Πρωτοποριακή Μελέτη Αποκαλύπτει ότι 4.000 Χρόνια Πριν οι Ανθρωποι Μασούσαν Καρύδια Μπετέλ για Ευφορία
Μια πρωτοποριακή μελέτη φέρνει στο φως την αρχαιότερη άμεση απόδειξη χρήσης του καρπού του φοινικόδεντρου Areca, γνωστού ως «καρύδι μπετέλ», στη Νοτιοανατολική Ασία, μέσω της ανάλυσης οδοντικής πλάκας 4.000 ετών από ταφή στην Ταϊλάνδη. Δημοσιευμένη στις 31 Ιουλίου 2025 στο περιοδικό Frontiers in Environmental Archaeology, η έρευνα αποκαλύπτει ότι οι αρχαίοι κάτοικοι της περιοχής μάσαγαν καρύδια μπετέλ, μια ψυχοδραστική ουσία που προσέφερε ευφορία, χαλάρωση και ενέργεια, υποδηλώνοντας ότι αυτές οι πρακτικές αποτελούσαν μέρος τελετουργιών ή καθημερινής ζωής πολύ πριν από τις γραπτές μαρτυρίες.
Μια Καινοτόμος Ανακάλυψη στο Nong Ratchawat
Στο αρχαιολογικό χώρο Nong Ratchawat της κεντρικής Ταϊλάνδης, που χρονολογείται από την Εποχή του Χαλκού, έχουν ανασκαφεί από το 2003 156 ανθρώπινες ταφές. Μια διεθνής ομάδα ερευνητών, με επικεφαλής τον Δρ. Πιγιαβίτ Μουνκχάμ από το Πανεπιστήμιο Chiang Mai και τη Δρ. Σάνον Τούσινγκχαμ από την Ακαδημία Επιστημών της Καλιφόρνια, ανέλυσε 36 δείγματα οδοντικής πλάκας (οδοντικού λογισμού) από έξι άτομα. Χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της υγρής χρωματογραφίας-φασματομετρίας μάζας (LC-MS), οι επιστήμονες εντόπισαν χημικές ενώσεις όπως η αρεκολίνη και η αρεκαϊδίνη, που υπάρχουν στα καρύδια μπετέλ, σε τρία δείγματα από μία γυναίκα, γνωστή ως «Ταφή 11». Αυτή η ανακάλυψη αποτελεί την παλαιότερη βιομοριακή απόδειξη χρήσης μπετέλ στη Νοτιοανατολική Ασία, προηγούμενη κατά τουλάχιστον 1.000 χρόνια από προηγούμενα ευρήματα.
«Ανακαλύψαμε φυτικές ενώσεις σε οδοντική πλάκα από ταφή 4.000 ετών στο Nong Ratchawat», δήλωσε ο Μουνκχάμ. «Αυτή είναι η πρώτη άμεση απόδειξη χρήσης καρυδιού μπετέλ στην περιοχή, αποδεικνύοντας ότι η οδοντική πλάκα μπορεί να διατηρήσει χημικές υπογραφές ψυχοδραστικών φυτών για χιλιετίες, ακόμα και όταν τα παραδοσιακά αρχαιολογικά στοιχεία απουσιάζουν», πρόσθεσε η Τούσινγκχαμ.
Η Πολιτιστική και Κοινωνική Σημασία του Μπετέλ
Το καρύδι μπετέλ, που προέρχεται από το φοίνικα Areca catechu, μαζί με φύλλα Piper betle, πάστα ασβέστη και συχνά φλοιό Senegalia catechu ή καπνό, αποτελεί το «quid μπετέλ», έναν συνδυασμό που χρησιμοποιείται εδώ και χιλιετίες στη Νοτιοανατολική Ασία. Οι ψυχοδραστικές του ιδιότητες προκαλούν αυξημένη εγρήγορση, ευφορία και χαλάρωση, ενώ η πρακτική συνδέεται με κοινωνικές, τελετουργικές και φαρμακευτικές χρήσεις. Σύμφωνα με εθνογραφικές συνεντεύξεις, το μάσημα μπετέλ ενίσχυε την κοινωνική συνοχή, χρησιμοποιούνταν σε τελετές φιλοξενίας και θεωρούνταν ότι καθαρίζει τα δόντια ή θεραπεύει πληγές.
Παρά την παραδοσιακή του σημασία, το μάσημα μπετέλ έχει συνδεθεί με σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως καρκίνο του στόματος και καρδιαγγειακές παθήσεις, οδηγώντας σε απαγόρευση της δημόσιας χρήσης του στην Ταϊλάνδη από τη δεκαετία του 1940. Σήμερα, η πρακτική παραμένει δημοφιλής κυρίως σε αγροτικές περιοχές, ενώ έχει μειωθεί στις πόλεις και τις νεότερες γενιές.
Μια Επαναστατική Μέθοδος Αρχαιολογίας
Η μελέτη εισάγει μια πρωτοποριακή προσέγγιση, χρησιμοποιώντας την οδοντική πλάκα ως «αρχείο» χημικών υπολειμμάτων. Σε αντίθεση με προηγούμενες μελέτες που βασίζονταν σε ορατά σημάδια, όπως χρωματισμούς δοντιών ή φυτικά υπολείμματα, η μέθοδος LC-MS επέτρεψε την ανίχνευση «αόρατων» ενδείξεων. Οι ερευνητές δημιούργησαν δείγματα ελέγχου, αναπαράγοντας το quid μπετέλ με παραδοσιακά συστατικά και ανθρώπινο σάλιο, για να εξασφαλίσουν την ακρίβεια της ανάλυσης. «Η διαδικασία ήταν συναρπαστική και διασκεδαστική», δήλωσε ο Μουνκχάμ, περιγράφοντας την αναπαραγωγή των αρχαίων συνθηκών μάσησης.
Η απουσία χρωματισμών στα δόντια της Ταφής 11 εγείρει ερωτήματα για τις μεθόδους κατανάλωσης ή πιθανές πρακτικές καθαρισμού δοντιών, ενώ η παρουσία χημικών ενώσεων υποδηλώνει επαναλαμβανόμενη χρήση. Η Ταφή 11, που περιλάμβανε κεραμικά και λίθινα αντικείμενα, δεν φαίνεται να είχε ιδιαίτερη κοινωνική διάκριση, αλλά η έρευνα συνεχίζεται για να διερευνηθούν πιθανές διαφορές στις ταφικές πρακτικές.
Σημασία και Μελλοντικές Προοπτικές
Η ανακάλυψη όχι μόνο επεκτείνει τη χρονολογία της χρήσης μπετέλ κατά τουλάχιστον 1.000 χρόνια, αλλά υπογραμμίζει και τη δυνατότητα της ανάλυσης οδοντικής πλάκας να αποκαλύπτει κρυφές πτυχές της ανθρώπινης συμπεριφοράς. «Αυτή η μέθοδος μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που κατανοούμε τις αρχαίες ανθρώπινες σχέσεις με τα φυτά», δήλωσε η Τούσινγκχαμ, τονίζοντας ότι η τεχνική μπορεί να εφαρμοστεί και σε άλλες τοποθεσίες για να αποκαλύψει την ιστορία ψυχοδραστικών ουσιών.
Ο Μουνκχάμ, με προσωπικές αναμνήσεις από τη γιαγιά του που μάσαγε μπετέλ ενώ συνομιλούσε με φίλους, υπογραμμίζει τη σημασία της πρακτικής για την κοινωνική συνοχή. «Η έρευνα αυτή τιμά την πολιτιστική κληρονομιά του μπετέλ και φωτίζει τη βαθιά ιστορία του», δήλωσε, ελπίζοντας ότι θα βοηθήσει στη μείωση του στίγματος που συνδέεται με τη χρήση του σήμερα.
Η ανάλυση των δοντιών 4.000 ετών από το Nong Ratchawat αποκαλύπτει όχι μόνο την αρχαιότητα μιας ψυχοδραστικής πρακτικής, αλλά και τη δύναμη της σύγχρονης επιστήμης να φωτίζει το παρελθόν. Η ανακάλυψη υποδηλώνει ότι το μάσημα μπετέλ ήταν βαθιά ριζωμένο στις κοινωνίες της Εποχής του Χαλκού, πιθανότατα ως μέσο κοινωνικής σύνδεσης ή τελετουργικής έκφρασης. Καθώς οι αρχαιολόγοι συνεχίζουν να εξερευνούν, τέτοιες μελέτες υπόσχονται να αναδιαμορφώσουν την κατανόησή μας για τις αρχαίες ανθρώπινες κουλτούρες και τη σχέση τους με τη φύση, αποδεικνύοντας ότι ακόμα και τα μικρότερα ίχνη – όπως η οδοντική πλάκα – μπορούν να αφηγηθούν ιστορίες χιλιετιών.
