Η Συνθήκη των Σεβρών: Η Κορύφωση της Μεγάλης Ιδέας – Η Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών
Η ιστορία γράφεται συχνά με μελάνι και αίμα, αλλά μερικές φορές και με υπογραφές σε χαρτιά που κράτησαν λιγότερο από ό,τι η ίδια η ελπίδα. Μια τέτοια στιγμή στην ελληνική ιστορία ήταν η (28 Ιουλίου/10 Αυγούστου 1920), όταν υπογράφηκε η Συνθήκη των Σεβρών. Αυτή η συνθήκη, που έμελλε να γίνει η «ταφόπλακα» της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αποτέλεσε για την Ελλάδα το απόλυτο επιστέγασμα των εθνικών της πόθων, μια στιγμή που την ανέδειξε σε «χώρα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών», όπως χαρακτηριστικά είχε πει ο Ελευθέριος Βενιζέλος.
Η Κορύφωση της Μεγάλης Ιδέας
Μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, στον οποίο η Οθωμανική Αυτοκρατορία ηττήθηκε ως σύμμαχος των Κεντρικών Δυνάμεων, οι νικήτριες χώρες της Αντάντ, με την ενεργή διπλωματική παρέμβαση του Ελευθέριου Βενιζέλου, αποφάσισαν τη διάλυση της αυτοκρατορίας. Στη Γαλλία, σε μια γραφική κωμόπολη κοντά στο Παρίσι, υπογράφτηκε η Συνθήκη που θα άλλαζε για πάντα τον χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου.
Για την Ελλάδα, οι όροι της Συνθήκης ήταν θριαμβευτικοί. Η χώρα μας αποκτούσε την Ανατολική Θράκη (με εξαίρεση την Κωνσταντινούπολη και τα Στενά, τα οποία παρέμεναν υπό διεθνή έλεγχο), τα νησιά Ίμβρο και Τένεδο, ενώ η ελληνική κυριαρχία στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου επισημοποιούνταν. Πέραν αυτών, η περιοχή της Σμύρνης τέθηκε υπό ελληνική διοίκηση για μια πενταετία, με τη δυνατότητα οριστικής προσάρτησης μετά από δημοψήφισμα.
Ο Βενιζέλος, με τη λαμπρή του διπλωματική νίκη, είχε καταφέρει να υλοποιήσει ένα όνειρο αιώνων. Η Ελλάδα, από ένα μικρό κράτος στα Βαλκάνια, μετατρεπόταν σε μια ισχυρή δύναμη στην περιοχή, με εδάφη που εκτείνονταν σε δύο ηπείρους (Ευρώπη και Ασία) και ακτές που έβρεχαν πέντε θάλασσες (Ιόνιο, Αιγαίο, Μεσόγειο, Προποντίδα, Εύξεινος Πόντος). Η 10η Αυγούστου 1920 ήταν η μέρα που η Μεγάλη Ιδέα φαινόταν πιο κοντά από ποτέ στην υλοποίησή της.
Η Εύθραυστη Πορσελάνη και το Άδοξο Τέλος
Ωστόσο, η Συνθήκη των Σεβρών αποδείχθηκε, όπως την χαρακτήρισε ένας Γάλλος πολιτικός, «πιο εύθραυστη από την πορσελάνη των Σεβρών». Δεν επικυρώθηκε ποτέ από τα Κοινοβούλια των Συμμαχικών δυνάμεων, καθώς νέες γεωπολιτικές εξελίξεις ανέτρεψαν το σκηνικό. Στην Τουρκία, ένα εθνικιστικό κίνημα με επικεφαλής τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ απέρριψε τη Συνθήκη και ξεκίνησε τον δικό του αγώνα για την ανασύσταση ενός νέου τουρκικού κράτους.
Η ήττα του ελληνικού στρατού στη Μικρά Ασία, η επιστροφή του βασιλιά Κωνσταντίνου στον θρόνο (που οδήγησε σε ρήξη με τους Συμμάχους) και η επικράτηση των Κεμαλιστών, οδήγησαν στην ακύρωση της Συνθήκης των Σεβρών. Το όνειρο για την «Ελλάδα των δύο ηπείρων» διαλύθηκε άδοξα με τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922. Τελικά, η Συνθήκη της Λωζάνης το 1923, θα έθετε οριστικά τα σύνορα της σύγχρονης Τουρκίας και θα σφράγιζε την ανταλλαγή των πληθυσμών.
Παρόλο που η Συνθήκη των Σεβρών δεν εφαρμόστηκε ποτέ, παραμένει ένα από τα πιο σημαντικά κεφάλαια της ελληνικής ιστορίας. Αποτελεί τη μέγιστη στιγμή διπλωματικής επιτυχίας της Ελλάδας, την κορύφωση ενός εθνικού οράματος και, ταυτόχρονα, τη σκληρή υπενθύμιση ότι η ιστορία είναι απρόβλεπτη και τα όνειρα μπορούν να διαλυθούν από τη σκληρή πραγματικότητα.
