Γρηγόριος Δικαίος (Παπαφλέσσας): Ένας Κληρικός και Αγωνιστής της Επανάστασης του ’21 – Έπεσε ηρωικά μαχόμενος στο Μανιάκι, σαν σήμερα 20/5/1825
Η Ζωή και η Εκπαίδευση του Γρηγορίου Δικαίου
Ο Γρηγόριος Δικαίος, γνωστός ευρύτερα ως Παπαφλέσσας, γεννήθηκε το 1786 ή το 1788 στην Πολιανή Μεσσηνίας. Από νεαρή ηλικία, ο Δικαίος ξεχώρισε για την ευφυΐα και τον δυναμισμό του, χαρακτηριστικά που τον ανύψωσαν στα μάτια της τοπικής κοινωνίας. Η εκπαιδευτική του πορεία ξεκίνησε στην ονομαστή σχολή της Δημητσάνας, όπου απέκτησε σημαντική μόρφωση και θρησκευτική κατάρτιση, στοιχεία που θα αποτελούσαν τον πυρήνα της μετέπειτα δράσης του.
Το 1816, σε ηλικία περίπου 30 ετών, ο Δικαίος εκάρη μοναχός στο μοναστήρι της Βαλανιδιάς στην Καλαμάτα και έλαβε το όνομα Γρηγόριος. Ωστόσο, η ζωηρή και εριστική φύση του τον έφερε σε σύγκρουση με τον ηγούμενό του, γεγονός που τον ανάγκασε να εγκαταλείψει το μοναστήρι της Βαλανιδιάς και να μεταβεί στο μοναστήρι της Ρεκίτσας, που βρισκόταν μεταξύ Μυστρά και Λεονταρίου. Εκεί, συνέχισε τη μοναστική του ζωή, προσπαθώντας να βρει ισορροπία μεταξύ του πνευματικού του καθήκοντος και του ανήσυχου χαρακτήρα του.
Η περίοδος αυτή της εκπαίδευσης και των εμπειριών του έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του και στην μετέπειτα δράση του ως Παπαφλέσσας. Η μόρφωση που απέκτησε στη Δημητσάνα του επέτρεψε να αναπτύξει μια βαθιά θρησκευτική και φιλοσοφική κατανόηση, ενώ οι εμπειρίες του στα μοναστήρια ενδυνάμωσαν την αποφασιστικότητά του και τον ατσάλωσαν απέναντι στις δυσκολίες που θα αντιμετώπιζε στο μέλλον. Έτσι, η ζωή και η εκπαίδευσή του αποτέλεσαν θεμέλια για τη μετέπειτα συμβολή του στην Ελληνική Επανάσταση του 1821.
Η Συμμετοχή του Παπαφλέσσα στην Φιλική Εταιρεία και την Επανάσταση
Ο Γρηγόριος Δικαίος, γνωστότερος ως Παπαφλέσσας, αποτέλεσε μια από τις πλέον χαρακτηριστικές μορφές του Αγώνα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Η ένταξή του στη Φιλική Εταιρεία σηματοδότησε ένα κομβικό σημείο στην πορεία του, καθώς αφιερώθηκε πλήρως στην υπόθεση της εθνικής ανεξαρτησίας. Με την έντονη παρορμητικότητα και τον αμείωτο ενθουσιασμό του, ο Παπαφλέσσας ταξίδεψε στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, έχοντας ως στόχο την προώθηση και διάδοση της επαναστατικής ιδέας.
Η τακτική του Παπαφλέσσα, που περιλάμβανε την χρήση τόσο ψευδών όσο και αληθινών πληροφοριών, αποδείχθηκε αποτελεσματική στην ενθουσιώδη κινητοποίηση των Ελλήνων. Η ικανότητά του να εμπνέει και να παρασύρει τους συμπατριώτες του στην επαναστατική προσπάθεια ήταν καθοριστική. Ωστόσο, η προσέγγισή του αυτή δημιούργησε ανησυχία στα ηγετικά στελέχη της Φιλικής Εταιρείας, καθώς ο κίνδυνος αποκάλυψης των σχεδίων τους ήταν υπαρκτός και θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο ολόκληρη την επαναστατική επιχείρηση.
Αντιμετωπίζοντας αυτές τις ανησυχίες, η Φιλική Εταιρεία αποφάσισε να στείλει τον Παπαφλέσσα στην Πελοπόννησο, όπου οι συνθήκες ήταν πιο ευνοϊκές για την οργανωτική δράση. Στη μάχη με τον Ιμπραήμ στο Μανιάκι, ο Παπαφλέσσας έδειξε το αστείρευτο θάρρος και την αφοσίωσή του στον αγώνα, θυσιάζοντας τη ζωή του για την πατρίδα. Η συμβολή του στην Επανάσταση υπήρξε αναμφισβήτητα καθοριστική, και δικαιολογημένα ονομάστηκε από τους βιογράφους του «μπουρλοτιέρης των ψυχών», αποτυπώνοντας την έντονη επιρροή του στην ψυχολογία και το ηθικό των Ελλήνων.
Σαν σήμερα το 1825 έγινε η Μάχη στο Μανιάκι στην οποία και σκοτώθηκε ο αρχηγός των Ελλήνων, ο Παπαφλέσσας.
Ονομάστηκε έτσι γιατί η πολεμική συμπλοκή της επανάστασης του ’21 ανάμεσα σε Αιγυπτίους και Έλληνες έγινε στο Μανιάκι Μεσσηνίας και είχε νικηφόρα έκβαση για τους Αιγυπτίους του Ιμπραήμ Πασά.
Συγκεκριμένα, τότε ο Ιμπραήμ Πασά, μετά την κατάληψη του Νεόκαστρου (κάστρου της Πύλου), γρήγορα έγινε κυρίαρχος σχεδόν όλης της Μεσσηνίας και ετοιμαζόταν να βαδίσει κατά της Τριπολιτσάς, διοικητικού κέντρου της Οθωμανικής Πελοποννήσου, που κατείχαν οι Έλληνες από το 1822.
Από την άλλη πλευρά στις απελευθερωμένες περιοχές κυβερνούσε το «Εκτελεστικό» υπό τον Γεώργιο Κουντουριώτη, ενώ οι αρκετοί οπλαρχηγοί (Κολοκοτρώνης κ.ά.) βρίσκονταν στις φυλακές, θύματα της εμφύλιας διαμάχης.
Ο Παπαφλέσσας που ήταν τότε Υπουργός Στρατιωτικών πίστευε ότι με μια νίκη κατά του Ιμπραήμ θα αποκτούσε δύναμη για να ανατρέψει την κυβέρνηση Κουντουριώτη και να σχηματίσει κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας.
Με λίγους άνδρες αναχώρησε από το Ναύπλιο και αφού διέσχισε την Πελοπόννησο κατέλαβε την ανατολική πλευρά του όρους Μάλα στο Μανιάκι της Μεσσηνία. Πριν από τη μάχη μίλησε με λόγια φλογεράστους συμμαχητές του, θυμίζοντάς τους τις νίκες των Ελλήνων, λέγοντάς τους ότι σε λίγο έρχεται βοήθεια και ότι η πατρίδα περιμένει να νικήσουν και να τη δοξάσουν. Η σύγκρουση κράτησε οκτώ ώρες και οι περισσότεροι Έλληνες σκοτώθηκαν. Μεταξύ των νεκρών και ο Παπαφλέσσας
Μετά τη μάχη, ο Ιμπραήμ αναζήτησε τον νεκρό Παπαφλέσσα. Του έφεραν ένα ακέφαλο πτώμα. Διέταξε να βρεθεί και η κεφαλή του και αφού στερέωσαν όρθιο σε ένα κορμό δέντρου το σώμα του, του πρόσδεσαν και το κεφάλι, ώστε να παρέχει την εντύπωση ζωντανού ανθρώπου. Τότε ο Ιμπραήμ, κατά τον Φωτάκο, τον κοίταξε άφωνος για λίγο, έκαμε μια χειρονομία σεβασμού και θαυμασμού και είπε: «Πράγματι αυτός ήτο ικανός και γενναίος άνθρωπος. Καλύτερα να επαθαίναμεν άλλην τόσην ζημίαν, αλλά να τον επιάναμεν ζωντανόν».
