Στα καταπράσινα βουνά και τις ήσυχες κωμοπόλεις της βόρειας Ιαπωνίας, η φύση ξύπνησε με οργή φέτος. Αυτό που ξεκίνησε ως σποραδικές ιστορίες για “περίεργες” εμφανίσεις αγρίων ζώων, εξελίχθηκε σε εφιάλτη: αρκούδες που εισβάλλουν σε σούπερ μάρκετ, επιτίθενται σε τζόγερ και περιπλανιούνται κοντά σε σχολεία, αφήνοντας πίσω τους θύματα και τρόμο. Με 10 νεκρούς από την αρχή του έτους –έναν αριθμό που σπάει κάθε προηγούμενο ρεκόρ– ο κυβερνήτης της νομαρχίας Ακίτα, Κέντα Σουζούκι, χτυπάει καμπανάκι κινδύνου: “Η εξάντληση στο έδαφος φτάνει στα όριά της”. Σήμερα, ζήτησε επίσημα τη βοήθεια των Δυνάμεων Αυτοάμυνας (SDF), του ιαπωνικού στρατού, σε μια πρωτόγνωρη κίνηση που μετατρέπει τα όπλα σε εργαλεία προστασίας της καθημερινότητας.
Η Ακίτα, μια ορεινή περιοχή στο βορειοανατολικό τμήμα της χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου, έχει γίνει το επίκεντρο αυτής της “άγριας” κρίσης. Οι μαύρες αρκούδες της Ιαπωνίας, που μπορούν να φτάσουν τα 140 κιλά, και οι ακόμα μεγαλύτερες καφέ αρκούδες της Χοκκάιντο, έχουν εγκαταλείψει τα δάση τους και έχουν εισβάλει σε αστικά κέντρα. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Περιβάλλοντος, οι επιθέσεις έχουν τραυματίσει ή σκοτώσει 54 άτομα μόνο στην Ακίτα φέτος, έναν αριθμός που είναι πενταπλάσιος σε σχέση με πέρυσι. Οι εμφανίσεις αρκούδων έχουν εκτοξευθεί σε πάνω από 8.000 περιστατικά, εξαπλάσια σε σχέση με το 2024. Και δεν πρόκειται για “τυχερές συναντήσεις”: Οι αρκούδες στοχεύουν συχνά τον λαιμό και το πρόσωπο, προκαλώντας βαρύτατα τραύματα, ενώ έχουν μπει σε καταστήματα, έχουν τρομοκρατήσει οικογένειες και έχουν εμφανιστεί σε πάρκα δίπλα σε παιδικές χαρές.
Η πιο πρόσφατη τραγωδία έλαβε χώρα την Παρασκευή, όταν μια αρκούδα επιτέθηκε σε ορεινό χωριό της Ακίτα, σκοτώνοντας έναν άνθρωπο και τραυματίζοντας τρεις ακόμα. Λίγες μέρες πριν, μια γυναίκα βρέθηκε νεκρή κοντά σε ορυζώνες, ενώ στο γειτονικό νομό Ιουάτε, ένας άνδρας και ο σκύλος του εντοπίστηκαν άψυχοι με σημάδια επίθεσης. Αυτά τα περιστατικά δεν περιλαμβάνονται ακόμα στον επίσημο απολογισμό των 10 νεκρών, αλλά οι αρχές εικάζουν ότι συνδέονται άμεσα. “Δεν είναι φυσιολογικό να διακόπτεται η καθημερινή ζωή των πολιτών μας”, δήλωσε ο Σουζούκι σε συνάντηση με τον υπουργό Άμυνας Σιντζίρο Κοϊζούμι στο Τόκιο. “Οι ζωές τους δεν μπορούν να προστατευθούν χωρίς τη βοήθεια των Δυνάμεων Αυτοάμυνας”. Ο Κοϊζούμι, ο νέος υπουργός Άμυνας, δεσμεύτηκε ότι το υπουργείο θα “εκμεταλλευτεί πλήρως τις δυνατότητες και τις εξουσίες του” για να αποκαταστήσει την ασφάλεια, ξεκινώντας με λογιστική υποστήριξη –όπως η μεταφορά και απόρριψη νεκρών αρκούδων– αφού ο στρατός δεν μπορεί νομικά να πυροβολήσει ζώα.
Τι κρύβεται πίσω από αυτή την “εξέγερση” των αρκούδων; Οι ειδικοί το αποδίδουν σε έναν θανατηφόρο συνδυασμό παραγόντων. Πρώτον, η κλιματική αλλαγή: Οι θερμοκρασίες που ανεβαίνουν μειώνουν την παραγωγή βελανιδιών και άλλων φυσικών τροφών, αφήνοντας τα ζώα πεινασμένα και πιο δραστήρια για μεγαλύτερο διάστημα, ακόμα και εκτός περιόδου χειμερίας νάρκης. “Οι αρκούδες ψάχνουν φαγητό σε κατοικημένες περιοχές επειδή τα δάση δεν τους παρέχουν αρκετά”, εξηγεί μελέτη του Πανεπιστημίου της Ακίτα. Δεύτερον, η δημογραφική κρίση της Ιαπωνίας: Με πληθυσμό που γερνά και συρρικνώνεται –ιδιαίτερα στις αγροτικές περιοχές– οι κοινότητες αδειάζουν, αφήνοντας τα σπίτια και τα χωράφια ελεύθερα για foraging. Οι αρκούδες, λιγότερο φοβισμένες από τους ανθρώπους λόγω της μειωμένης επαφής, μπαίνουν πλέον ατρόμητες σε σπίτια και μαγαζιά. Και τρίτον, η έλλειψη κυνηγών: Η γήρανση του πληθυσμού σημαίνει λιγότερους εξειδικευμένους σκοπευτές, κάνοντας την κατάσταση ανεξέλεγκτη.
Η Ιαπωνία δεν κάθεται με σταυρωμένα τα χέρια. Πέρυσι, χαλάρωσε τους κανονισμούς για πυροβόλα όπλα, επιτρέποντας ευκολότερη πρόσβαση σε κυνηγούς κοντά σε πόλεις. Στην Ακίτα, διανέμονται σπρέι απώθησης αρκούδων σε σχολικούς δρόμους, ενώ μελέτες προτείνουν “ηχητικά ερεθίσματα” για λιγότερο σοβαρά τραύματα. Οι αρχές έχουν στήσει παγίδες και έχουν κλείσει πάρκα, όπως το Senshu Park στην Ακίτα Σίτι, όπου μια αρκούδα εθεάθη πρόσφατα μόλις 600 μέτρα από τον σιδηροδρομικό σταθμό. “Είναι τρομακτικό να βλέπεις αρκούδα στο πάρκο δίπλα στο σχολείο”, λέει ένας 16χρονος μαθητής.
Αυτή η κρίση δεν είναι μόνο τοπική – είναι ένας καθρέφτης των προκλήσεων που αντιμετωπίζει ο πλανήτης με την κλιματική αλλαγή και την αστικοποίηση. Στην Ιαπωνία, όπου η αρμονία με τη φύση είναι βαθιά ριζωμένη στην κουλτούρα, η εικόνα αρκούδων να “εισβάλλουν” σε σούπερ μάρκετ θυμίζει σκηνή από θρίλερ, αλλά είναι σκληρή πραγματικότητα. Ο στρατός, που συνήθως φαντάζεται κανείς σε πολεμικές ασκήσεις, τώρα καλείται να γίνει “φύλακας της φύσης”. Θα αποτρέψει άραγε αυτή η επέμβαση την τραγωδία; Ή είναι απλώς ένα προσωρινό φάρμακο για ένα βαθύτερο πρόβλημα; Μέχρι να βρεθεί η απάντηση, οι κάτοικοι της Ακίτα –και όλης της Ιαπωνίας– ζουν με ένα μάτι ανοιχτό, υπενθυμίζοντας μας ότι η φύση δεν συγχωρεί ελαφριά τις αλλαγές που της επιβάλλουμε.
PHOTO: pexels-rasmussvinding