963: Ο Θρίαμβος του Στρατηλάτη που Έγινε Αυτοκράτορας – Η Άνοδος του Νικηφόρου Φωκά στον Βυζαντινό Θρόνο
Στις 16 Αυγούστου του 963, η Βυζαντινή Αυτοκρατορία υποδέχθηκε τον νέο της ηγεμόνα, τον στρατηγό που είχε αποκτήσει τεράστια φήμη στα πεδία των μαχών. Ο Νικηφόρος Φωκάς, μια από τις πιο επιβλητικές μορφές της βυζαντινής ιστορίας, στέφεται αυτοκράτορας στην Αγία Σοφία. Η άνοδός του στον θρόνο ήταν το επιστέγασμα μιας λαμπρής στρατιωτικής καριέρας και σηματοδότησε την έναρξη μιας περιόδου εκτεταμένων εκστρατειών και εδαφικής επέκτασης για την Αυτοκρατορία.
Από τους Θριάμβους της Κρήτης στον Αυτοκρατορικό Θρόνο
Ο Νικηφόρος Φωκάς καταγόταν από την ισχυρή αριστοκρατική οικογένεια των Φωκάδων της Καππαδοκίας. Από νεαρή ηλικία διακρίθηκε για τις στρατιωτικές του ικανότητες, αποκτώντας τη φήμη του «Λευκού Θανάτου των Σαρακηνών» (Αράβων) λόγω της σκληρότητάς του στη μάχη. Η μεγαλύτερη επιτυχία του ήταν η ανακατάληψη της Κρήτης το 961, μετά από μια δύσκολη πολιορκία που κράτησε πολλούς μήνες. Αυτή η νίκη δεν ήταν απλά μια στρατιωτική επιτυχία, αλλά ένα στρατηγικό επίτευγμα που απελευθέρωσε το Αιγαίο από τις αραβικές επιδρομές, ενισχύοντας το θαλάσσιο εμπόριο και την ασφάλεια της Αυτοκρατορίας.
Όταν ο αυτοκράτορας Ρωμανός Β΄ πέθανε απροσδόκητα το 963, άφησε πίσω του δύο ανήλικους γιους, τον Βασίλειο Β΄ και τον Κωνσταντίνο Η΄. Η αντιβασιλεία ανατέθηκε στον πανίσχυρο ευνούχο Ιωσήφ Βρίγγα, ο οποίος, φοβούμενος την ολοένα και αυξανόμενη επιρροή του Νικηφόρου, προσπάθησε να τον εξουδετερώσει.
Η λαϊκή απαίτηση και η υποστήριξη του στρατού, όμως, ήταν με το μέρος του Νικηφόρου. Μετά από ομόφωνη ανακήρυξή του ως αυτοκράτορα από τα στρατεύματα στην Καισάρεια, ο Φωκάς βάδισε με τον στρατό του προς την Κωνσταντινούπολη. Η είσοδός του στην πρωτεύουσα ήταν θριαμβευτική και έγινε δεκτός με ενθουσιασμό από τον λαό. Ο Βρίγγας εξορίστηκε και στις 16 Αυγούστου 963, ο Νικηφόρος στέφθηκε αυτοκράτορας στην Αγία Σοφία. Παρά την άνοδό του, σεβάστηκε τη νόμιμη διαδοχή, αναγνωρίζοντας τον Βασίλειο και τον Κωνσταντίνο ως συναυτοκράτορες.
Η Εποχή των Κατακτήσεων και η Πτώση του
Η εξάχρονη βασιλεία του Νικηφόρου Β΄ Φωκά (963-969) ήταν αφιερωμένη στον πόλεμο και την επέκταση των συνόρων. Ο ίδιος, γνωστός ως «ασκητής αυτοκράτορας» για την λιτότητα και την ευσέβειά του, εφάρμοσε την ίδια αυστηρή πειθαρχία που είχε στον στρατό και στη διοίκηση της Αυτοκρατορίας.
- Ανακατάληψη της Αντιόχειας: Το 969, ο στρατός του κατέλαβε τη μεγάλη και στρατηγικής σημασίας πόλη της Αντιόχειας, ένα καίριο χτύπημα κατά των Αράβων.
- Επεκτάσεις στη Μέση Ανατολή: Ο Νικηφόρος επέκτεινε τα σύνορα της Αυτοκρατορίας ανακαταλαμβάνοντας σημαντικές περιοχές στη Συρία και τη Μεσοποταμία, όπως η Κιλικία.
- Προστασία των Βαλκανίων: Αντιμετώπισε με επιτυχία τους Βούλγαρους και τους Ρως, διασφαλίζοντας τα βόρεια σύνορα της Αυτοκρατορίας.
Ωστόσο, η αυστηρή του πολιτική και η έμφαση στις στρατιωτικές δαπάνες τον κατέστησαν αντιδημοφιλή. Η φορολογική του πολιτική, που επιβάρυνε τους πολίτες για να χρηματοδοτηθούν οι εκστρατείες, και η αδυναμία του να αντιμετωπίσει την αναδυόμενη ισχύ των Βουλγάρων, προκάλεσαν δυσαρέσκεια. Τελικά, η πτώση του ήρθε από το πιο απρόσμενο μέρος. Δολοφονήθηκε το 969 από τον ανιψιό του, Ιωάννη Τζιμισκή, με την υποκίνηση της συζύγου του, της φιλόδοξης Θεοφανούς, η οποία ήθελε να ανέβει στον θρόνο.
Ο Νικηφόρος Β΄ Φωκάς μπορεί να είχε ένα τραγικό τέλος, αλλά η κληρονομιά του ως στρατιωτικός ηγέτης και ως ένας από τους πιο σημαντικούς αυτοκράτορες της Μακεδονικής δυναστείας παραμένει ζωντανή. Η άνοδός του στον θρόνο, σαν σήμερα, πριν από 1062 χρόνια, ήταν η αρχή μιας νέας, λαμπρής εποχής για το Βυζάντιο.
