Σε έναν κόσμο που γιορτάζει την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών στις 25 Νοεμβρίου, τα νούμερα μιλούν πιο δυνατά από κάθε ομιλία. Φανταστείτε: Κάθε δέκα λεπτά, κάπου στον πλανήτη, μια γυναίκα ή ένα κορίτσι χάνει τη ζωή της από τα χέρια ενός στενού της προσώπου – ενός συντρόφου, ενός συγγενή. Δεν είναι σενάριο ταινίας, αλλά η ωμή αλήθεια για το 2024, όπως την αποτυπώνει η νέα έκθεση του ΟΗΕ. Με αφορμή αυτή την ημέρα, οι υπηρεσίες του ΟΗΕ Γυναίκες και το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών και την Πρόληψη του Εγκλήματος (UNODC) δημοσιοποιούν στοιχεία που προκαλούν συγκλονισμό, αλλά και άμεση ανάγκη δράσης.
Σύμφωνα με την ανάλυση δεδομένων από 117 χώρες, περίπου 50.000 γυναίκες και κορίτσια έπεσαν θύματα δολοφονιών από σύντροφο ή μέλος της οικογένειας πέρυσι – ένας αριθμός που μεταφράζεται σε 137 θύματα κάθε μέρα. Συνολικά, οι γυναίκες και τα κορίτσια αντιπροσώπευαν το 20% των θυμάτων ανθρωποκτονιών παγκοσμίως, με 83.000 περιπτώσεις, εκ των οποίων το 60% συνέβη στο πιο απροσδόκητο μέρος: το σπίτι τους. Για σύγκριση, μόλις το 11% των δολοφονιών ανδρών λαμβάνει χώρα σε ιδιωτικό χώρο, αποκαλύπτοντας μια βαθιά ριζωμένη ανισότητα.
Η Αφρική καταγράφει τον υψηλότερο αριθμό, με 22.600 θύματα, ακολουθούμενη από την Ασία (17.400), τις Αμερικές (7.700), την Ευρώπη (2.100) και την Ωκεανία (300). Παρόλο που ο συνολικός αριθμός φαίνεται ελαφρώς χαμηλότερος από το 2023 (51.100), οι ειδικοί τονίζουν ότι αυτή η διαφορά οφείλεται σε καλύτερη συλλογή δεδομένων και όχι σε πραγματική πρόοδο. «Οι αριθμοί παραμένουν αμετάβλητοι, παρά τις παγκόσμιες δεσμεύσεις ετών», αναφέρει η έκθεση, υπενθυμίζοντας ότι η βία δεν περιορίζεται σε συγκεκριμένες περιοχές – είναι παγκόσμιο φαινόμενο.
Τι κρύβεται πίσω από αυτά τα νούμερα; Η έκθεση τονίζει ότι οι γυναικοκτονίες δεν ξεσπούν από το πουθενά. Είναι το αποκορύφωμα ενός κύκλου βίας που ξεκινά συχνά με ψυχολογικό έλεγχο, απειλές ή παρενόχληση – ακόμη και στον ψηφιακό κόσμο. Σήμερα, η τεχνολογία προσθέτει νέες διαστάσεις: Η διασπορά μη εξουσιοδοτημένων εικόνων, τα «deepfakes» με τεχνητή νοημοσύνη και το διαδικτυακό stalking μπορούν να κλιμακωθούν σε πραγματική απειλή ζωής. «Η βία στο διαδίκτυο δεν μένει στον κυβερνοχώρο. Μπορεί να οδηγήσει σε θανάσιμες συνέπειες», προειδοποιεί η Σάρα Χέντριξ, διευθύντρια του τμήματος πολιτικής του ΟΗΕ Γυναίκες. Σε μελέτες όπως αυτή στην Αλβανία, το 90% των θυμάτων είχε βιώσει προηγούμενη βία, ενώ το 25% είχε καταγγείλει στην αστυνομία – δείχνοντας κενά στην πρόληψη.
Παρά την απαισιόδοξη εικόνα, η έκθεση δεν σταματά στην καταγραφή: Προτείνει συγκεκριμένες λύσεις για αλλαγή πορείας. Από την εκπαίδευση νέων αγοριών και κοριτσιών σε υγιείς σχέσεις, μέχρι την ενίσχυση νόμων που αναγνωρίζουν τη γυναικοκτονία ως ξεχωριστό έγκλημα (όπως σε χώρες της Λατινικής Αμερικής). Συστήνει εξειδικευμένες μονάδες στην αστυνομία και τα δικαστήρια, όπως αυτές στον Καναδά και τη Σουηδία, καθώς και περιορισμό πρόσβασης σε όπλα για δράστες βίας – μέτρο που μειώνει τον κίνδυνο κατά 14%. Επιπλέον, καλεί για καλύτερη καταγραφή δεδομένων μέσω εθνικών παρατηρητηρίων και πολυεπίπεδες καμπάνιες ευαισθητοποίησης, εμπνευσμένες από κινήματα όπως το «Ni Una Menos».
Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, στο μήνυμά του για την ημέρα αυτή, υπενθυμίζει: «Η βία κατά των γυναικών είναι παγκόσμια νόσος, που ενισχύεται από την ταχύτητα της τεχνολογίας. Είναι καιρός για δράση σε όλα τα επίπεδα». Στην Ελλάδα και παγκοσμίως, αυτή η έκθεση δεν είναι απλώς στατιστικά – είναι υπενθύμιση ότι η πρόληψη ξεκινά από εμάς: Με ακρόαση, στήριξη και απαίτηση δικαιοσύνης. Γιατί κάθε δέκα λεπτά μετράει, και η αλλαγή μπορεί να ξεκινήσει τώρα.
Πηγή: Έκθεση ΟΗΕ «Femicides in 2024» και σχετικές ανακοινώσεις.