Σε μια εποχή όπου η κλιματική αλλαγή συνδέεται με υψηλές θερμοκρασίες, πυρκαγιές και άνοδο της στάθμης της θάλασσας, μια νέα μελέτη από το MARUM – Κέντρο Θαλάσσιων Περιβαλλοντικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Βρέμης στη Γερμανία, παρουσιάζει ένα εντυπωσιακό παράδοξο: η υπερθέρμανση της Γης μπορεί, σε βάθος χρόνου, να οδηγήσει σε απότομη ψύξη.
Ο κλασικός “θερμοστάτης” της Γης
Για πολλά χρόνια, οι επιστήμονες πίστευαν ότι η σταθερότητα του κλίματος ελέγχεται κυρίως από τη διάβρωση των πυριτικών πετρωμάτων. Όταν το κλίμα ζεσταίνεται, η διάβρωση ενισχύεται, απορροφώντας διοξείδιο του άνθρακα (CO₂) από την ατμόσφαιρα και δροσίζοντας τον πλανήτη. Πρόκειται για έναν φυσικό μηχανισμό που δρα αργά αλλά σταθερά, σε κλίμακα εκατομμυρίων ετών.
Ωστόσο, το παρελθόν της Γης δείχνει ότι κατά καιρούς συνέβησαν δραματικές παγετώδεις περίοδοι που δεν μπορούν να εξηγηθούν μόνο από αυτή τη διαδικασία.
Η θαλάσσια βιολογία αλλάζει το παιχνίδι
Η νέα έρευνα δείχνει ότι οι ωκεανοί και η ζωή μέσα σε αυτούς μπορούν να επηρεάσουν γρήγορα το κλίμα. Φυσικά θρεπτικά στοιχεία, όπως ο φώσφορος, καταλήγουν στη θάλασσα και τροφοδοτούν την ανάπτυξη άλγεων. Οι άλγες δεσμεύουν διοξείδιο του άνθρακα μέσω φωτοσύνθεσης, και όταν πεθαίνουν, μεταφέρουν μέρος του άνθρακα στον πυθμένα, παγιδεύοντάς τον στα θαλάσσια ιζήματα.
Σε θερμότερο κλίμα όμως, η ταχεία ανάπτυξη άλγεων μειώνει το οξυγόνο στο νερό. Χαμηλά επίπεδα οξυγόνου βοηθούν στην ανακύκλωση θρεπτικών συστατικών αντί να τα “κλειδώνουν” στα ιζήματα. Έτσι μπορεί να δημιουργηθεί ένας αυτοτροφοδοτούμενος κύκλος που ενισχύει ακόμη περισσότερο την παραγωγή άλγεων και την αποθήκευση άνθρακα.
Το αποτέλεσμα;
Μακροπρόθεσμη ψύξη.
Τα νέα υπολογιστικά μοντέλα
Οι επιστήμονες Dominik Hülse και Andy Ridgwell ανέπτυξαν ένα πιο ολοκληρωμένο μοντέλο του κλιματικού συστήματος της Γης, συμπεριλαμβάνοντας αυτές τις περίπλοκες αλληλεπιδράσεις.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, μετά από μια περίοδο υπερθέρμανσης, το σύστημα μπορεί να “λειτουργήσει υπερβολικά” και να οδηγήσει σε θερμοκρασίες χαμηλότερες από τις αρχικές, ακόμη και σε συνθήκες παγετώνων. Αυτές οι ανατροπές όμως δεν συμβαίνουν άμεσα: χρειάζονται εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια.
Θα συμβεί ξανά σήμερα;
Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι στο πολύ μακρινό μέλλον, η υπερθέρμανση που προκαλεί ο άνθρωπος θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέα περίοδο ψύξης. Ωστόσο, αυτή η πιθανότητα σήμερα είναι ασθενέστερη, επειδή η ατμόσφαιρα περιέχει πολύ περισσότερο οξυγόνο σε σχέση με το μακρινό γεωλογικό παρελθόν.
Με απλά λόγια:
Το φαινόμενο δεν είναι “άμεσος κίνδυνος”. Δεν “διορθώνει” την κλιματική κρίση. Δεν μειώνει τη σημασία της μείωσης εκπομπών CO₂.
Όπως λέει ο Ridgwell:
«Δεν έχει σημασία αν η επόμενη εποχή παγετώνων αρχίσει σε 50, 100 ή 200 χιλιάδες χρόνια. Αυτό δεν θα μας βοηθήσει τώρα. Πρέπει να περιορίσουμε τη σημερινή υπερθέρμανση.»
Το επόμενο βήμα
Η ομάδα σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει το μοντέλο για να μελετήσει πώς η Γη έχει ανακάμψει από προηγούμενες κλιματικές μεταβολές και ποιο ρόλο παίζει ο πυθμένας των ωκεανών σε αυτές τις διαδικασίες.
Συμπέρασμα
Η κλιματική αλλαγή είναι πιο σύνθετη απ’ όσο νομίζουμε.
Η φύση δεν λειτουργεί μόνο αργά και σταθερά — μερικές φορές οι βιολογικές διαδικασίες μπορούν να δημιουργήσουν μεγάλα “άλματα” στο κλίμα.
Δεν πρέπει όμως να παρερμηνευτεί:
ΔΕΝ πρόκειται για ψύξη στο άμεσο μέλλον, ούτε “λύση” στην κλιματική κρίση.
Photo: Pixabay LH985
