1. Σωκράτης – «Ένα πράγμα μόνο ξέρω: ότι τίποτα δεν ξέρω»
Ο Σωκράτης δεν έγραψε ποτέ τίποτα, αλλά άλλαξε για πάντα τη σκέψη της ανθρωπότητας. Το μεγαλύτερο μάθημά του δεν ήταν κάποια «αλήθεια», αλλά η ταπείνωση μπροστά στη γνώση. Όσο πιο πολύ ξέρεις, τόσο περισσότερο συνειδητοποιείς πόσα λίγα ξέρεις.
Μάθημα: Μην φοβάσαι να πεις «δεν ξέρω». Η αληθινή σοφία ξεκινάει από την αποδοχή της άγνοιάς σου και την ασταμάτητη αναζήτηση.
2. Νίκος Καζαντζάκης – «Ν’ αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δεν σωθεί, εγώ θα φταίω»
Στον «Ασκητική» και σε όλο του το έργο, ο Καζαντζάκης αρνείται να κρυφτεί πίσω από θεούς, ιστορία ή συλλογικές ευθύνες. Αναλαμβάνει όλο το βάρος του κόσμου στους δικούς του ώμους.
Μάθημα: Η ελευθερία είναι τρομακτική γιατί συνοδεύεται από απόλυτη ευθύνη. Μόνο όταν την αποδεχτείς γίνεσαι πραγματικά ελεύθερος.
3. Μαρία Κάλλας – «Μην περιμένεις ποτέ να σε χειροκροτήσουν για να τραγουδήσεις»
Η Κάλλας έχασε φωνή, υγεία, σχέσεις, περιουσία – αλλά ποτέ δεν σταμάτησε να δουλεύει σαν να ήταν η πρώτη της μέρα στη σκηνή. Ακόμα και όταν το κοινό την γιούχαρε ή την λυπόταν, εκείνη συνέχιζε να δίνει τα πάντα.
Μάθημα: Το να δίνεις τον καλύτερό σου εαυτό δεν εξαρτάται από την αποδοχή των άλλων. Εξαρτάται από το ποιος είσαι όταν κανείς δεν σε βλέπει.
4. Λεονάρντο ντα Βίντσι – «Η μάθηση ποτέ δεν εξαντλεί το μυαλό»
Έζησε 67 χρόνια και μέχρι την τελευταία του μέρα σημείωνε, ζωγράφιζε, μελετούσε ανατομία, μηχανική, φύση. Δεν ολοκλήρωσε ποτέ την «Μόνα Λίζα» με την έννοια που ήθελε – και δεν τον πείραξε. Η διαδικασία ήταν ο σκοπός.
Μάθημα: Δεν χρειάζεται να τελειώσεις κάτι για να έχει αξία. Η αξία βρίσκεται στο να συνεχίζεις να μαθαίνεις, να πειραματίζεσαι, να αποτυγχάνεις και να ξαναρχίζεις.
5. Ρόζα Παρκς – «Μπορείς να αντισταθείς και με έναν πολύ μικρό τρόπο»
Την 1η Δεκεμβρίου 1955, μια 42χρονη μοδίστρα στο Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα είπε απλά «Όχι» όταν της ζήτησαν να παραχωρήσει τη θέση της σε λευκό επιβάτη. Μία λέξη, μία άρνηση, μία γυναίκα μόνη. Κι όμως, αυτή η μικρή άρνηση πυροδότησε το μποϊκοτάζ των λεωφορείων που διήρκεσε 381 μέρες και άλλαξε την Αμερική.
Μάθημα: Δεν χρειάζεται να είσαι ήρωας μεγάλων χειρονομιών. Μερικές φορές αρκεί να πεις «ως εδώ» σε κάτι που ξέρεις ότι είναι λάθος. Η ιστορία αλλάζει από μικρούς ανθρώπους που κάνουν μικρές, θαρραλέες πράξεις τη σωστή στιγμή.
Αυτοί οι πέντε δεν άλλαξαν τον κόσμο γιατί ήταν «ξεχωριστοί» από τη φύση τους.
Τον άλλαξαν γιατί επέλεξαν, κάθε μέρα, να ζουν με ειλικρίνεια, ευθύνη, πάθος και θάρρος – ακόμα κι όταν κανείς δεν τους χειροκροτούσε.
Κι αυτό μπορεί να το κάνει ο καθένας μας.
Photo: Maria Callas/ Noord-Hollands Archief / Fotoburo de Boer [Public Domain]