“Όλοι ίδιοι” – μια φράση που ακούγεται σε καφενεία, social media και οικογενειακά τραπέζια, έχει γίνει το σύνθημα μιας ολόκληρης κοινωνίας που χάνει την πίστη της στη δημοκρατία. Στην Ελλάδα του 2025, αυτή η πεποίθηση δεν είναι απλώς κυνισμός: είναι βαθιά ριζωμένη απογοήτευση που πλήττει την πολιτική συμμετοχή, την κοινωνική συνοχή και την οικονομική ανάκαμψη. Βασισμένη σε πρόσφατα δεδομένα από έγκυρες πηγές όπως η Eurobarometer, η OECD, η Transparency International και η Freedom House, αυτή η ανάλυση εξετάζει πώς μια φράση μπορεί να γίνει τοξική για ολόκληρες γενιές, με αντικειμενική ματιά και χωρίς υπερβολές.
Η Εικόνα των Δεδομένων: Από την Απογοήτευση στην Αποχή
Η Spring Eurobarometer 101 (2024) δείχνει ότι η εμπιστοσύνη στην εθνική κυβέρνηση στην Ελλάδα ανέρχεται μόλις στο 32%, ενώ στο κοινοβούλιο πέφτει στο 28% – πολύ κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του 38%. Η OECD Survey on Drivers of Trust (2024) τοποθετεί την Ελλάδα τελευταία μεταξύ των 38 μελών της ως προς την εμπιστοσύνη στα πολιτικά κόμματα, με μόλις 17% να τα θεωρεί αξιόπιστα. Δημοσκοπήσεις αποκαλύπτουν ότι ένα μεγάλο ποσοστό των Ελλήνων συμφωνεί με τη φράση “όλοι οι πολιτικοί είναι ίδιοι”, ενώ το έρευνες επισημαίνουν ότι αυτή η πεποίθηση είναι ισχυρότερη στους νέους 18-34 ετών, όπου φτάνει το 75%. Αυτά τα νούμερα δεν είναι θεωρητικά: αντικατοπτρίζουν μια κοινωνία που, παρά την ανάπτυξη ΑΕΠ +2,1% το 2024, νιώθει ότι η πολιτική εξουσία λειτουργεί για λίγους.
Οι Ρίζες της Φράσης: Από την Κρίση στην Καθημερινή Πραγματικότητα
Η φράση “όλοι ίδιοι” δεν γεννήθηκε τυχαία. Ριζώνει στην οικονομική κρίση του 2010, όπου τα μνημόνια, η λιτότητα και η απώλεια 25% του ΑΕΠ δημιούργησαν αίσθημα προδοσίας. Ωστόσο, το 2025, οι αιτίες είναι πιο σύγχρονες και δομικές:
1. Διαφθορά και Σκάνδαλα: Η υπόθεση Predator, οι αποκαλύψεις για διαφθορά σε δημόσιες συμβάσεις, ο ΟΠΕΚΕΠΕ ενισχύουν την πεποίθηση. Το Corruption Perceptions Index της Transparency International (2024) δίνει στην Ελλάδα 49/100 (59η θέση παγκοσμίως), ενώ το 98% των Ελλήνων θεωρεί τη διαφθορά “ευρέως διαδεδομένη” (Eurobarometer 2024).
2. Οικονομική Ανισότητα: Οι μισθοί αυξάνονται αλλά μένουν χαμηλοί σε σχέση με άλλα κράτη στην ΕΕ (~1.000€ καθαρά μέσος όρος), με 26,1% του πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας (Eurostat 2024). Η OECD δείχνει ότι το 48% πιστεύει ότι “η ανάκαμψη ωφελεί μόνο λίγους”, ιδίως νέους με ανεργία ~16%.
3. Πολιτική Πόλωση: Η άνοδος ακροδεξιών κομμάτων (~10,5% σε δημοσκοπήσεις 2024) και η τοξικότητα στα social media κουράζουν. Το ΕΛΙΑΜΕΠ αναφέρει ότι το 70% αποφεύγει πολιτικές συζητήσεις, βλέποντας τα κόμματα ως “κλειστό κύκλο”.
4. Θεσμικό Έλλειμμα: Η αργή δικαιοσύνη (~3 χρόνια μέσος χρόνος δίκης) και η ημιτελής ψηφιοποίηση της διοίκησης δημιουργούν αίσθημα αδυναμίας. Η Freedom House (2025) βαθμολογεί την Ελλάδα 83/100 (“Free”), αλλά προειδοποιεί για “erosion” λόγω media capture.
Οι Συνέπειες: Μια Γενιά σε Αποχή
Η φράση “όλοι ίδιοι” δεν είναι αθώα – καταστρέφει γενιές. Οδηγεί σε αποχή: στις ευρωεκλογές 2024, η συμμετοχή έπεσε στο 41,8%, με νέους μόλις 36% (6% κάτω από 2019). Αυτό ευνοεί ακραίες φωνές και μειώνει τη δημοκρατική νομιμοποίηση. Οικονομικά, εμποδίζει επενδύσεις: η Ελλάδα χάνει 2-3% ΑΕΠ ετησίως λόγω “θεσμικής αδυναμίας” (OECD 2024). Μακροπρόθεσμα, ενισχύει τη διαρροή εγκεφάλων (~30.000 νέοι ετησίως) και την αποπολιτικοποίηση, αφήνοντας κενό που γεμίζουν λαϊκισμοί.
Προοπτικές: Σπάζοντας τον Κύκλο
Η ανατροπή απαιτεί δράση:
• Διαφάνεια: Πλήρης ψηφιακή λογοδοσία και ανεξάρτητος έλεγχος.
• Συμμετοχή: Εκπαίδευση πολιτικής συνείδησης από το σχολείο.
• Μεταρρυθμίσεις: Ταχύτερη δικαιοσύνη, αξιοκρατία, μείωση ανισότητας.
Παραδείγματα από Δανία και Φινλανδία δείχνουν ότι η “ανοιχτή κυβέρνηση” αυξάνει την εμπιστοσύνη κατά 20-25%. Στην Ελλάδα, πρωτοβουλίες όπως το OpenGov και η ψηφιοποίηση δίνουν ελπίδα, αλλά χρειάζεται πολιτική βούληση πέρα από κόμματα.
Συμπέρασμα: Η φράση “όλοι ίδιοι” δεν είναι αλήθεια – είναι δικαιολογία για αδράνεια. Καταστρέφει γενιές όχι επειδή όλοι είναι ίδιοι, αλλά επειδή μας εμποδίζει να απαιτήσουμε καλύτερους. Η δημοκρατία δεν είναι δώρο – είναι ευθύνη. Μόνο αν σπάσουμε τον κύκλο της απογοήτευσης, η επόμενη γενιά θα πιστέψει ξανά ότι η πολιτική μπορεί να αλλάξει ζωές.
