Σε μια κίνηση που αναστατώνει την κυβερνητική συμμαχία και επαναφέρει στο προσκήνιο ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα ζητήματα της γερμανικής πολιτικής, ο Καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς εξέφρασε δημόσια σκεπτικισμό για το σχέδιο εθελοντικής στρατιωτικής θητείας, προειδοποιώντας ότι «δεν θα παραμείνει εθελοντική». Η δήλωση, σε συνέντευξη στην κρατική ARD την Κυριακή, έρχεται λίγες μέρες πριν την προγραμματισμένη συζήτηση στο Μπούντεσταγκ και έχει ήδη οδηγήσει σε αναβολή της κοινοβουλευτικής διαδικασίας, εντείνοντας τις εντάσεις μεταξύ συντηρητικών και σοσιαλδημοκρατών.
Το σχέδιο, που εγκρίθηκε από την κυβέρνηση τον Αύγουστο, προβλέπει κίνητρα για νέους – όπως μισθό έως 2.300 ευρώ καθαρά μηνιαίως, εκπαίδευση σε IT ή διπλώματα οδήγησης – για να προσελκύσει 5.000 εθελοντές ετησίως στην Bundeswehr, την οποία ο Υπουργός Άμυνας Μπόρις Πίστοριους θέλει να ενισχύσει από 183.000 σε 260.000 στρατιώτες έως τα μέσα της δεκαετίας του 2030. Όλοι οι 18χρονοι (άνδρες και γυναίκες) θα λαμβάνουν επιστολή με QR code για online ερωτηματολόγιο, αλλά η θητεία παραμένει προαιρετική. Η υποχρεωτική στράτευση, που συνταγματικά επιτρέπεται αλλά ανεστάλη το 2011, θα απαιτούσε ξεχωριστή απόφαση του κοινοβούλιου και θα ίσχυε μόνο για άνδρες, με εθελοντική συμμετοχή για γυναίκες.
«Είμαι σκεπτικός», δήλωσε ο Μερτς, εκφράζοντας αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα του μοντέλου. «Υποπτεύομαι ότι δεν θα μείνει εθελοντική», πρόσθεσε, υπονοώντας ότι αν δεν επιτευχθούν οι στόχοι σε 1-3 χρόνια, η Γερμανία θα πρέπει να στραφεί στην υποχρεωτική θητεία. Η δήλωση αυτή ερμηνεύεται ως «σνόμπ» προς τον Πίστοριους (SPD), ο οποίος χαρακτήρισε το σχέδιο «γίγαντα βήμα μπροστά». Βουλευτές από το CDU/CSU του Μερτς, όπως ο Τόμας Έρντλ, προωθούν τροπολογίες για να ανοίξουν την πόρτα στην υποχρεωτική στράτευση, βασιζόμενοι στη φράση της συμφωνίας συμμαχίας «αρχικά εθελοντική».
Η αντίδραση της SPD ήταν άμεση και σφοδρή. Ο Γενικός Γραμματέας Τιμ Κλούσεντορφ κατηγόρησε τον Μερτς για «δημόσια αμφισβήτηση» της συμφωνίας, υπενθυμίζοντας ότι «έχουμε συμφωνήσει σε σαφή πορεία: εθελοντική θητεία». Η αναβολή της συζήτησης στο Μπούντεσταγκ, προγραμματισμένη για τις 8-10 Οκτωβρίου, αντικατοπτρίζει τις εντάσεις στην συμμαχία CDU/CSU-SPD. Κριτικοί όπως ο Νορμπέρτ Ρότγκεν (CDU) κατηγορούν τον Πίστοριους ότι εστιάζει μόνο στο εθελοντικό κομμάτι, χωρίς μηχανισμούς για μετάβαση στην υποχρεωτική περίπτωση αποτυχίας.
Πίσω από αυτή την αντιπαράθεση κρύβεται η ευρύτερη ανησυχία για την άμυνα της Ευρώπης. Ο Μερτς, που έχει βάλει ως στόχο να κάνει τη Γερμανία «την ισχυρότερη συμβατική δύναμη στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο», βλέπει την ενίσχυση της Bundeswehr ως προτεραιότητα απέναντι σε απειλές όπως η Ρωσία. Η Γερμανία ξοδεύει ήδη πάνω από το 2% του ΑΕΠ σε άμυνα, αλλά η έλλειψη προσωπικού παραμένει πρόβλημα. Υποστηρικτές της εθελοντικής θητείας, όπως ο Στίφεν Σβάρτς (SPD), τονίζουν ότι η υποχρεωτική θα απωθήσει όσους πραγματικά θέλουν να υπηρετήσουν.
Η συζήτηση αυτή δεν είναι μόνο εσωτερική υπόθεση: Σε μια Ευρώπη που αντιμετωπίζει υβριδικές απειλές και εντάσεις, η απόφαση της Γερμανίας θα επηρεάσει ολόκληρο το ΝΑΤΟ. Θα επικρατήσει η εθελοντική προσέλκυση ή η επιστροφή στην υποχρεωτική; Η καθυστέρηση στο κοινοβούλιο δείχνει ότι η μάχη μόλις ξεκινά – και ο Μερτς φαίνεται έτοιμος να την ηγηθεί.