Καραμανλής και Παπανδρέου: Οι δύο «αταιριαστοι ηγέτες» που σφράγισαν τη Μεταπολίτευση – Σαν Σήμερα ο Καραμανλής κάλεσε τον Παπανδρέου στην Ελλάδα
Στις 18 Αυγούστου 1962, ο καθηγητής Ανδρέας Παπανδρέου, γιος του τότε βασικού πολιτικού αντιπάλου του Κωνσταντίνου Καραμανλή, κλήθηκε να επιστρέψει στην Ελλάδα. Η πρόσκληση ήρθε από τον ίδιο τον Καραμανλή, ο οποίος τον διόρισε πρόεδρο του νεοσύστατου Κέντρου Οικονομικών Ερευνών, του μετέπειτα ΚΕΠΕ. Η κίνηση αυτή, φαινομενικά απλή, αποτέλεσε την απαρχή μιας σχέσης που θα σημάδευε ανεξίτηλα την πολιτική ιστορία της Ελλάδας για τις επόμενες δεκαετίες.
Η «εργοδοτική» σχέση και η αρχική εκτίμηση
Η σχέση των δύο ανδρών ξεκίνησε με τον Καραμανλή να προσφέρει στον Ανδρέα μια θέση που του επέτρεψε να επιστρέψει στην πατρίδα του. Αυτή η «εργοδοτική» βάση, όπως την αποκάλεσε ο ίδιος ο Καραμανλής, έκρυβε μια αμοιβαία εκτίμηση. Ο Ανδρέας Παπανδρέου, όπως διηγούνται στενοί του φίλοι, εντυπωσιάστηκε από το όραμα του Καραμανλή για την Ελλάδα. Ο ίδιος ο Καραμανλής έβλεπε στο πρόσωπο του Ανδρέα έναν ικανό επιστήμονα, παρά τη διαφορετική πολιτική τους καταγωγή.
Η διαφωνία που τους χώρισε αρχικά, το 1964, ήταν η είσοδος του Ανδρέα στην πολιτική, αλλά η απόσταση τους απέφυγε την άμεση αντιπαράθεση. Η χούντα των Συνταγματαρχών τους βρήκε και τους δύο στο εξωτερικό, ο καθένας με τις δικές του ιδέες για την πορεία της χώρας.
Η Μεταπολίτευση: Η σύγκρουση δύο οραμάτων
Με την πτώση της χούντας, το 1974, Καραμανλής και Ανδρέας Παπανδρέου βρέθηκαν στην πρώτη μεταδικτατορική Βουλή. Η σύγκρουση ήταν αναπόφευκτη. Ο Καραμανλής, ως ο «αποκαταστάτης της Δημοκρατίας», είχε την απόλυτη πλειοψηφία. Ο Ανδρέας, με το ΠΑΣΟΚ, διέθετε μόλις δεκατρείς βουλευτές. Η ιστορική τους αντιπαράθεση κορυφώθηκε με τις φράσεις: «Η Ελλάς ανήκει εις την Δύσιν» του Καραμανλή, και «Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες» του Ανδρέα.
Παρά τη σφοδρή αντιπαράθεση, οι δύο άνδρες λειτουργούσαν συμπληρωματικά. Ο Καραμανλής συνέλαβε την ιδέα της ένταξης της Ελλάδας στην ΕΟΚ, την οποία ο Ανδρέας Παπανδρέου, όταν πήρε την εξουσία το 1981, την εμπλούτισε με το στοιχείο της διεκδίκησης.
Ο «ιστορικός συμβιβασμός» και το τέλος μιας σχέσης
Η σχέση τους άλλαξε το 1977, όταν το ΠΑΣΟΚ αναδείχθηκε σε αξιωματική αντιπολίτευση. Η συνεργασία τους υπήρξε πλέον αναγκαία. Ο Καραμανλής, ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, βοήθησε τον Ανδρέα να αποστασιοποιηθεί από τις ριζοσπαστικές του θέσεις, ενώ ο Ανδρέας τον συμβουλευόταν, αναγνωρίζοντας την πολιτική του εμπειρία.
Ωστόσο, αυτή η «αρμονική συγκατοίκηση» έληξε το 1985. Ο Ανδρέας Παπανδρέου, υπό την πίεση των εσωκομματικών του, απέσυρε την υπόσχεσή του να στηρίξει τον Καραμανλή για δεύτερη προεδρική θητεία και πρότεινε τον Χρήστο Σαρτζετάκη. Η κίνηση αυτή θεωρήθηκε από τον Καραμανλή ως «πολιτική απάτη» και οδήγησε στη ρήξη των σχέσεων τους, οι οποίες δεν αποκαταστάθηκαν ποτέ.
Μια διαχρονική κληρονομιά
Παρά το δραματικό τέλος της προσωπικής τους σχέσης, η πολιτική κληρονομιά των δύο ανδρών παραμένει ζωντανή. Ο Καραμανλής θεμελίωσε την Γ’ Ελληνική Δημοκρατία και καθόρισε τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας. Ο Ανδρέας Παπανδρέου έφερε την «Αλλαγή», εκδημοκρατίζοντας και εκσυγχρονίζοντας θεσμούς και την κοινωνία. Το έργο τους, παρά τις διαφορές τους, ήταν συμπληρωματικό, και μαζί διαμόρφωσαν την Ελλάδα του σήμερα.
