Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα βον ντερ Λάιεν απηύθυνε έκκληση στις 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να συμφωνήσουν έως τα τέλη Δεκεμβρίου σε σχέδιο για την κάλυψη των αναγκών της Ουκρανίας, ύψους 135,7 δισ. ευρώ, για τα έτη 2026 και 2027, σε επιστολή που εστάλη σήμερα, Δευτέρα 17 Νοεμβρίου 2025, και είδε το φως της δημοσιότητας μέσω του Euronews. Στο έγγραφο, η Βον ντερ Λάιεν τονίζει την «οξύτητα» του προβλήματος και προειδοποιεί ότι η ΕΕ «δεν μπορεί να αντέξει παράλυση» λόγω αναποφασιστικότητας ή αναζήτησης «ιδανικών λύσεων που δεν υπάρχουν».
Η επιστολή έρχεται σε κρίσιμη καμπή, εν μέσω αβεβαιότητας για την αμερικανική στήριξη υπό τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έχει εκφράσει επιφυλάξεις για τη συνέχιση της βοήθειας. Η Βον ντερ Λάιεν καλεί για «γρήγορη δέσμευση» ενόψει της Συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 12-13 Δεκεμβρίου, όπου οι ηγέτες θα πρέπει να λάβουν απόφαση. «Είναι ζωτικής σημασίας να εξασφαλίσουμε ότι η απαραίτητη χρηματοδότηση για την Ουκρανία θα συμφωνηθεί», γράφει, βασιζόμενη σε εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) και των ουκρανικών αρχών, που προϋποθέτουν λήξη του πολέμου στα τέλη του 2026 – μια υπόθεση που δεν είναι βέβαιη.
Το Χάσμα των 135 Δισ.: Στρατιωτικές και Οικονομικές Αναγκές
Σύμφωνα με την εκτίμηση της Επιτροπής, η Ουκρανία θα χρειαστεί 83,4 δισ. ευρώ για την χρηματοδότηση του στρατού της και 55,2 δισ. ευρώ για την οικονομική σταθεροποίηση και κάλυψη ελλείμματος προϋπολογισμού. Αυτή η εκτίμηση λαμβάνει υπόψη την συνεχιζόμενη ρωσική εισβολή και τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της. Μέχρι στιγμή, η ΕΕ και τα κράτη-μέλη έχουν παρέχει συνολικά 134 δισ. ευρώ σε στρατιωτική, οικονομική και ανθρωπιστική βοήθεια, καλύπτοντας το 84% των εξωτερικών αναγκών της Ουκρανίας για το 2025 μέσω του «Ukraine Facility» και δανείων της G7.
Ωστόσο, η πρόκληση είναι διπλή: Πρώτον, η γεωπολιτική αστάθεια, με την Ουάσινγκτον να μειώνει τη συμμετοχή της. Δεύτερον, οι εσωτερικές διαφωνίες στην ΕΕ, ιδίως από χώρες όπως η Ουγγαρία, που αντιτίθενται σε νέες δαπάνες. Η Βον ντερ Λάιεν αναγνωρίζει τους κινδύνους, όπως πιθανές δικαστικές προσφυγές από τη Ρωσία, και καλεί για «κοινή ευθύνη» ώστε να αποφευχθούν «επιπτώσεις domino».
Οι Τρεις Επιλογές Χρηματοδότησης: Από Δάνεια σε Εξόφληση Ρωσικών Περιουσιακών Στοιχείων
Η επιστολή παρουσιάζει τρεις εναλλακτικές λύσεις, καμία από τις οποίες δεν είναι «εύκολη», όπως παραδέχεται η ίδια η Βον ντερ Λάιεν. Η προτιμώμενη επιλογή είναι η δημιουργία δανείου ύψους έως 140 δισ. ευρώ, βασισμένου σε παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία (κυρίως από την κεντρική τράπεζα της Ρωσίας), με την Ουκρανία να το αποπληρώνει από μελλοντικές πολεμικές αποζημιώσεις. Αυτή η μέθοδος, που συζητήθηκε από υπουργούς Οικονομικών της ΕΕ στις 13 Νοεμβρίου, θεωρείται η «πιο αποτελεσματική» καθώς δεν αυξάνει άμεσα το χρέος των κρατών-μελών και καλύπτει πλήρως τις ανάγκες.
Εάν αυτή η επιλογή αποτύχει – λόγω εμποδίων όπως η αντίθεση του Βελγίου, όπου φυλάσσονται τα ρωσικά κεφάλαια στο σύστημα Euroclear – προτείνονται εναλλακτικές:
- Εθνικές επιχορηγήσεις: Τα κράτη-μέλη να χρηματοδοτήσουν τουλάχιστον 90 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις για το 2026-2027, με βάρος που θα μοιραστεί ανάλογα με το ΑΕΠ. Αυτό απαιτεί εθνικές εγγυήσεις και μπορεί να προκαλέσει ενστάσεις σε χώρες με υψηλό χρέος.
- Κοινό χρέος της ΕΕ: Έκδοση δανείου από την ΕΕ, με ενέχυρο τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της, ύψους περίπου 90 δισ. ευρώ. Οι τόκοι θα καλύπτονται είτε από εθνικές εγγυήσεις είτε από τον κοινοτικό προϋπολογισμό, κάτι που απαιτεί ομόφωνη έγκριση και τροποποίηση νομοθεσίας – δύσκολο εγχείρημα με την Ουγγαρία να βάζει βέτο.
Οι υπουργοί Οικονομικών συμφώνησαν ότι η χρήση ρωσικών περιουσιακών στοιχείων είναι η βέλτιστη, αλλά η Βον ντερ Λάιεν προειδοποιεί για «πιθανές παρεμπιπτόντως επιπτώσεις», όπως νομικές προσφυγές από τη Μόσχα βάσει διεθνών συνθηκών.
Η Σημασία της Δεκεμβριανής Συνόδου: Μια «Κρίσιμη» Απόφαση για την Ευρωπαϊκή Ασφάλεια
Η έκκληση της Βον ντερ Λάιεν έρχεται μετά από συνάντηση υπουργών Οικονομικών στις 13 Νοεμβρίου, όπου επιβεβαιώθηκε η προτεραιότητα στα ρωσικά κεφάλαια. Η ΕΕ, που έχει ήδη κινητοποιήσει 800 δισ. ευρώ σε αμυντικές δαπάνες μέσω εθνικών προϋπολογισμών, βλέπει στην στήριξη της Ουκρανίας όχι μόνο ηθική υποχρέωση αλλά και στρατηγική αναγκαιότητα: «Μια αποτυχημένη Ουκρανία θα αποδυναμώσει την Ευρώπη και τις ΗΠΑ», δήλωσε η Πρόεδρος σε ομιλία της στο Μόναχο τον Φεβρουάριο.
Ωστόσο, εμπόδια παραμένουν: Το Βέλγιο απαιτεί πλήρη κοινή ευθύνη για κινδύνους, ενώ η Ουγγαρία και άλλες χώρες εκφράζουν επιφυλάξεις για νέα χρέη. Ειδικοί εκτιμούν ότι η Σύνοδος του Δεκεμβρίου θα είναι «make-or-break», με την ΕΕ να πρέπει να δείξει ενότητα απέναντι στη Ρωσία και τις αγορές. «Η ειρήνη απαιτεί δύναμη και ανεξαρτησία για την Ουκρανία», τόνισε η Βον ντερ Λάιεν, υπενθυμίζοντας ότι η ΕΕ έχει σπάσει ταμπού όπως η εξάρτηση από το ρωσικό αέριο.
Σε μια εποχή όπου η αμερικανική βοήθεια κρέμεται από μια κλωστή, η απόφαση της ΕΕ θα καθορίσει όχι μόνο το μέλλον του Κιέβου, αλλά και την αξιοπιστία της Ευρώπης ως παγκόσμιου παίκτη. Η μπάλα είναι τώρα στα χέρια των ηγετών – και ο χρόνος πιέζει.