Ο ήλιος, ο πηγή ζωής και βιταμίνης D, κρύβει μια σκοτεινή πλευρά: η υπερβολική έκθεσή του μπορεί να “απενεργοποιήσει” ένα φυσικό “φύλακα” στα κύτταρα του δέρματός μας, ανοίγοντας την πόρτα σε επικίνδυνη φλεγμονή και καρκίνο. Επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Σικάγο αποκάλυψαν πώς οι ακτίνες UV καταστρέφουν μια πρωτεΐνη-προστάτης, μετατρέποντας ένα απλό ηλιακό έγκαυμα σε πιθανό εχθρό για την υγεία. Αυτή η ανακάλυψη, που δημοσιεύτηκε στο έγκριτο Nature Communications, φωτίζει έναν κρυφό μηχανισμό και ανοίγει δρόμους για νέες θεραπείες – μια ελπίδα ενάντια στα 5,4 εκατομμύρια νέα περιστατικά καρκίνου δέρματος κάθε χρόνο στις ΗΠΑ.
Φανταστείτε τα κύτταρα του δέρματός σας σαν φύλακες σε ένα πολιορκημένο κάστρο. Οι ακτίνες UV, σαν εχθρικούς εισβολείς, εισβάλλουν και προκαλούν χάος: βλάβες στο DNA, οξειδωτικό στρες και εκείνη την οικεία ερυθρότητα του ηλιακού εγκαύματος. Αλλά πίσω από αυτή την άμυνα κρύβεται ένας αόρατος ήρωας: η πρωτεΐνη YTHDF2. Αυτή η πρωτεΐνη λειτουργεί σαν “επιθεωρητής” του RNA – του μορίου που μεταφράζει τα γονίδιά μας σε πρωτεΐνες. Συγκεκριμένα, αναγνωρίζει και ελέγχει μη κωδικοποιητικά RNA, όπως το U6 snRNA, που φέρει μια χημική “ετικέτα” (m6A). Χάρη σε αυτήν, τα κύτταρα μένουν υγιή, καταστέλλοντας φλεγμονές που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε όγκους.
Όμως, όταν εκτεθούμε υπερβολικά στον ήλιο, η YTHDF2 καταστρέφεται. Οι ερευνητές, με επικεφαλής την Δρ. Yu-Ying He, καθηγήτρια Δερματολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, παρατήρησαν ότι η UV ακτινοβολία μειώνει δραστικά τα επίπεδά της. Χωρίς αυτήν την προστασία, ένα “κρυφό σήμα” RNA ενεργοποιεί έναν αισθητήρα ανοσοποιητικού (TLR3), πυροδοτώντας μια αλυσίδα αντιδράσεων: ανεξέλεγκτη φλεγμονή, βλάβες στο DNA και, τελικά, κίνδυνο καρκίνου. “Είμαστε συναρπασμένοι από το πώς η φλεγμονή από UV συμβάλλει στον καρκίνο του δέρματος”, δήλωσε η Δρ. He, της οποίας το εργαστήριο εστιάζει σε περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως η UV και το αρσενικό στο νερό.
Η μελέτη, βασισμένη σε πειράματα με κύτταρα δέρματος και προχωρημένες αναλύσεις (multi-omics), έδειξε ότι η αφαίρεση της YTHDF2 επιδεινώνει δραστικά τη φλεγμονή μετά από UV έκθεση. Αυτό εξηγεί γιατί πάνω από το 90% των περιπτώσεων καρκίνου δέρματος συνδέονται με υπερβολική ηλιοέκθεση – ακόμη και όταν χρησιμοποιούμε αντηλιακά, που συχνά δεν καλύπτουν τέτοιους βαθιά κυτταρικούς μηχανισμούς. Η φλεγμονή, απαραίτητη για την άμυνα κατά λοιμώξεων, γίνεται εχθρός όταν ξεφεύγει: προκαλεί οξειδωτικό στρες και μεταλλάξεις, μετατρέποντας υγιή κύτταρα σε επικίνδυνα.
Τι σημαίνει αυτό για εμάς; Πρώτα απ’ όλα, ενίσχυση της πρόληψης: αντηλιακά με φυσική κάλυψη (όπως ψάθινες ομπρέλες και ρούχα), περιορισμός έκθεσης μεσοασιατικών ωρών και τακτικοί έλεγχοι δέρματος. Αλλά η έρευνα πηγαίνει παραπέρα: Στοχεύοντας την YTHDF2 –π.χ. ενισχύοντας τη λειτουργία της ή μπλοκάροντας την αποικοδόμησή της– θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε νέα φάρμακα που σταματούν τον καρκίνο πριν ξεκινήσει. “Αυτή η μελέτη αποκαλύπτει ένα νέο επίπεδο βιολογικού ελέγχου, ένα σύστημα επιτήρησης μέσω YTHDF2 που προστατεύει από υπερβολική φλεγμονή”, τονίζει η Δρ. He.
Σε έναν κόσμο όπου ο ήλιος είναι και φίλος και εχθρός, αυτή η ανακάλυψη μας θυμίζει: Η γνώση είναι η καλύτερη “ασπίδα”. Ας απολαμβάνουμε τον ήλιο με σύνεση – για να κρατήσουμε τον “φύλακα” μας σε εγρήγορση.
Πηγές: Μελέτη στο Nature Communications (Yang et al., 2025), University of Chicago Medical Center
Photo: Pexels maggie-zhan