Φάρος της Αλεξάνδρειας: Μυστήρια του Παρελθόντος Βγαίνουν στο Φως
Μετά από αιώνες βυθισμένα στα νερά της Μεσογείου, είκοσι δύο τεράστιοι λίθοι του Φάρου της Αλεξάνδρειας, ενός από τα Επτά Θαύματα του Αρχαίου Κόσμου, ανασύρθηκαν πρόσφατα από το λιμάνι της Αλεξάνδρειας. Η αποστολή του Ιουλίου 2025, με επικεφαλής την αρχαιολόγο Ιζαμπέλ Χαίρι από το Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας, αποτελεί ορόσημο για το πρόγραμμα «PHAROS», που φιλοδοξεί να ανακατασκευάσει ψηφιακά αυτό το εμβληματικό μνημείο. Ανάμεσα στα ευρήματα ξεχωρίζουν τα υπέρθυρα και οι παραστάδες μιας μεγαλειώδους εισόδου, καθώς και ένας πυλώνας με αιγυπτιακής τεχνοτροπίας πόρτα, που προσθέτει νέα κεφάλαια στην ιστορία της Αλεξάνδρειας.
Η Ιστορία του Φάρου
Κατασκευασμένος τον 3ο αιώνα π.Χ. υπό την αιγίδα του Πτολεμαίου Α’ Σωτήρος και ολοκληρωμένος από τον Πτολεμαίο Β΄ Φιλάδελφο, ο Φάρος της Αλεξάνδρειας έφτανε τα 100 μέτρα ύψος, καθιστώντας τον το δεύτερο ψηλότερο ανθρωπογενές οικοδόμημα της εποχής μετά τις Πυραμίδες της Γκίζας. Σχεδιασμένος από τον Έλληνα αρχιτέκτονα Σώστρατο τον Κνίδιο, ο Φάρος λειτουργούσε ως φάρος για τα πλοία στο πολυσύχναστο λιμάνι της Αλεξάνδρειας, ενώ συμβόλιζε την πολιτιστική και εμπορική ακμή της πόλης. Το φως του, παράγόμενο από φωτιά και αντανακλώμενο μέσω χάλκινου καθρέφτη, ήταν ορατό από απόσταση έως και 56 χιλιομέτρων.
Η Κατάρρευση και η Λήθη
Ο Φάρος άντεξε για περίπου 1.600 χρόνια, αλλά υπέστη σοβαρές ζημιές από σεισμούς μεταξύ 956 και 1303 μ.Χ. Ένας καταστροφικός σεισμός το 1323 μ.Χ. από την Κρήτη ολοκλήρωσε την καταστροφή του, αφήνοντας τα ερείπιά του στον βυθό του Ανατολικού Λιμανιού. Το 1477, πολλοί λίθοι του χρησιμοποιήθηκαν για την ανέγερση του Φρουρίου Καΐτμπεϊ, που δεσπόζει ακόμα στην ίδια θέση. Η ανακάλυψη των υποβρύχιων ερειπίων το 1994 από τον αρχαιολόγο Ζαν-Ιβ Εμπερέρ άνοιξε τον δρόμο για περαιτέρω έρευνες.
Η Αποστολή του 2025
Η πρόσφατη αποστολή, που υποστηρίχθηκε από το Υπουργείο Τουρισμού και Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου, ανέσυρε 22 ογκώδεις λίθους, βάρους 70 έως 80 τόνων ο καθένας, συμπεριλαμβανομένων τμημάτων μιας επιβλητικής εισόδου και ενός πυλώνα που συνδυάζει αιγυπτιακά και ελληνικά αρχιτεκτονικά στοιχεία. Πάνω από 100 αρχιτεκτονικά μέλη έχουν ήδη ψηφιοποιηθεί από το Κέντρο Αλεξανδρινών Σπουδών, χρησιμοποιώντας τεχνολογίες όπως η φωτογραμμετρία, για τη δημιουργία ενός ψηφιακού μοντέλου του Φάρου.
Ψηφιακή Αναβίωση και Μέλλον
Το πρόγραμμα «PHAROS» συνεργάζεται με τη La Fondation Dassault Systèmes για την ψηφιακή ανακατασκευή του Φάρου. Ιστορικές πηγές, όπως οι περιγραφές του Στράβωνα, που αναφέρουν τρία κλιμακωτά επίπεδα (τετράγωνο, οκτάγωνο και κυλινδρικό), και του Αλ-Μασούντι, που μιλά για επιγραφή αφιερωμένη στον Δία, καθοδηγούν την έρευνα. Η ψηφιακή αυτή αναπαράσταση επιτρέπει στους επιστήμονες να εξετάσουν τη δομή και τις τεχνικές κατασκευής του μνημείου, ενώ ένα ντοκιμαντέρ 90 λεπτών από την GEDEON για το France Télévisions θα παρουσιάσει την πρόοδο στο κοινό.Υποβρύχιο Μουσείο και ΚληρονομιάΗ Αίγυπτος, σε συνεργασία με την UNESCO, προωθεί τη δημιουργία ενός υποβρύχιου μουσείου στον Κόλπο της Αλεξάνδρειας, όπου οι επισκέπτες θα μπορούν να εξερευνήσουν τα ερείπια του Φάρου, μαζί με αγάλματα, σφίγγες και οβελίσκους. Το σχέδιο, που ξεκίνησε το 2016, φιλοδοξεί να εντάξει τον Κόλπο στη λίστα Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO για υποβρύχια μνημεία. Επιπλέον, 36 ευρήματα από τις έρευνες του Εμπερέρ εκτίθενται σε μουσεία της Αλεξάνδρειας, προσφέροντας μια ματιά στην αρχαία μεγαλοπρέπεια.
Η ανάσυρση των 22 λίθων του Φάρου της Αλεξάνδρειας αναζωπυρώνει το ενδιαφέρον για ένα από τα πιο εμβληματικά μνημεία της αρχαιότητας. Μέσα από την ψηφιακή τεχνολογία και την αρχαιολογική έρευνα, ο Φάρος αναδύεται ξανά ως σύμβολο της μηχανικής ιδιοφυΐας και της πολιτιστικής κληρονομιάς της Αλεξάνδρειας. Το σχέδιο του υποβρύχιου μουσείου υπόσχεται να φέρει αυτό το αρχαίο θαύμα πιο κοντά μας, ζωντανεύοντας την ιστορία για τις επόμενες γενιές.
