Σκρολάρεις αφηρημένα στο κινητό σου και ξαφνικά βλέπεις ένα βίντεο με γάτες που χορεύουν, αμέσως μετά μια πολιτική διαμάχη, και ύστερα μια διαφήμιση για παπούτσια που… μόλις σκεφτόσουν να αγοράσεις. Σύμπτωση; Καθόλου. Πίσω από κάθε ανάρτηση που εμφανίζεται στο feed σου –είτε στο Instagram, το TikTok, το X (πρώην Twitter) ή το Facebook– κρύβεται ένας αλγόριθμος, ένας «αόρατος μαέστρος» που αποφασίζει τι θα δεις, πότε και γιατί. Αλλά πώς λειτουργεί πραγματικά αυτό το σύστημα; Και γιατί μερικές φορές νιώθουμε ότι ζούμε σε «φούσκες» απόψεων;
Τι Είναι ο Αλγόριθμος και Πώς Σε «Γνωρίζει» Καλύτερα από Σένα
Οι αλγόριθμοι των κοινωνικών δικτύων δεν είναι τυχαίοι. Χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη (AI) και μηχανική μάθηση (machine learning) για να αναλύουν χιλιάδες δεδομένα από τη συμπεριφορά σου:
- Πόσο χρόνο αφιερώνεις σε μια ανάρτηση
- Τι πατά ς «μου αρέσει» ή «κοινοποίηση»
- Ποιους ακολουθείς ή αγνοείς
- Ακόμα και πόσο γρήγορα σκρολάρεις
Σύμφωνα με έρευνα του Pew Research Center (2024), το 78% των ενηλίκων στις ΗΠΑ πιστεύει ότι οι αλγόριθμοι επηρεάζουν τις απόψεις τους, ενώ το Meta (ιδιοκτήτης Facebook & Instagram) παραδέχεται ότι ο αλγόριθμος του προσαρμόζει το feed σε πραγματικό χρόνο με βάση 100.000+ παράγοντες ανά χρήστη.
«Δεν βλέπεις το ίντερνετ. Βλέπεις το δικό σου ίντερνετ», λέει ο Τρίσταν Χάρις, πρώην στέλεχος της Google και ιδρυτής του Center for Humane Technology.
Γιατί Βλέπεις Περισσότερα από το Ίδιο;
Ο στόχος των πλατφορμών είναι να σε κρατήσουν όσο περισσότερο γίνεται online. Και ο καλύτερος τρόπος; Να σου δείξουν περιεχόμενο που σε συγκινεί – θετικά ή αρνητικά.
- Θετική ενίσχυση: Βίντεο που σε κάνουν να γελάς ή να νιώθεις έμπνευση.
- Αρνητική ενίσχυση: Αμφιλεγόμενες απόψεις, θυμός, φόβος – γιατί ο εγκέφαλός σου αντιδρά πιο έντονα.
Μια μελέτη του MIT (2023) έδειξε ότι ψευδείς ειδήσεις διαδίδονται 6 φορές γρηγορότερα από αληθινές, ακριβώς επειδή προκαλούν έντονα συναισθήματα. Οι αλγόριθμοι το γνωρίζουν – και το εκμεταλλεύονται.
Οι «Φούσκες» και η Πόλωση
Έχεις παρατηρήσει ότι όλοι οι φίλοι σου στο X φαίνεται να συμφωνούν μαζί σου; Δεν είναι τυχαίο. Ο αλγόριθμος δημιουργεί filter bubbles (φούσκες φίλτρων):
- Σου δείχνει περισσότερο περιεχόμενο από λογαριασμούς που μοιάζουν με σένα
- Κρύβει απόψεις που διαφωνούν – εκτός αν προκαλούν αντιδράσεις
Το αποτέλεσμα; Πόλωση. Σύμφωνα με το Reuters Institute (2025), το 64% των Ελλήνων χρηστών κοινωνικών δικτύων δηλώνει ότι «νιώθει πιο διχασμένος πολιτικά» λόγω του περιεχομένου που βλέπει.
Μπορείς να «Ξεγελάσεις» τον Αλγόριθμο;
Ναι – και είναι πιο εύκολο από ό,τι νομίζεις:
- Πατήστε «Δεν με ενδιαφέρει» σε αναρτήσεις που δεν θέλετε.
- Ακολουθήστε διαφορετικές απόψεις – ακόμα κι αν διαφωνείτε.
- Χρησιμοποιήστε τη λειτουργία «Χρονολογική σειρά» (αν υπάρχει).
- Διαβάστε από πολλές πηγές – όχι μόνο από το feed.
Το TikTok, για παράδειγμα, σου επιτρέπει να επαναφέρεις τον αλγόριθμο πατώντας «Ανανέωση προτάσεων» στις ρυθμίσεις. Το X έχει τη δυνατότητα «Following» αντί για «For You».
Το Μέλλον: Διαφάνεια ή Περισσότερος Έλεγχος;
Το 2025, η Ευρωπαϊκή Ένωση πιέζει τις πλατφόρμες με τον Digital Services Act (DSA) να αποκαλύπτουν πώς λειτουργούν οι αλγόριθμοι. Ήδη, το Meta δημοσίευσε τις «Κάρτες Συστήματος» που εξηγούν γιατί βλέπεις μια ανάρτηση. Αλλά οι ειδικοί προειδοποιούν: η διαφάνεια δεν αρκεί αν ο στόχος παραμένει η εθιστική εμπειρία.
Η Δική Σου Επιλογή
Τελικά, το feed σου δεν είναι τ υχαίο – είναι σχεδιασμένο. Αλλά εσύ έχεις τον έλεγχο:
- Σκέψου πριν πατήσεις «κοινοποίηση»
- Ρώτα: «Γιατί μου το δείχνει αυτό τώρα;»
- Κάνε ένα digital detox μια φορά την εβδομάδα
Όπως λέει ο Έλον Μασκ για το X: «Ο αλγόριθμος είναι ο καθρέφτης σου. Αν δεν σου αρέσει αυτό που βλέπεις, άλλαξε αυτό που του δίνεις».
Το feed σου δεν είναι ο κόσμος. Είναι ο κόσμος που εσύ (και ο αλγόριθμος) διαλέγετε. Θέλεις να δεις κάτι διαφορετικό αύριο; Ξεκίνα από σήμερα.