Πούτιν : Διάταγμα για Άμεση Εθνικοποίηση Ξένων Περιουσιακών Στοιχείων Αν η ΕΕ Κατασχέσει Ρωσικά Περιουσιακά Στοιχεία

Σε μια κίνηση που κλιμακώνει τις οικονομικές εντάσεις εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν υπέγραψε χθες διάταγμα που ανοίγει τον δρόμο για ταχεία εθνικοποίηση και πώληση ξένων περιουσιακών στοιχείων στη Ρωσία, ως αντίποινα για πιθανή κατάσχεση ρωσικών κεφαλαίων από τη Δύση. Η απόφαση έρχεται την ώρα που ηγέτες της ΕΕ, σε συνάντηση στη Δανία, δίνουν ώθηση σε σχέδιο δανείου ύψους 140 δισεκατομμυρίων ευρώ προς την Ουκρανία, βασισμένο σε δεσμευμένα ρωσικά assets. Ενώ η Μόσχα μιλά για «κλοπή», η ΕΕ βλέπει δικαίωση για τις ζημιές από την εισβολή – αλλά οι κίνδυνοι για εκατοντάδες δυτικές εταιρείες είναι πλέον ορατοί.

Το διάταγμα, που δημοσιεύτηκε χθες Τρίτη 30 Σεπτεμβρίου, επιτρέπει την επιτάχυνση διαδικασιών πώλησης κρατικών και ξένων εταιρειών μέσω ειδικής «εξπρές» διαδικασίας, περιορίζοντας τις εκτιμήσεις αξίας σε μόλις 10 ημέρες και επιταχύνοντας τις κρατικές εγγραφές ιδιοκτησίας. Σύμφωνα με πηγές κοντά στην κυβέρνηση, η κίνηση αυτή στοχεύει απευθείας σε περιουσιακά στοιχεία από χώρες που θεωρούνται «μη φιλικές», δηλαδή αυτές που έχουν επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία μετά την εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022. «Αν η ΕΕ προχωρήσει σε κατάσχεση, η Ρωσία θα ανταποκριθεί με αντίστοιχα μέτρα», προειδοποίησε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ, χαρακτηρίζοντας το σχέδιο της ΕΕ «κλοπή ρωσικής ιδιοκτησίας».

Η πρωτοβουλία του Πούτιν συμπίπτει χρονικά με την άτυπη συνάντηση ηγετών της ΕΕ στη Κοπεγχάγη χθες, όπου συζητήθηκε η προώθηση ενός δανείου 140 δισ. ευρώ (περίπου 164 δισ. δολάρια) προς την Ουκρανία, χρησιμοποιώντας ως εγγύηση τα περίπου 300 δισ. ευρώ σε δεσμευμένα ρωσικά κεφάλαια της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας, κυρίως στην Ευρώπη. Η πρόταση, που θα συζητηθεί εκτενώς στην επίσημη σύνοδο κορυφής στα τέλη Οκτωβρίου, κέρδισε έδαφος μετά την απόφαση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να διακόψει την άμεση στρατιωτική βοήθεια στις ΗΠΑ προς το Κίεβο, μετακυλίοντας το βάρος στην Ευρώπη. «Δουλεύουμε γρήγορα για να δώσουμε στην Ουκρανία τα μέσα να υπερασπιστεί τον εαυτό της», δήλωσε η ύπατη εκπρόσωπος της ΕΕ για Εξωτερική Πολιτική, Κάγια Κάλλας, τονίζοντας ότι το δάνειο θα δοθεί σε δόσεις χωρίς άμεση κατάσχεση, αλλά με τα ρωσικά assets ως «εγγύηση».

Η Ρωσία, από την πλευρά της, βλέπει αυτή την εξέλιξη ως απειλή κατά της οικονομικής της σταθερότητας. Ο Πούτιν είχε προειδοποιήσει ήδη τον Σεπτέμβριο ότι οποιαδήποτε «κλοπή» ρωσικών αποθεμάτων θα «καταστρέψει εντελώς τις αρχές της διεθνούς οικονομικής δραστηριότητας» και θα βλάψει την παγκόσμια οικονομία. Το Κρεμλίνιο, μέσω του Πεσκόφ, δήλωσε ότι θα διώξει νομικά άτομα και χώρες που εμπλέκονται, ενώ αναλυτές εκτιμούν ότι εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια σε δυτικά assets κινδυνεύουν άμεσα. Παραδείγματα προηγούμενων κινήσεων περιλαμβάνουν την εθνικοποίηση θυγατρικών εταιρειών όπως η γερμανική Uniper και η φινλανδική Fortum το 2023, ως απάντηση σε παρόμοιες δυτικές πρωτοβουλίες.

Εκατοντάδες δυτικές εταιρείες συνεχίζουν να δραστηριοποιούνται στη Ρωσία, παρά τις κυρώσεις, σε τομείς από τον τραπεζικό (UniCredit, Raiffeisen) μέχρι τα καταναλωτικά αγαθά (PepsiCo, Mondelez). Αυτές οι εταιρείες, που εκπροσωπούν δισεκατομμύρια σε επενδύσεις, θα μπορούσαν να γίνουν στόχοι ταχείας κατάσχεσης, κάτι που θα ενταθεί το μοντέλο «φρούριο Ρωσίας» – την οικονομική απομόνωση που προωθεί η Μόσχα από το 2022. «Η Ρωσία έχει ήδη κατάσχει assets αξίας 50 δισ. δολαρίων τα τελευταία τρία χρόνια, μετατρέποντας την οικονομία της σε κλειστή», σχολιάζουν ειδικοί, βλέποντας στην κίνηση αυτή όχι μόνο αντίποινα αλλά και ευκαιρία για εγχώριους παραγωγούς να πάρουν τη θέση των ξένων.

Η ΕΕ, από την άλλη, επιμένει ότι τα δεσμευμένα ρωσικά κεφάλαια –περίπου 225 δισ. ευρώ στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα– πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, με εκτιμώμενο κόστος 411 δισ. δολαρίων σύμφωνα με κοινή έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Τραπέζης και του ΟΗΕ. «Η Ρωσία φέρει την ευθύνη για τις ζημιές», δήλωσε η Κάλλας, ενώ η G7 έχει ήδη χρησιμοποιήσει τόκους από αυτά τα assets για δάνεια 50 δισ. δολαρίων. Ωστόσο, νομικά εμπόδια και φόβοι για παγκόσμια οικονομική αστάθεια καθυστερούν την πλήρη κατάσχεση, με την ΕΕ να προτιμά δάνεια με τα assets ως εγγύηση.

Σε μια εποχή που ο πόλεμος στην Ουκρανία κλείνει τρία χρόνια, αυτή η οικονομική «μάχη» υπογραμμίζει το δίλημμα: Πώς να χρηματοδοτήσεις την άμυνα χωρίς να πυροδοτήσεις νέες κυρώσεις; Η Μόσχα απειλεί με δικαστικές αγωγές και εθνικοποιήσεις, ενώ η ΕΕ προχωρά βήμα-βήμα, βλέποντας τα ρωσικά assets ως «ηθική και νομική υποχρέωση». Οι επόμενες εβδομάδες, με την κρίσιμη σύνοδο της ΕΕ, θα δείξουν αν αυτή η «λεπτή ισορροπία» θα κρατήσει – ή αν οι εταιρείες θα γίνουν τα πρώτα θύματα ενός οικονομικού πολέμου χωρίς τέλος.