Η Ελλάδα έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά καπνίσματος στην Ευρώπη, με περίπου 24-29% των ενηλίκων να καπνίζουν καθημερινά το 2024-2025 – ποσοστό που την κατατάσσει στις πρώτες θέσεις παγκοσμίως. Το “ένα πράγμα” που θα έσωζε τις περισσότερες ζωές είναι η πλήρης διακοπή του καπνίσματος. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, το κάπνισμα ευθύνεται για περίπου 20.000-22.800 θανάτους ετησίως στην Ελλάδα – δηλαδή 1 στους 5 θανάτους συνολικά. Αν σταματούσαμε όλοι να καπνίζουμε (ενεργητικά και παθητικά), πάνω από 20.000 Έλληνες θα ζούσαν ακόμα κάθε χρόνο – και εκατοντάδες χιλιάδες μακροπρόθεσμα.
Γιατί το κάπνισμα είναι ο νούμερο 1 “δολοφόνος”;
Το κάπνισμα είναι η κύρια προλήψιμη αιτία θανάτου παγκοσμίως και στην Ελλάδα:
- Ευθύνεται για 90% των καρκίνων πνεύμονα, 75% των ΧΑΠ και 25-30% των καρδιαγγειακών νοσημάτων.
- Στην Ελλάδα, 22.759 θάνατοι το χρόνο αποδίδονται απευθείας στο τσιγάρο (16.200 άνδρες, 6.600 γυναίκες).
- Περίπου 20% όλων των θανάτων (πάνω από 20.000) συνδέονται με καπνικά προϊόντα, ενεργητικά ή παθητικά.
Συγκριτικά:
- Καρδιαγγειακά: ~40.000-50.000 θάνατοι/έτος, αλλά μόνο μέρος προλήψιμο (όχι όλα από ένα παράγοντα).
- Παχυσαρκία/κακή διατροφή: Συνεισφέρουν σε ~10-15% των θανάτων, αλλά λιγότεροι από το κάπνισμα.
- Τροχαία: ~700-800/έτος.
- Covid-19 (κορυφή): ~20.000-30.000, αλλά όχι μόνιμο.
Αν ακολουθούσαμε το μοντέλο της Σουηδίας (χαμηλό κάπνισμα χάρη σε εναλλακτικά όπως snus), 170.000 θάνατοι θα είχαν αποφευχθεί από το 2000-2019 – δηλαδή ~8.500/έτος επιπλέον.
Τι δείχνουν τα νούμερα για το 2024-2025;
- Συνολικοί θάνατοι: ~120.000-130.000/έτος (ΕΛΣΤΑΤ).
- Από κάπνισμα: >20.000 (συντηρητικά, βάσει ΠΟΥ/ΕΟΔΥ).
- Αν μηδενίσουμε το κάπνισμα: 20.000+ ζωές/έτος σωσμένες αμέσως, συν μακροπρόθεσμα μείωση καρκίνων/ΧΑΠ.
| Αιτία θανάτου | Ετήσιοι θάνατοι (περίπου) | Προλήψιμοι με διακοπή καπνίσματος |
| Καρκίνος πνεύμονα | ~8.000-10.000 | 90% (8.000) |
| ΧΑΠ/Αναπνευστικά | ~10.000-13.000 | 75-90% (8.000-10.000) |
| Καρδιαγγειακά | ~40.000 | 25-30% (10.000-12.000) |
| Σύνολο από κάπνισμα | 20.000-22.800 | Σχεδόν όλοι |
Γιατί δεν το κάνουμε;
Παρά τον αντικαπνιστικό νόμο, η εφαρμογή είναι ανεπαρκής. Η Ελλάδα έχει το υψηλότερο ποσοστό κατανάλωσης τσιγάρων/άτομο στη Δ. Ευρώπη. Αλλά υπάρχει ελπίδα: Το ποσοστό καπνιστών μειώνεται στους νέους (~28% μείωση πρόσφατα), και η πρόθεση διακοπής αυξάνεται (>40% στους νέους).
Πώς να το πετύχουμε;
- Αυστηρή εφαρμογή απαγόρευσης σε δημόσιους χώρους.
- Αύξηση φόρων (κάθε +2€/πακέτο σώζει ~192.000 ζωές μακροπρόθεσμα).
- Δωρεάν προγράμματα διακοπής (ΕΟΔΥ/ιατρεία).
- Εκστρατείες για νέους και εναλλακτικά (με προσοχή).
Αν κόβαμε το κάπνισμα, 20.000+ Έλληνες θα ζούσαν κάθε χρόνο – περισσότεροι από οποιαδήποτε άλλη αλλαγή (δίαιτα, γυμναστική, εμβόλια). Είναι το ένα πράγμα που θα άλλαζε δραματικά την υγεία μας. Ξεκίνα σήμερα – το σώμα σου θα σε ευγνωμονεί, και η Ελλάδα θα γλιτώσει χιλιάδες ζωές!
photo: pexels-tima-miroshnichenko