Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν, κατά τη διάρκεια τηλεφωνικής συνομιλίας με τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ αυτή την εβδομάδα, επανέλαβε την απαίτησή του για πλήρη έλεγχο της περιφέρειας Ντονέτσκ από την Ουκρανία ως βασική προϋπόθεση για τον τερματισμό του πολέμου, σύμφωνα με δημοσίευμα της Washington Post στις 18 Οκτωβρίου. Παράλληλα, ο Πούτιν έδειξε διάθεση για συμβιβασμούς, προτείνοντας την εγκατάλειψη τμημάτων των κατεχόμενων περιφερειών Ζαπορίζια και Χερσόν σε αντάλλαγμα για τον πλήρη έλεγχο του Ντονέτσκ, περιοχές που βρίσκονται εν μέρει υπό ρωσικό έλεγχο από την εισβολή του 2022.
Οι λεπτομέρειες της συνομιλίας και οι απαιτήσεις του Πούτιν
Σύμφωνα με δύο ανώτερους Αμερικανούς αξιωματούχους που μίλησαν στην Washington Post, ο Πούτιν επέμεινε ότι η Ουκρανία πρέπει να παραδώσει τον πλήρη έλεγχο της περιφέρειας Ντονέτσκ, μιας περιοχής που η Ρωσία ελέγχει περίπου το 70% και η οποία αποτελεί κεντρικό στόχο των ρωσικών δυνάμεων από το 2014, όταν ξέσπασε η σύγκρουση με φιλορώσους αυτονομιστές. Η πρόταση αυτή αντιπροσωπεύει μια μικρή υποχώρηση από τις προηγούμενες απαιτήσεις του Πούτιν τον Απρίλιο, όταν απέρριψε αμερικανική πρόταση για παγωμένο των εχθροπραξιών κατά μήκος των υφιστάμενων γραμμών μετώπου και απαίτησε πλήρη έλεγχο σε τέσσερις περιφέρειες (Ντονέτσκ, Λουχάνσκ, Ζαπορίζια, Χερσόν) συν την Κριμαία.
Ο Πούτιν εξέφρασε ετοιμότητα να εγκαταλείψει τμήματα των Ζαπορίζια και Χερσόν, περιοχές που η Ρωσία ελέγχει περίπου το 75% καθεμιάς, σε αντάλλαγμα για τον Ντονέτσκ. Αυτή η πρόταση έρχεται εν μέσω στασιμότητας στις γραμμές μετώπου εδώ και πάνω από έναν χρόνο, με τη Ρωσία να κατέχει συνολικά περίπου το 20% του ουκρανικού εδάφους. Η συνομιλία αυτή ακολούθησε τη συνάντηση του Τραμπ με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι στην Ουάσινγκτον, όπου συζητήθηκαν θέματα όπως η προμήθεια πυραύλων Tomahawk, χωρίς όμως να υπάρξει συμφωνία.
Αντιδράσεις από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη
Ορισμένοι αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου χαρακτήρισαν την πρόταση του Πούτιν ως “πρόοδο” στις διαπραγματεύσεις, βλέποντας σε αυτή μια ευκαιρία για διάλογο εν μέσω προσπαθειών τερματισμού του πολέμου. Ωστόσο, ένας ανώτερος Ευρωπαίος διπλωμάτης εξέφρασε σκεπτικισμό, δηλώνοντας ότι η Ουκρανία πιθανότατα θα δει την πρόταση με πολύ διαφορετικό τρόπο: “Είναι σαν να τους πουλάς το δικό τους πόδι σε αντάλλαγμα για τίποτα”. Ευρωπαίοι και Ουκρανοί διπλωμάτες αντέδρασαν με οργή σε σχόλια Αμερικανών αξιωματούχων, όπως του ειδικού απεσταλμένου Στιβ Γουίτκοφ, ο οποίος χαρακτήρισε το Ντονέτσκ ως “κυρίως ρωσόφωνη περιοχή”, θεωρώντας τα ως επανάληψη ρωσικής ρητορικής.
Ο Τραμπ δεν σχολίασε δημόσια την απαίτηση για το Ντονέτσκ, αλλά μετά τη συνάντηση με τον Ζελένσκι, δήλωσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι “ήρθε η ώρα να σταματήσει η αιματοχυσία και να γίνει μια συμφωνία”, προτρέποντας και τις δύο πλευρές να διεκδικήσουν νίκη κατά μήκος των υφιστάμενων γραμμών. Ο Τραμπ εξέφρασε επιφυλακτικότητα για περαιτέρω στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, δηλώνοντας ότι ελπίζει να τελειώσει ο πόλεμος χωρίς αποστολή πυραύλων.
Το πλαίσιο και οι επόμενες εξελίξεις
Η Ουκρανία αποδέχεται ιδιωτικά ότι η Ρωσία μπορεί να διατηρήσει de facto έλεγχο σε κατεχόμενες περιοχές, αλλά επιμένει σε εγγυήσεις ασφαλείας από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη για την αποτροπή μελλοντικής επίθεσης. Ο Ζελένσκι, κατά τη συνάντησή του με τον Τραμπ, δεν κατάφερε να εξασφαλίσει τους πυραύλους Tomahawk, ενώ ο Πούτιν και ο Τραμπ προγραμματίζουν σύνοδο κορυφής στη Βουδαπέστη της Ουγγαρίας τις επόμενες εβδομάδες, με προετοιμασίες από τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο και τον Ούγγρο ομόλογό του Πέτερ Σιγιάρτο.
Η πρόταση αυτή υπογραμμίζει τις συνεχιζόμενες προκλήσεις στις διαπραγματεύσεις, με τη Ρωσία να επιμένει σε εδαφικά κέρδη και την Ουκρανία να υπερασπίζεται την εδαφική της ακεραιότητα, εν μέσω ενός πολέμου που διαρκεί πάνω από τρία χρόνια και έχει προκαλέσει σοβαρές απώλειες και καταστροφές υποδομών. Πρόσφατες εξελίξεις, όπως η τοπική εκεχειρία κοντά στον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια για επισκευές, δείχνουν πιθανές περιοχές συνεργασίας, αλλά οι θεμελιώδεις διαφορές παραμένουν