Σε μια δήλωση που αντανακλά τις γεωπολιτικές ισορροπίες της Άγκυρας, ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν χαρακτήρισε «ανησυχητική κλιμάκωση» τις πρόσφατες επιθέσεις σε εμπορικά πλοία στη Μαύρη Θάλασσα, κοντά στις τουρκικές ακτές, μετά από κυβερνητική συνεδρίαση στην Άγκυρα. Οι εκρήξεις που έπληξαν δύο τάνκερ πετρελαίου, το Virat και το Kairos, αργά την Παρασκευή και ξανά το Σάββατο, έφεραν στο προσκήνιο τον κίνδυνο επέκτασης του πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας σε διεθνή ύδατα, απειλώντας την ναυσιπλοΐα και την οικονομία της περιοχής. «Δεν μπορούμε με κανέναν τρόπο να αποδεχτούμε αυτές τις επιθέσεις, που απειλούν την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, το περιβάλλον και ζωές στην αποκλειστική οικονομική μας ζώνη», δήλωσε ο Ερντογάν, τονίζοντας ότι ο συγκρούεται «έχει φτάσει σε σημείο που απειλεί άμεσα την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας στη Μαύρη Θάλασσα».
Οι επιθέσεις, που αποδίδονται σε ουκρανικά ναυτικά drones της κατηγορίας Sea Baby, έπληξαν πλοία της λεγόμενης «σκιώδους στόλου» της Ρωσίας – ένα δίκτυο δεξαμενών που χρησιμοποιεί η Μόσχα για να παρακάμψει δυτικές κυρώσεις στις εξαγωγές ενέργειας. Το Υπουργείο Μεταφορών της Τουρκίας επιβεβαίωσε τις εκρήξεις, ενώ η Ουκρανία, αντιμετωπίζοντας πιέσεις τόσο στο στρατιωτικό όσο και στο πολιτικό μέτωπο, έχει στραφεί σε τέτοιες ενέργειες για να περιορίσει την οικονομική ισχύ της Ρωσίας. Ωστόσο, η κριτική του Ερντογάν –που απηύθυνε προειδοποιήσεις «σε όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές»– υπογραμμίζει την ευάλωτη θέση της Τουρκίας: Ως κράτη με συμφέροντα και στη Μόσχα και στο Κίεβο, η Άγκυρα έχει προτείνει εαυτόν ως ουδέτερο έδαφος για διαπραγματεύσεις, ελέγχοντας παράλληλα τα Στενά του Βοσπόρου, θυρίδα για ρωσικό πετρέλαιο και ουκρανικό σιτάρι προς Μεσόγειο. «Παρακολουθούμε στενά τις εξελίξεις με στόχο τον τερματισμό της σύγκρουσης και είμαστε έτοιμοι να συνεισφέρουμε σε κάθε ευκαιρία», πρόσθεσε, χωρίς όμως να κατονομάσει υπεύθυνη πλευρά.
Η στάση αυτή δεν είναι άμοιρη αντιφάσεων. Η Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ, έχει παρέχει drones στην Ουκρανία και φιλοξενήσει συνομιλίες ειρήνης, αλλά αρνείται να επιβάλει κυρώσεις κατά της Ρωσίας, εξαρτώμενη από ρωσικό αέριο και εξαγωγές. Οι επιθέσεις στη Μαύρη Θάλασσα, κοντά στην τουρκική ακτογραμμή, εκθέτουν αυτές τις διπλότητες: Από τη μια, η Άγκυρα καταδικάζει την «κλιμάκωση» που μπορεί να βλάψει τα δικά της οικονομικά συμφέροντα –όπως έχουν εκφράσει και γείτονες όπως το Καζακστάν–, από την άλλη, η σιωπηρή ανοχή σε ρωσικές ενέργειες στο παρελθόν εγείρει ερωτήματα για την αμεροληψία της ως μεσολαβητή. Εν μέσω αμερικανικών πρωτοβουγιών για ειρήνη υπό Τραμπ και πιέσεων από το ΝΑΤΟ για ενίσχυση του Κιέβου, η δήλωση του Ερντογάν φαίνεται να λειτουργεί ως υπενθύμιση της τουρκικής επιρροής στην περιοχή, αλλά και ως προειδοποίηση για πιθανές συνέπειες σε ευρύτερο κλίμακα.
Ιστορικό ορόσημο: Το KIZILELMA και η «δυναμική» της τουρκικής αεροπορίας
Σε μια νότα εθνικής υπερηφάνειας, ο Ερντογάν στράφηκε και σε εσωτερικές επιτυχίες, χαρακτηρίζοντας την Τουρκία ως χώρα που βιώνει «αυτή τη δυναμική σε όλους τους τομείς». Αναφέρθηκε ειδικά στο unmanned μαχητικό KIZILELMA, το οποίο πέτυχε παγκόσμιο πρώτο αυτό το Σαββατοκύριακο: Για πρώτη φορά στην ιστορία της αεροπορίας, μη επανδρωμένο μαχητικό κατέρριψε jet-powered στόχο με πύραυλο πέραν του οπτικού ορίζοντα (BVR) αέρος-αέρος. Σύμφωνα με την κατασκευάστρια Baykar, το KIZILELMA εντόπισε και παρακολούθησε τον στόχο με το ραντάρ MURAD AESA της ASELSAN και εκτόξευσε πύραυλο GÖKDOĞAN της TÜBİTAK SAGE από πτερυγιακό σταθμό του, πετυχαίνοντας «άψογη ακρίβεια» σε δοκιμή κοντά στο Σινώπ.
Αυτή η εξέλιξη, που έγινε σε συνδυασμό με πτήσεις σχηματισμού πέντε F-16 από τη βάση Merzifon, ενισχύει το concept του «loyal wingman» – όπου μη επανδρωμένα αεροσκάφη συμπληρώνουν επανδρωμένα, βελτιώνοντας την ανίχνευση και την ασφάλεια πιλότων. Το KIZILELMA, συμβατό με τουρκικά πυρομαχικά και σχεδιασμένο για αεροπλατφόρμες όπως το TCG Anadolu, θέτει την Τουρκία στην πρωτοπορία της unmanned τεχνολογίας, ξεπερώντας προηγούμενες δοκιμές από ΗΠΑ, Κίνα και άλλους. Ωστόσο, σε ένα πλαίσιο όπου η Άγκυρα επενδύει δισεκατομμύρια σε άμυνα εν μέσω οικονομικών προκλήσεων, τέτοιες επιτυχίες λειτουργούν και ως εργαλείο προπαγάνδας, ενισχύοντας την εικόνα ισχύος του Ερντογάν εσωτερικά και εξωτερικά.
Οι εξελίξεις στη Μαύρη Θάλασσα και οι τεχνολογικές προόδους της Τουρκίας υπογραμμίζουν ένα σύνθετο τοπίο: Ο πόλεμος επεκτείνεται, απειλώντας παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, ενώ η Άγκυρα ισορροπεί μεταξύ συμμαχιών και συμφερόντων. Θα δούμε αν οι προειδοποιήσεις του Ερντογάν θα οδηγήσουν σε πραγματική αποκλιμάκωση, ή αν θα ενταθούν οι εντάσεις – ειδικά με φόντο τις ειρηνευτικές πρωτοβουλίες στις Βρυξέλλες και τη Μόσχα. Η Μαύρη Θάλασσα παραμένει καυτό σημείο, και ο κόσμος παρακολουθεί.