Σε μια κίνηση που φαίνεται να στοχεύει στην αποκατάσταση των τεταμένων σχέσεων μεταξύ Άγκυρας και Παρισιού, ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο Γάλλος ομόλογός του Εμανουέλ Μακρόν συνομίλησαν χθες Τετάρτη τηλεφωνικά, εστιάζοντας στον πόλεμο στην Ουκρανία, τις περιφερειακές κρίσεις και τη βούληση για ενίσχυση της συνεργασίας. Η πρωτοβουλία ανήκε στον Μακρόν, σύμφωνα με την τουρκική Προεδρία, η οποία δημοσίευσε ανακοίνωση στην πλατφόρμα NSosyal, ωστόσο η συζήτηση έφερε στο προσκήνιο και τις μακροχρόνιες εντάσεις μεταξύ των δύο χωρών, ιδίως σε ζητήματα όπως η Λιβύη και η Ανατολική Μεσόγειος.
Ο Ερντογάν, από την πλευρά του, τόνισε ότι η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ Τουρκίας και Γαλλίας είναι «απαραίτητη», καλώντας και τις δύο πλευρές να προχωρήσουν σε «συγκεκριμένα βήματα» για την προώθηση των διμερών σχέσεων. Η δήλωση αυτή έρχεται σε μια περίοδο όπου η Άγκυρα επιδιώκει να βελτιώσει τις σχέσεις της με την ΕΕ, εν μέσω οικονομικών πιέσεων και της ανάγκης για στρατηγική αυτονομία. Ωστόσο, αναλυτές επισημαίνουν ότι τέτοιες δηλώσεις συχνά μένουν στο επίπεδο της ρητορικής, χωρίς να ακολουθούνται από ουσιαστικές αλλαγές στην τουρκική πολιτική, η οποία έχει προκαλέσει τριβές με Παρίσι και Βρυξέλλες τα τελευταία χρόνια.
Ουκρανία: Η Τουρκία «στη μέση» μεταξύ Μόσχας και Κιέβου;
Κεντρικό θέμα της συνομιλίας αποτέλεσε ο πόλεμος στην Ουκρανία, όπου ο Ερντογάν παρουσίασε την Τουρκία ως «ενεργό μεσολαβητή». Δήλωσε ότι η Άγκυρα «δουλεύει με μέγιστη προσπάθεια» για μια «δίκαιη και διαρκή ειρήνη», συνεχίζοντας τον διάλογο και με τις δύο πλευρές προκειμένου να επανεκκινηθεί η «Κωνσταντινούπολη διαδικασία» – η σειρά διαπραγματεύσεων που φιλοξενήθηκαν στην πόλη το 2022. «Η Τουρκία είναι έτοιμη να συνεισφέρει τα πάντα» για να ανοίξει δρόμος προς διαπραγματεύσεις, πρόσθεσε, τονίζοντας την ανάγκη «αποτελεσματικής χρήσης διπλωματικών καναλιών» και αποφυγής ενεργειών που «επιδεινώνουν την παγκόσμια αστάθεια».
Η στάση αυτή της Τουρκίας, μέλος του ΝΑΤΟ αλλά και ισχυρούς δεσμούς με τη Ρωσία, προκαλεί σκεπτικισμό. Ενώ η Άγκυρα έχει φιλοξενήσει συνομιλίες και παρέχει drones στην Ουκρανία, η εξάρτησή της από ρωσικό αέριο και η άρνησή της να επιβάλει κυρώσεις κατά της Μόσχας εγείρουν ερωτήματα για την ουδετερότητά της. Ο Μακρόν, από την πλευρά του, φαίνεται να πιέζει για πιο αποφασιστική στήριξη στο Κίεβο, σύμφωνα με γαλλικές πηγές, ενώ η συζήτηση έγινε εν μέσω αμερικανικών πρωτοβουγιών υπό Τραμπ για γρήγορη λύση. Η Τουρκία, λοιπόν, φαίνεται να παίζει ρόλο «γέφυρας», αλλά με όρους που εξυπηρετούν τα δικά της γεωπολιτικά συμφέροντα.
Περιφερειακές κρίσεις: Από Καύκασο και Συρία μέχρι Γάζα
Οι δύο ηγέτες αντάλλαξαν απόψεις και για άλλες «καυτές πατάτες» της διεθνούς ατζέντας: τις εξελίξεις στον Καύκασο (όπου η τουρκική επιρροή στην Αζερβαϊδζάν συγκρούεται συχνά με γαλλικές ανησυχίες για την Αρμενία), στη Συρία (με την Τουρκία να επιμένει σε στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά Κούρδων, κάτι που ενοχλεί το Παρίσι) και στη Γάζα. Στην τελευταία, ο Ερντογάν επανέλαβε την τουρκική θέση για «άμεση εκεχειρία» και ανθρωπιστική βοήθεια, κατηγορώντας συχνά τον Ισραήλ για «γενοκτονία» – μια ρητορική που έχει ενισχύσει την εικόνα του στην ισλαμική κοινότητα, αλλά έχει περιπλέξει τις σχέσεις με δυτικές πρωτεύουσες.
Η συζήτηση για αυτά τα ζητήματα αντανακλά την προσπάθεια «επαναφοράς» των τουρκο-γαλλικών δεσμών, που είχαν φτάσει σε χαμηλό σημείο το 2020 με ανοιχτές απειλές και εμπάργκο. Σήμερα, με την Ευρώπη να ψάχνει εναλλακτικές πηγές ενέργειας και η Τουρκία να διεκδικεί ρόλο περιφερειακής δύναμης, η «επαναφορά» φαίνεται τακτική κίνηση. Ωστόσο, χωρίς ουσιαστικές παραχωρήσεις –όπως σε ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή Κυπριακού– δύσκολα θα μετατραπεί σε στρατηγική συμμαχία.
Συνολικά, η τηλεφωνική επαφή Ερντογάν-Μακρόν δείχνει μια προσπάθεια διπλωματικής αποκλιμάκωσης, αλλά και τους διχασμούς που παραμένουν. Στον φόντο των εξελίξεων στην Ουκρανία, όπου το ΝΑΤΟ πιέζει για ενίσχυση του Κιέβου και οι ΗΠΑ για γρήγορη ειρήνη, η Τουρκία εμφανίζεται ως «παίκτης με πολλές πλευρές». Θα δούμε αν αυτή η «συνεργασία» θα φέρει πραγματικά αποτελέσματα, ή αν θα μείνει στις καλές προθέσεις – και στις φωτογραφίες από κορυφές.