Σε μια κίνηση που κλιμακώνει την ένταση γύρω από την υπόθεσή του, ο πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας Ζαΐρ Μπολσονάρο τέθηκε το Σάββατο 22 Νοεμβρίου 2025 υπό προσωρινή κράτηση από την Ομοσπονδιακή Αστυνομία, μετά από εντολή του Ανώτατου Δικαστηρίου της χώρας. Ο 70χρονος δεξιός ηγέτης, καταδικασμένος τον Σεπτέμβριο σε 27 χρόνια φυλάκιση για απόπειρα πραξικοπήματος, κατηγορήθηκε ότι προσπάθησε να σπάσει το ηλεκτρονικό βραχιολάκι του με σκοπό την απόδραση, εκμεταλλευόμενος την αναταραχή από προγραμματισμένη διαδήλωση υποστηρικτών του. Η απόφαση του δικαστή Αλεξάντρ ντε Μοράες, που χαρακτηρίστηκε ως προληπτική κράτηση και όχι εκτέλεση ποινής, έρχεται λίγες ημέρες πριν ο Μπολσονάρο κληθεί να αρχίσει την ποινή του, εντείνοντας τις διεθνείς εντάσεις και τις εσωτερικές διαιρέσεις στη Βραζιλία.
Ο Μπολσονάρο, που κυβέρνησε τη Βραζιλία από το 2019 έως το 2022, οδηγήθηκε στο αρχηγείο της Ομοσπονδιακής Αστυνομίας στη Μπραζίλια γύρω στις 6 π.μ. τοπική ώρα, μετά από έρευνες που έδειξαν παραβίαση του ηλεκτρονικού βραχιολιού του στις 12:08 π.μ. της ίδιας ημέρας. Σύμφωνα με την απόφαση του δικαστη ντε Μοράες, η κίνηση αυτή συνδυάστηκε με σχέδιο απόδρασης, διευκολυνόμενο από μια «ευχαριστιακή βίγλα» που είχε προκηρύξει ο γιος του, γερουσιαστής Φλάβιο Μπολσονάρο, έξω από την πολυτελή κατοικία του πατέρα του στην περιοχή Jardim Botânico. Η περιοχή φιλοξενεί αρκετές πρεσβείες, συμπεριλαμβανομένης της αμερικανικής, κάτι που ενέτεινε τους φόβους για φυγή και ζήτηση πολιτικού ασύλου. Ο δικαστής περιέγραψε τον κίνδυνο ως «υψηλό», επισημαίνοντας ότι η διαδήλωση θα προκαλούσε «αναταραχή» και θα επέτρεπε την «επιτυχή απόδραση», βασιζόμενος σε προηγούμενα στοιχεία όπως η κατάσχεση εγγράφων για άσυλο στην Αργεντινή το 2024.
Το ιστορικό: Από την ήττα του 2022 στην καταδίκη
Η υπόθεση του Μπολσονάρο ξεκινά από την ήττα του στις προεδρικές εκλογές του Οκτωβρίου 2022 από τον αριστερό Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, με ποσοστό 49,1% έναντι 50,9%. Ο Μπολσονάρο, γνωστός για την πολωτική του ρητορική και την αμφισβήτηση της δημοκρατικής διαδικασίας, κατηγορήθηκε ότι οργάνωσε σχέδιο για να εμποδίσει την ορκωμοσία του Λούλα, συμπεριλαμβανομένης της κινητοποίησης υποστηρικτών του για την εισβολή στο Κογκρέσο, το Ανώτατο Δικαστήριο και το προεδρικό μέγαρο στις 8 Ιανουαρίου 2023 – ένα γεγονός που συγκρίθηκε με την επίθεση στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ.
Τον Σεπτέμβριο 2025, πενταμελής ποινικό τμήμα του Ανώτατου Δικαστηρίου (STF) τον καταδίκασε ομόφωνα σε 27 χρόνια και 3 μήνες φυλάκισης για εγκλήματα όπως ηγέτης ένοπλης εγκληματικής οργάνωσης, απόπειρα ανατροπής του δημοκρατικού πολιτεύματος, πραξικόπημα και καταστροφή δημόσιας περιουσίας. Η απόφαση βασίστηκε σε αποδεικτικά στοιχεία όπως μηνύματα, μαρτυρίες και έγγραφα που έδειχναν ότι ο Μπολσονάρο και ο στενός του κύκλος υπονόμευαν την εμπιστοσύνη στο εκλογικό σύστημα μήνες πριν τις εκλογές. Από τον Αύγουστο 2025, βρισκόταν σε κατ’ οίκον περιορισμό με ηλεκτρονικό βραχιολάκι, λόγω παραβιάσεων προληπτικών μέτρων σε ξεχωριστή υπόθεση για παρέμβαση στις ΗΠΑ ώστε να σταματήσει η δίκη του.
Παρά την καταδίκη, ο Μπολσονάρο δεν είχε αρχίσει να εκτίει την ποινή του λόγω εκκρεμών εφέσεων. Οι δικηγόροι του ζήτησαν την Παρασκευή 21 Νοεμβρίου να εκτίσει την ποινή σε κατ’ οίκον περιορισμό για λόγους υγείας, επικαλούμενοι προβλήματα εντέρου από μαχαιριά το 2018 και άλλες παθήσεις, προβάλλοντας παράδειγμα του πρώην προέδρου Φερνάντο Κόλορ ντε Μέλο, που έλαβε παρόμοια ρύθμιση λόγω ηλικίας και Parkinson.
Η αντίδραση του δικαστηρίου και οι κατηγορίες
Ο δικαστής ντε Μοράες, που επιβλέπει την υπόθεση, διέταξε την κράτηση «με σεβασμό στην αξιοπρέπεια του πρώην προέδρου, χωρίς χειροπέδες και έκθεση στα ΜΜΕ», χαρακτηρίζοντάς την προληπτική για να αποτρέψει «συγκεκριμένο κίνδυνο φυγής». Στην απόφαση, αναφέρει βίντεο του Φλάβιο Μπολσονάρο που καλούσε υποστηρικτές να συγκεντρωθούν «για την υγεία του πατέρα μου και την ελευθερία της Βραζιλίας», βλέποντας σε αυτό επανάληψη του «modus operandi» της «εγκληματικής οργάνωσης» του Μπολσονάρο. Η παραβίαση του βραχιολιού ερμηνεύτηκε ως επιβεβαίωση πρόθεσης απόδρασης, με πιθανό προορισμό πρεσβεία (ΗΠΑ ή Αργεντινή), ενώ σημειώνει ότι σύμμαχοι του Μπολσονάρο έχουν φύγει από τη χώρα για να αποφύγουν φυλάκιση.
Οι δικηγόροι του Μπολσονάρο αντέδρασαν άμεσα, εκφράζοντας «βαθιά έκπληξη» και χαρακτηρίζοντας τη βίγλα «συνταγματικά κατοχυρωμένη θρησκευτική ελευθερία». Επιμένουν ότι ο εντολέας τους συνελήφθη στο σπίτι του, υπό αστυνομική επιτήρηση, και ότι η υγεία του κινδυνεύει από την κράτηση, προειδοποιώντας για «κίνδυνο ζωής» λόγω εντερικών προβλημάτων. Ο Μπολσονάρο κρατείται σε ειδική σουίτα στο αστυνομικό τμήμα, με ιδιωτικό μπάνιο – προνόμιο για πρώην ηγέτες – και θα περάσει ακρόαση κράτησης την Κυριακή.
Αντιδράσεις: Από εσωτερικές διαιρέσεις σε διεθνείς εντάσεις
Η κράτηση πυροδότησε άμεσες αντιδράσεις. Υποστηρικτές του Μπολσονάρο, ντυμένοι με τις πράσινες-κίτρινες σημαίες της Βραζιλίας, συγκεντρώθηκαν έξω από το αστυνομικό τμήμα, ενώ γυναίκες έξω από την κατοικία του άνοιξαν σαμπάνια για να γιορτάσουν, χαρακτηρίζοντάς τον «μεγαλύτερο απατεώνα». Στα social media, hashtags όπως #LibertemBolsonaro και #BolsonaroLivre κυκλοφορούν μαζικά, με σχόλια που τον αποκαλούν «μάρτυρα» και κατηγορούν το δικαστήριο για «δικτατορία».
Διεθνώς, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, στενός σύμμαχος του Μπολσονάρο, δήλωσε σε βίντεο ότι «είναι κρίμα», προσθέτοντας κρυπτικά ότι «θα τον δω σύντομα» μετά από τηλεφωνική συνομιλία χθες. Ο Τραμπ είχε επιβάλει κυρώσεις στον ντε Μοράες και 50% δασμούς σε βραζιλιάνικα προϊόντα, χαρακτηρίζοντας τη δίκη «μαγισσών κυνηγητό», αλλά οι κυρώσεις αυτές έχουν μετριαστεί πρόσφατα. Η υπουργός Θεσμικών Σχέσεων της κυβέρνησης Λούλα, Γκλέισι Χόφμαν, υπερασπίστηκε την κράτηση ως «σύμφωνα με τη νομιμότητα», ενώ ο Λούλα δεν έχει σχολιάσει άμεσα.
Οι ευρύτερες επιπτώσεις: Πολιτική κρίση ενόψει εκλογών
Η κράτηση εντείνει την πόλωση ενόψει των προεδρικών εκλογών του 2026, όπου ο Λούλα, 80 ετών, δηλώνει ότι θα διεκδικήσει τέταρτη θητεία. Ο Μπολσονάρο, απαγορευμένος ως υποψήφιος, χάνει τον ρόλο του «ηγέτη της δεξιάς», αφήνοντας κενό σε ένα εκλογικό σώμα που εξακολουθεί να τον υποστηρίζει μαζικά. Σύμφωνα με αναλυτές, η υπόθεση αποδυναμώνει την εμπιστοσύνη στη δικαιοσύνη, ενώ ενισχύει την εικόνα του Λούλα ως «εθνικιστή» απέναντι σε ξένες παρεμβάσεις.
Παράλληλα, στελέχη όπως ο πρώην σύμβουλος Τύπου Φάμπιο Γουάινγκαρτεν και ο γιος Κάρλος Μπολσονάρο καλούν σε ειρηνικές διαμαρτυρίες, ενώ η σύζυγος Μισέλ Μπολσονάρο έγραψε στο Instagram ότι «ο Κύριος θα δώσει διέξοδο». Η ακρόαση της Κυριακής θα καθορίσει αν η κράτηση παραταθεί, με πιθανές επιπτώσεις στις διεθνείς σχέσεις ΗΠΑ-Βραζιλίας.
Η υπόθεση του Μπολσονάρο δεν είναι απλώς προσωπική – είναι δοκιμασία για τη βραζιλιάνικη δημοκρατία, όπου η δικαιοσύνη συγκρούεται με την πολιτική πόλωση. Σε έναν κόσμο που παρακολουθεί, η έκβαση μπορεί να καθορίσει όχι μόνο το μέλλον ενός ηγέτη, αλλά και την εμπιστοσύνη σε θεσμούς που δοκιμάζονται από την εξουσία.
