Σε μια κρίσιμη καμπή των διεθνών διαπραγματεύσεων για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έριξε “βόμβα” χθες Κυριακή, χαρακτηρίζοντας μια μεγάλη υπόθεση διαφθοράς στην ουκρανική κυβέρνηση ως “μεγάλο πρόβλημα” που δυσχεραίνει τις προσπάθειες για ειρήνη. Μιλώντας σε δημοσιογράφους εν πτήσει του προεδρικού αεροσκάφους Air Force One, λίγες ώρες μετά από άκαρπες συνομιλίες μεταξύ αμερικανικών και ουκρανικών αντιπροσωπειών στη Φλόριντα, ο Τραμπ τόνισε: “Η Ουκρανία έχει μερικά δύσκολα προβληματάκια. Υπάρχει αυτή η υπόθεση διαφθοράς που δεν βοηθάει καθόλου”.
Η δήλωση αυτή έρχεται σε μια στιγμή που η Ουκρανία παλεύει όχι μόνο με τις ρωσικές επιθέσεις στο ενεργειακό της δίκτυο, αλλά και με εσωτερικές αναταράξεις που κλονίζουν την εμπιστοσύνη των δυτικών συμμάχων της. Το σκάνδαλο, που αφορά υπεξαίρεση περίπου 100 εκατομμυρίων δολαρίων από τον ενεργειακό τομέα, έχει ήδη οδηγήσει στην παραίτηση του Αντρίι Γέρμακ, του κορυφαίου συμβούλου και “δεξιού χεριού” του Ουκρανού Προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Ο Γέρμακ, ο οποίος χειριζόταν τις συνομιλίες του Κιέβου με την Ουάσιγκτον, παραιτήθηκε την Παρασκευή, αμέσως μετά από έφοδο ανδρών του Εθνικού Γραφείου Αντιμετώπισης Διαφθοράς (NABU) στο σπίτι του.
Τι Αποκαλύπτει η Έρευνα: Μια “Μαύρη Τρύπα” στον Ενεργειακό Τομέα
Η υπόθεση, γνωστή ως “Επιχείρηση Μίδας”, βασίζεται σε 15 μήνες έρευνας και πάνω από 1.000 ώρες τηλεφωνικών υποκλοπών, σύμφωνα με το NABU και το Ειδικό Γραφείο Αντιμετώπισης Διαφθοράς (SAP). Οι αρχές αποκάλυψαν ένα δίκτυο λαθρεμπορίου, όπου υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι και επιχειρηματίες, κοντά στον Ζελένσκι, φέρονται να έπαιρναν μίζες από συμβόλαια του κρατικού πυρηνικού οργανισμού Energoatom. Τα χρήματα, λένε οι ερευνητές, πλενόταν μέσω γραφείων στο Κίεβο που ανήκουν σε συγγενείς του φυγάδεα βουλευτή Αντρίι Ντερκάτς, ενός πρώην στελέχους του Energoatom που τώρα ζει στη Ρωσία.
Ανάμεσα στους εμπλεκόμενους φέρεται να είναι ο Τιμούρ Μίντιτς, παλιός επιχειρηματικός εταίρος του Ζελένσκι από τα χρόνια του ως κωμικού και ιδρυτή του τηλεοπτικού στούντιο Kvartal 95. Ο Μίντιτς, που έχει φύγει από τη χώρα, κατηγορείται για ρόλο-κλειδί στο πλύσιμο μαύρου χρήματος. Παράλληλα, δύο υπουργοί – της Δικαιοσύνης και της Ενέργειας – έχουν ήδη παραιτηθεί, ενώ βουλευτές της κυβερνητικής πλειοψηφίας καλούν ανοιχτά για “κάθαρση” στην εξουσία. Ο ίδιος ο Ζελένσκι δεν κατηγορείται για τίποτα, αλλά το σκάνδαλο έρχεται σε άσχημη ώρα: Οι Ρώσοι βομβαρδίζουν αλύπητα τις υποδομές ενέργειας, αφήνοντας εκατομμύρια Ουκρανούς χωρίς ρεύμα για ώρες κάθε μέρα, και η διαφθορά κατηγορείται ότι εμπόδισε έγκαιρες επενδύσεις σε αμυντικά μέτρα.
Σε βιντεοσυνομιλία του Σαββάτου, ο Ζελένσκι ευχαρίστησε τον Γέρμακ για την “πατριωτική” του στάση στις διαπραγματεύσεις και ανακοίνωσε ότι θα ξεκινήσει διαβουλεύσεις για τον αντικαταστάτη του. “Χρειαζόμαστε εσωτερική δύναμη, ειδικά τώρα που όλη η προσοχή είναι στη διπλωματία και την άμυνα”, δήλωσε, τονίζοντας την ανάγκη για διαφάνεια ώστε να μην υπάρξουν “ερωτήματα για την Ουκρανία”.
Οι Διαπραγματεύσεις για Ειρήνη: Μια Ισορροπία σε Τεντωμένο Σχοινί
Οι δηλώσεις του Τραμπ έρχονται εν μέσω ενός πυρετώδους κύκλου διπλωματικών επαφών, με στόχο ένα σχέδιο ειρήνης 28 σημείων που προτείνει η Ουάσιγκτον –ένα σχέδιο που αρχικά φαινόταν να ευνοεί σε μεγάλο βαθμό τη Μόσχα, ζητώντας από την Ουκρανία να αποσυρθεί από εδάφη στην ανατολή και να εγκαταλείψει φιλοδοξίες ένταξης στο ΝΑΤΟ. Μετά από πιέσεις από την Ουκρανία και την Ευρώπη, το σχέδιο “λείανθηκε” σε 19 σημεία, με έμφαση σε “ανταλλαγές εδαφών” και εγγυήσεις ασφαλείας από τις ΗΠΑ και την ΕΕ.
Ο Γέρμακ, ως επικεφαλής της ουκρανικής αποστολής, είχε ήδη συναντήσει τον Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο στη Γενεύη την προηγούμενη εβδομάδα, όπου συζητήθηκαν λεπτομέρειες για μεταπολεμικές εγγυήσεις. Ωστόσο, οι συνομιλίες στη Φλόριντα χθες δεν έφεραν πρόοδο, με τον Ρούμπιο να δηλώνει ότι “υπάρχει ακόμα πολύ δουλειά”. Από την πλευρά της Ρωσίας, ο Πούτιν χαρακτήρισε το σκάνδαλο “απόδειξη ότι η κυβέρνηση του Ζελένσκι έχει χάσει τη νομιμοποίησή της”, εκμεταλλευόμενος την κατάσταση για να απορρίψει κάθε συμβιβασμό.
Δυτικοί διπλωμάτες εκφράζουν ανησυχίες ότι η διαφθορά αποδυναμώνει τη θέση του Κιέβου: “Είναι δύσκολο να πείσεις για εμπιστοσύνη όταν τα δισεκατομμύρια σε βοήθεια φαίνονται να χάνονται σε μίζες”, σχολιάζει αναλυτής της BBC. Παράλληλα, η Μόσχα βλέπει ευκαιρία, με τον εκπρόσωπο του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ να λέει ότι το σκάνδαλο “ταρακουνάει το πολιτικό σύστημα της χώρας”.
Οι Συνέπειες: Μια Δοκιμασία για Ζελένσκι και την Ευρωπαϊκή Ασφάλεια
Για τον Ζελένσκι, που ανέβηκε στην εξουσία το 2019 με υποσχέσεις κατά της διαφθοράς, το σκάνδαλο είναι πλήγμα στο κύρος του, ειδικά εν μέσω στρατιωτικών απωλειών στην περιοχή του Ποκρόφσκ και ενεργειακής κρίσης. Η παραίτηση του Γέρμακ –ενός άνδρα που θεωρούνταν “εγκέφαλος” της κυβέρνησης– μπορεί να ανοίξει δρόμο για ανανέωση, αλλά και να προκαλέσει αναταραχές στην κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Βουλευτές ακόμα και από το κόμμα του καλούν για “πλήρη έλεγχο” των κρατικών εταιρειών και νέα ηγεσία στον ενεργειακό τομέα.
Στις ΗΠΑ, η κυβέρνηση Τραμπ πιέζει για γρήγορη λύση, με φήμες ότι ο Πρόεδρος θέλει συμφωνία πριν τις γιορτές. Ωστόσο, η Ευρώπη –με Γερμανία και Γαλλία στην πρώτη γραμμή– προειδοποιεί για “επικίνδυνες παραχωρήσεις” που θα μπορούσαν να ενθαρρύνουν νέες ρωσικές επιθετικότητες. “Η ειρήνη δεν μπορεί να χτιστεί σε σαθρές βάσεις”, δήλωσε διπλωμάτης της ΕΕ.
Καθώς ο χειμώνας βαθαίνει και οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται, η Ουκρανία καλείται να αποδείξει ότι μπορεί να πολεμά τη διαφθορά εξίσου αποφασιστικά όσο και τον εχθρό στα σύνορά της. Μόνο έτσι θα κερδίσει όχι μόνο την ειρήνη, αλλά και την εμπιστοσύνη του κόσμου.