Ένα δείγμα ζωής: Γίνε δότης μυελού των οστών και άλλαξε έναν κόσμο
Είναι μια απλή πράξη που μπορεί να αλλάξει έναν ολόκληρο κόσμο, χαρίζοντας ζωή σε έναν άνθρωπο που παλεύει για την ύπαρξή του. Η δωρεά μυελού των οστών είναι μια πράξη ανιδιοτελούς αγάπης και προσφοράς, που δίνει ελπίδα σε χιλιάδες ασθενείς με σοβαρά αιματολογικά νοσήματα, όπως η λευχαιμία και τα λεμφώματα. Παρά τη σπουδαιότητά της, πολλοί είναι αυτοί που διστάζουν, είτε λόγω άγνοιας είτε λόγω λανθασμένων αντιλήψεων. Ας δούμε τι πραγματικά ισχύει και πώς μπορεί ο καθένας μας να γίνει ένας “ήρωας” της ζωής.
Τι είναι ο μυελός των οστών και γιατί είναι τόσο σημαντικός;
Ο μυελός των οστών είναι ο “εργοστάσιο” του αίματος στο σώμα μας. Είναι ένας σπογγώδης ιστός που βρίσκεται στο εσωτερικό των οστών (όχι του νωτιαίου μυελού!) και παράγει τα αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα. Αυτά τα κύτταρα είναι οι πρόγονοι όλων των κυττάρων του αίματος: ερυθρών (για τη μεταφορά οξυγόνου), λευκών (για την άμυνα του οργανισμού) και αιμοπεταλίων (για την πήξη του αίματος). Όταν ο μυελός ενός ασθενούς νοσεί, η μόνη ελπίδα θεραπείας είναι η αντικατάστασή του με υγιή αιμοποιητικά κύτταρα μέσω μεταμόσχευσης.
Πώς μπορείς να γίνεις δότης;
Η διαδικασία για να εγγραφεί κάποιος ως εθελοντής δότης είναι απλή και ανώδυνη:
- Ενημέρωση και Εγγραφή: Συμπληρώνεις μια αίτηση και ένα ιατρικό ερωτηματολόγιο. Η ηλικία που μπορείς να εγγραφείς ως δότης είναι συνήθως μεταξύ 18 και 45 ετών, αλλά μπορεί να παραμείνεις στο μητρώο μέχρι τα 55.
- Δείγμα DNA: Δίνεις ένα δείγμα είτε με απλή αιμοληψία (όπως σε μια αιμοδοσία) είτε με στοματικό επίχρισμα (μια απλή μπατονέτα από το μάγουλο).
- Καταγραφή: Το δείγμα σου αναλύεται για να καθοριστεί ο ιστικός σου τύπος (το HLA αντιγόνο) και τα στοιχεία σου καταχωρούνται, με απόλυτη εχεμύθεια, στο Εθνικό και Παγκόσμιο Μητρώο Δοτών. Από εκεί και πέρα, το προφίλ σου είναι διαθέσιμο για κάθε ασθενή που το χρειάζεται, οπουδήποτε στον κόσμο.
Αν βρεθείς συμβατός με κάποιον ασθενή, θα ενημερωθείς και θα υποβληθείς σε πιο λεπτομερείς εξετάσεις. Η εγγραφή στο μητρώο δεν σε δεσμεύει σε τίποτα και μπορείς να αλλάξεις γνώμη ανά πάσα στιγμή.
Πώς γίνεται η δωρεά;
Σήμερα, υπάρχουν δύο βασικοί τρόποι συλλογής των αιμοποιητικών κυττάρων, και οι δύο ασφαλείς για τον δότη:
- Από το περιφερικό αίμα (λευκαφαίρεση): Αυτός είναι ο πιο συχνός τρόπος (στο 80-85% των περιπτώσεων). Για 4-5 ημέρες πριν τη διαδικασία, ο δότης λαμβάνει έναν αυξητικό παράγοντα που κινητοποιεί τα αιμοποιητικά κύτταρα από τον μυελό στην κυκλοφορία του αίματος. Η λήψη γίνεται με μια συσκευή που μοιάζει με αυτή της αιμοδοσίας, διαρκεί 2-4 ώρες και ο δότης δεν χρειάζεται νοσηλεία.
- Από τον μυελό των οστών: Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται σπανιότερα. Γίνεται σε χειρουργείο, με γενική αναισθηία, όπου αφαιρείται μια μικρή ποσότητα μυελού από το οστό της λεκάνης. Δεν γίνεται χειρουργική τομή και ο πόνος είναι ήπιος, παρόμοιος με έναν μυϊκό τραυματισμό, και υποχωρεί γρήγορα. Ο δότης μπορεί να πάρει εξιτήριο την ίδια ημέρα.
Και στις δύο περιπτώσεις, ο μυελός των οστών αναπλάθεται πλήρως μέσα σε λίγες εβδομάδες.
Μύθοι και αλήθειες
- Μύθος: Η δωρεά μυελού είναι επώδυνη και επικίνδυνη.
- Αλήθεια: Η διαδικασία είναι ελάχιστα επεμβατική, ιδιαίτερα με τη μέθοδο της λευκαφαίρεσης. Οι όποιες παρενέργειες είναι ήπιες και παροδικές.
- Μύθος: Ο μυελός των οστών είναι το ίδιο με τον νωτιαίο μυελό.
- Αλήθεια: Είναι δύο εντελώς διαφορετικοί ιστοί. Η δωρεά γίνεται από τα οστά της λεκάνης και δεν έχει καμία σχέση με τη σπονδυλική στήλη.
- Μύθος: Υπάρχουν ήδη πολλοί δότες.
- Αλήθεια: Παγκοσμίως, η πιθανότητα να βρεθεί συμβατός δότης είναι εξαιρετικά μικρή (1 στις 20.000 έως 1.000.000). Κάθε νέα εγγραφή είναι μια νέα ελπίδα. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα, όπου η δεξαμενή δοτών είναι μικρή, η προσφορά νέων μελών είναι ζωτικής σημασίας.
Η δωρεά μυελού των οστών είναι μια πράξη ζωής. Μια απλή απόφαση, ένα δείγμα, μπορεί να είναι η αρχή μιας νέας ζωής για κάποιον συνάνθρωπό μας. Δώσε κι εσύ το δικό σου δείγμα ζωής.
