Μυστικά Αιωνιότητας από Ένα Μικροσκοπικό Έντομο: Οι Σφήκες “Κοσμήματα” Επιβραδύνουν τη Γήρανση, σύμφωνα με μελέτη
Μια πρωτοποριακή μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Λέστερ, που δημοσιεύτηκε στις 7 Αυγούστου 2025 στο Proceedings of the National Academy of Sciences, αποκαλύπτει ότι οι σφήκες κοσμήματα (Nasonia vitripennis) μπορούν να επιβραδύνουν τη βιολογική τους γήρανση μέσω μιας φυσικής «παύσης» στην ανάπτυξή τους. Οι προνύμφες αυτών των εντόμων, γνωστών για το μεταλλικό τους χρώμα, εισέρχονται σε μια κατάσταση που ονομάζεται διάπαυση, η οποία παρατείνει τη διάρκεια ζωής τους κατά περισσότερο από το ένα τρίτο και επιβραδύνει το «επιγενετικό ρολόι» τους κατά σχεδόν 30%.
Η έρευνα, που διεξήχθη από την ομάδα των Ερίν Φόλεϊ, Δρ. Κρίστιαν Τόμας, Καθηγητή Χαράλαμπου Κυριακού και Καθηγητή Έαμον Μάλον, επικεντρώθηκε στη μελέτη του επιγενετικού ρολογιού, ενός βιολογικού δείκτη που παρακολουθεί τις χημικές αλλαγές στο DNA, γνωστές ως μεθυλίωση, οι οποίες συσσωρεύονται με την ηλικία. Οι επιστήμονες προκάλεσαν διάπαυση εκθέτοντας μητέρες σφήκες σε κρύο και σκοτάδι, με αποτέλεσμα τα μικρά τους να εισέλθουν σε μια κατάσταση παρόμοια με χειμερία νάρκη. Αυτή η «παύση» όχι μόνο αύξησε τη διάρκεια ζωής των ενηλίκων σφηκών, αλλά και μείωσε τον ρυθμό γήρανσης σε μοριακό επίπεδο, με τις επιγενετικές αλλαγές να εμφανίζονται πιο αργές σε σχέση με τις σφήκες που δεν πέρασαν από διάπαυση.
«Είναι σαν οι σφήκες που έκαναν ένα διάλειμμα νωρίς στη ζωή τους να επέστρεψαν με επιπλέον χρόνο στην τράπεζα», δήλωσε ο Καθηγητής Έαμον Μάλον, κύριος συγγραφέας της μελέτης. Η ανακάλυψη είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς η επιβράδυνση της γήρανσης συνδέεται με βιολογικές οδούς, όπως η σηματοδότηση ινσουλίνης και η αντίληψη θρεπτικών συστατικών, οι οποίες είναι κοινές σε πολλά είδη, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων. Αυτές οι οδοί αποτελούν στόχο έρευνας για ανθρωποκεντρικές θεραπείες κατά της γήρανσης.
Η σφήκα κοσμήματος αποτελεί ιδανικό μοντέλο για τέτοιες μελέτες, καθώς, σε αντίθεση με άλλα ασπόνδυλα, διαθέτει λειτουργικό σύστημα μεθυλίωσης DNA παρόμοιο με αυτό των ανθρώπων και έχει σύντομη διάρκεια ζωής, επιτρέποντας γρήγορες παρατηρήσεις. Η μελέτη υποδεικνύει ότι περιβαλλοντικοί παράγοντες στην πρώιμη ζωή μπορούν να αφήσουν μόνιμα σημάδια στη βιολογική γήρανση, ανοίγοντας νέους δρόμους για έρευνα που θα μπορούσε να οδηγήσει σε καινοτόμες παρεμβάσεις για την επιβράδυνση της γήρανσης στον άνθρωπο.
Η έρευνα χρηματοδοτήθηκε από το Leverhulme Trust και το Biotechnology and Biological Sciences Research Council (BBSRC). Ενώ η άμεση εφαρμογή στον άνθρωπο παραμένει μακρινή, η μελέτη υπογραμμίζει τη δυνατότητα περιβαλλοντικών παρεμβάσεων να επηρεάσουν τη γήρανση, προσφέροντας ελπίδα για μελλοντικές ανακαλύψεις που ίσως αλλάξουν τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τη γήρανση.
