23 Αυγούστου: Τα “Εννιάμερα της Παναγίας” – Το «κλείσιμο» της μεγάλης γιορτής και οι άγνωστες ιστορίες της Πίστης
Κάθε χρόνο στις 23 Αυγούστου, η Ορθόδοξη Εκκλησία γιορτάζει την Απόδοση της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, μια ημέρα που σηματοδοτεί το πανηγυρικό κλείσιμο μιας από τις σημαντικότερες γιορτές του καλοκαιριού. Αν και ο λαός την αποκαλεί «Εννιάμερα της Παναγίας» τιμώντας την ως ένα εννιαήμερο μνημόσυνο, η πραγματική της σημασία είναι βαθύτερη, συνδέοντας την αρχαία παράδοση με την σύγχρονη λατρεία και φέρνοντας στο φως μοναδικά έθιμα και θαύματα σε όλη την Ελλάδα.
Τι είναι η «Απόδοση» μιας εορτής;
Στην εκκλησιαστική γλώσσα, ο όρος «Απόδοσις» περιγράφει την ολοκλήρωση μιας μεγάλης εορτής, συνήθως οκτώ ημέρες μετά την έναρξή της. Αυτή η παράδοση έχει τις ρίζες της στον Ιουδαϊκό νόμο, όπου οι σημαντικές γιορτές διαρκούσαν επί οκτώ ημέρες, με την τελευταία να είναι η πιο πανηγυρική. Η χριστιανική Εκκλησία υιοθέτησε αυτή την πρακτική για τις μεγάλες Δεσποτικές και Θεομητορικές εορτές, όπως η Γέννηση του Χριστού, η Ανάληψη και, φυσικά, η Κοίμηση της Θεοτόκου.
Η Απόδοση της Κοιμήσεως, λοιπόν, δεν είναι απλώς μια επέτειος, αλλά το επίσημο «κλείσιμο» του δεκαπενταύγουστου. Για τον λόγο αυτό, ορισμένες εκκλησίες και μοναστήρια, που θέλουν να τιμήσουν την Παναγία με μεγαλύτερη ησυχία και προσέλευση πιστών, επιλέγουν να πανηγυρίζουν στις 23 Αυγούστου αντί για την κοσμοσυρροή της 15ης Αυγούστου. Την ημέρα αυτή, μάλιστα, γιορτάζουν όσοι και όσες φέρουν τα ονόματα Μαρία, Μάριος, Παναγιώτης, Παναγιώτα και Δέσποινα σε πολλά μέρη της Ελλάδας.
Η Παναγία η Προυσιώτισσα: Ένα μοναστήρι μέσα στους βράχους
Ένα από τα πιο επιβλητικά προσκυνήματα που πανηγυρίζει στις 23 Αυγούστου είναι το ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας της Προυσιώτισσας στην Ευρυτανία. Χτισμένο μέσα σε απόκρημνους βράχους, 36 χιλιόμετρα από το Καρπενήσι, το μοναστήρι αυτό είναι ένα θαύμα της φύσης και της πίστης. Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, σύμφωνα με την παράδοση, έφτασε εδώ από την Προύσα της Μικράς Ασίας κατά τη διάρκεια της Εικονομαχίας (813-842 μ.Χ.). Δύο ευσεβείς χριστιανοί τη μετέφεραν για να τη σώσουν, και μετά από πολλές περιπέτειες, η ίδια η εικόνα «επέλεξε» τον τόπο όπου βρίσκεται σήμερα. Η φήμη της ξεπέρασε τα όρια της Ρούμελης και της Θεσσαλίας, και κάθε χρόνο πλήθη πιστών συρρέουν για να προσκυνήσουν.
Η Παναγιά του Χάρου: Το μοναδικό θαύμα των Λειψών
Στο μικρό νησί των Λειψών, η 23η Αυγούστου είναι αφιερωμένη σε μια από τις πιο ασυνήθιστες εικόνες της χριστιανοσύνης, την Παναγιά του Χάρου. Σε αυτή την εικόνα, η Παναγία δεν κρατάει το Θείο Βρέφος, αλλά τον Εσταυρωμένο Χριστό, μια παράσταση που συμβολίζει την απόλυτη θλίψη και τη σωτήρια θυσία. Το όνομα «Χάρος» προέρχεται από το γεγονός ότι η Παναγία κρατάει τον Χριστό στον θάνατό του. Το πιο εντυπωσιακό, όμως, είναι το θαύμα των κρίνων. Κάθε άνοιξη, οι ντόπιοι τοποθετούν ξερά κρινάκια γύρω από την εικόνα, τα οποία, σύμφωνα με την παράδοση που τηρείται από το 1943, ανθίζουν ξανά στις 23 Αυγούστου, την ημέρα της γιορτής της.
Η Παναγία της Κομοτηνής: Ένα κοινό προσκύνημα
Στη Θράκη, η πίστη στην Παναγία ενώνει ακόμα και χριστιανούς και μουσουλμάνους. Η μονή της Παναγίας Φανερωμένης Βαθυρρύακος, γνωστή και ως «Φατήριακα», γίνεται πόλος έλξης για χιλιάδες προσκυνητές από τη Ροδόπη και την Ξάνθη. Πιστοί κάθε ηλικίας, συχνά και μουσουλμάνοι, κάνουν το τάμα τους και διανύουν με τα πόδια την απόσταση των 15 χιλιομέτρων από την Κομοτηνή, σε μια πορεία που ξεκινά τα ξημερώματα της 21ης, 22ας ή 23ης Αυγούστου. Η εικόνα της Παναγίας της Βρεφοκρατούσας ή Γλυκοφιλούσας θεωρείται θαυματουργή, και η ημέρα της Απόδοσης της Κοιμήσεως αποτελεί τη μεγαλύτερη γιορτή της περιοχής.
Η Παναγιά η Γιάτρισσα στην Παλαιά Επίδαυρο
Στην καρδιά της Πελοποννήσου, στην Παλαιά Επίδαυρο, βρίσκεται η εκκλησία της Παναγίας της Γιάτρισσας. Το όνομα της προέρχεται από την παράδοση ότι η εικόνα της Παναγίας θεραπεύει ασθένειες. Χιλιάδες πιστοί συρρέουν την ημέρα της Απόδοσης για να προσκυνήσουν την εικόνα και να ζητήσουν την ευλογία της για την υγεία των ίδιων και των αγαπημένων τους. Ο ναός είναι χτισμένος σε ένα γραφικό σημείο με πανοραμική θέα στη θάλασσα, προσφέροντας μια ατμόσφαιρα κατάνυξης και ηρεμίας.
Η Παναγιά η Καταφυγιώτισσα στον Πόρο
Στον Πόρο, η Παναγία η Καταφυγιώτισσα είναι η προστάτιδα του νησιού. Η εικόνα της βρίσκεται σε ένα μικρό μοναστήρι χτισμένο πάνω σε έναν λόφο, με υπέροχη θέα. Το όνομα «Καταφυγιώτισσα» υποδηλώνει ότι η Παναγία αποτελεί το καταφύγιο, το λιμάνι της ψυχής για τους πιστούς. Η 23η Αυγούστου αποτελεί τη μεγαλύτερη γιορτή για το νησί, με παραδοσιακό πανηγύρι και λιτάνευση της εικόνας, τιμώντας την Παναγία ως τη μητέρα και προστάτιδα του λαού της.
Η Παναγιά η Φιδούσα στην Κεφαλονιά
Μια από τις πιο γνωστές και εντυπωσιακές περιπτώσεις είναι αυτή της Παναγίας της Φιδούσας στο χωριό Μαρκόπουλο της Κεφαλονιάς. Αν και η κύρια γιορτή της είναι στις 15 Αυγούστου, η παράδοση θέλει τα «φιδάκια της Παναγίας», που εμφανίζονται κάθε χρόνο, να παραμένουν στον χώρο του ναού μέχρι την 23η Αυγούστου. Την ημέρα αυτή, η Εκκλησία γιορτάζει την Απόδοση και τα φίδια σταδιακά εξαφανίζονται μέχρι την επόμενη χρονιά.
Η 23η Αυγούστου, λοιπόν, δεν είναι απλώς το τέλος μιας εορταστικής περιόδου. Είναι μια μέρα γεμάτη πίστη, θαύματα και ζωντανές παραδόσεις που αποκαλύπτουν τον βαθύ σεβασμό και την αγάπη του ελληνικού λαού προς την Παναγία, τη Μητέρα της Ζωής.
