταθερότητα. Η Ελλάδα διατηρεί μακροπρόθεσμες συμφωνίες με την QatarEnergy (π.χ. μέσω Shell και TotalEnergies), οι οποίες καλύπτουν μικρό μέρος των αναγκών της σε σχέση με τις ΗΠΑ (51% των εισαγωγών LNG το 2022, πιθανώς υψηλότερο το 2024). Η εξάρτηση από τη Μέση Ανατολή, συμπεριλαμβανομένου του Κατάρ, ανέρχεται σε 20-30% των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου, αν και η ποικιλία πηγών (π.χ. ΗΠΑ, Αζερμπαϊτζάν μέσω TAP) μετριάζει τον κίνδυνο διακοπών. Η Ντόχα υπενθυμίζει με τον πιο δραματικό τρόπο τη γεωγραφική και ενεργειακή εγγύτητα της Μέσης Ανατολής για την Ελλάδα.
