Ψυχολογία: «Δεν είσαι αποτυχημένος…μέχρι να αρχίσεις να κατηγορείς»

Όταν κάτι πάει στραβά, μπορεί να είναι φυσικό να ψάξετε ποιος ή τι φταίει. Αυτό ισχύει τόσο για τους ενήλικες όσο και για τα παιδιά:

«Χτύπησα τον Sammy επειδή προσπάθησε να πάρει το παιχνίδι μου».

«Άργησα στη δουλειά γιατί τα παιδιά μου αργούσαν να ντυθούν σήμερα το πρωί».

Το φταίξιμο είναι τοξικό

Η πράξη της ενοχοποίησης δηλητηριάζει τον κατηγορούμενο και το περιβάλλον , καθώς και τον στόχο της ενοχής. Όλα πάνε καλύτερα όταν εστιάζεις στην επίλυση του προβλήματος αντί να ψάχνεις ποιος ή τι φταίει.

Η νοοτροπία ανάπτυξης σας κάνει πιο ευτυχισμένους και πιο επιτυχημένους

Το να μάθετε να εστιάσετε το μυαλό σας μακριά από την ευθύνη και προς την επίλυση προβλημάτων είναι ένα βασικό δόγμα της νοοτροπίας ανάπτυξης που η Carol Dweck και πολλοί άλλοι ερευνούν τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Η έρευνά τους έχει δείξει ότι μια νοοτροπία ανάπτυξης μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να τα πάνε καλύτερα σε κάθε τομέα της ζωής, από την ακαδημαϊκή επιτυχία μέσω των σχέσεων μέχρι την υγεία, την ευτυχία και την ευημερία.

Μια νοοτροπία ανάπτυξης είναι η πεποίθηση ότι κάθε ικανότητα αναπτύσσεται με την πάροδο του χρόνου με προσπάθεια. Αντίθετα, τα άτομα με σταθερή νοοτροπία πιστεύουν ότι περιορίζονται από αυτό με το οποίο γεννήθηκαν. Βλέπουν τον εαυτό τους και τους άλλους ως έξυπνους (ή όχι), αθλητικούς (ή όχι), δημιουργικούς (ή όχι) κ.λπ. Το Mindset είναι το βιβλίο με τις μεγαλύτερες πωλήσεις όπου η Carol Dweck περιέγραψε για πρώτη φορά την έρευνά της που διερεύνησε τις διαφορές μεταξύ μιας σταθερής νοοτροπίας και μιας νοοτροπία ανάπτυξης.

Στο Mindset , ο Dweck γράφει για ανθρώπους που έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητα μιας νοοτροπίας ανάπτυξης στην πράξη. Ένα από τα πιο αξιομνημόνευτα από αυτά ήταν ο John Wooden, ένας προπονητής κολεγίου μπάσκετ με ένα εξαιρετικό ρεκόρ όχι μόνο στη δημιουργία νικητριών ομάδων αλλά και στο να υποστηρίξει νέους από προκλητικό υπόβαθρο για να πετύχουν με τρόπους πέρα από τα όνειρα που είχε κάνει κανείς ποτέ για αυτούς.

Ο Γούντεν, ο οποίος προπονούσε ομάδες στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Λος Άντζελες, σε 10 εθνικά πρωταθλήματα σε μια περίοδο δώδεκα ετών, δίδαξε στους παίκτες του να καλωσορίζουν την αποτυχία. Έδειξε στους νεαρούς άνδρες της ομάδας του ότι ο καλύτερος τρόπος για να μάθουν οτιδήποτε είναι να το κάνουν λάθος. Τους υπενθύμιζε συχνά ότι δεν είχε σημασία αυτό που τους έδιναν αλλά τι έκαναν με αυτό. Μια από τις παρατηρήσεις που θυμάται είναι: «Τα πράγματα πάνε καλύτερα για τους ανθρώπους που κάνουν το καλύτερο από τον τρόπο που εξελίσσονται τα πράγματα».

Ο κόουτς Γούντεν δεν επέτρεψε την ευθύνη

Το φταίξιμο ήταν ένα από τα κατοικίδια ζώα του Wooden. Οι παίκτες του έμαθαν ότι αν χάσουν ένα σουτ, δεν θα μπορούσαν να παραπονεθούν για κάποιον που τους χτύπησε και δεν τους επιτρεπόταν να γκρινιάζουν για τον διαιτητή αν έχανε το παιχνίδι. Όσον αφορά τον Wooden, ήταν εντάξει να χάσεις ένα παιχνίδι, αλλά δεν ήταν εντάξει να κατηγορήσεις κανέναν ή τίποτα για αυτό. Ένα από τα πιο συχνά μηνύματά του ήταν: «Δεν είσαι αποτυχημένος μέχρι να αρχίσεις να κατηγορείς».

Ο Wooden έδειξε στους παίκτες του ότι η αποτυχία είναι μια χαμένη ευκαιρία αν δεν την κατέχεις. Όταν αναζητάτε κάποιον να κατηγορήσετε, χάνετε την ευκαιρία να μάθετε από το πρόβλημα.

Αλλάξτε την εστίαση του παιδιού σας από την κατηγορία στην επίλυση προβλημάτων

Ο καλύτερος τρόπος για να βοηθήσετε το παιδί σας να απομακρυνθεί από την ευθύνη και να αποκτήσει τα λάθη του είναι να διαμορφώσετε τον εαυτό σας σε αυτήν την προσέγγιση.

1. Μιλήστε στο παιδί σας για τα οφέλη μιας αναπτυξιακής νοοτροπίας και πώς η ενοχή είναι δείκτης μιας σταθερής νοοτροπίας.

2. Ενημερώστε το παιδί σας όταν πιάνετε τον εαυτό σας να κατηγορεί κάποιον ή κάτι για ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζετε. Μοντελοποιήστε πώς φαίνεται η μετάβαση στην επίλυση προβλημάτων:

Ακούς τον εαυτό σου να λέει, «Με χτύπησες και με έκανες να χύσω τον καφέ μου».

Ζητήστε μια επανάληψη και πείτε, «Ωχ. Έχω χυθεί τον καφέ μου. Καλύτερα να το καθαρίσω».

Μετά τον καθαρισμό, μπορείτε να πείτε, «Φαίνεται ότι πρέπει να μείνω πιο μακριά από εσάς όταν έχω καφέ στο χέρι μου».

3. Ζητήστε από το παιδί σας να σας επισημαίνει πότε κατηγορείτε. Ζητήστε τη βοήθειά τους για να το επαναπροσδιορίσετε ως επίλυση προβλημάτων.

4. Το παιδί σας είναι πιο πιθανό να αναζητήσει κάποιον ή κάτι να κατηγορήσει όταν είστε επικριτικοί, ανυπόμονοι και απαιτητικοί. Προσπαθήστε να αντιμετωπίσετε τη χρήση ευθυνών από το παιδί σας με υπομονή και καλοσύνη.

«Ωχ. Αυτό ήταν το φταίξιμο που άκουσα; Πώς μπορούμε να το επαναπροσδιορίσουμε;»

5. Παιχνίδι ρόλων κατηγορώ έναντι αποδοχής λαθών. Συνεργαστείτε με το παιδί σας για να δημιουργήσετε σενάρια προβλημάτων όπου εσείς ή το παιδί σας μπορεί να μπείτε στον πειρασμό να κατηγορήσετε. Ενεργοποιήστε τους εκ περιτροπής, χρησιμοποιώντας τις ευθύνες καθώς και αποδεχόμενοι τα λάθη ως ευκαιρίες μάθησης. Το παιδί σας πιθανότατα θα λατρέψει να σας βάζει σε τρομερές καταστάσεις φαντασίας και να σας κάνει να συμπεριφέρεστε απεχθή. Αυτό μπορεί να είναι διασκεδαστικό, καθώς και να παρέχει λίγη μάθηση που θα είναι χρήσιμη σε κάθε μέρος της ζωής του παιδιού σας—σπίτι, σχολείο, σχέσεις και (αργότερα) δουλειά.

6. Μερικά παιδιά δυσκολεύονται να αποδεχτούν την ευθύνη για τις πράξεις τους και δεν μπορούν να ξεπεράσουν την ευθύνη. Σε αυτές τις περιπτώσεις, μπορεί να επωφεληθείτε από τη λήψη κάποιας επαγγελματικής βοήθειας.

Οι άνθρωποι που αποφεύγουν να κατηγορούν και αντ’ αυτού μαθαίνουν από τις αποτυχίες τους είναι πιο ανθεκτικοί από τους άλλους. Είναι πιο πιθανό να αντιμετωπίσουν δύσκολες προκλήσεις, να δουν τα προβλήματα εποικοδομητικά και να δουλέψουν μέσω της αποτυχίας σε μια πολύ υψηλότερη επιτυχία από ό,τι διαφορετικά.

ΠΗΓΗ: PsychologyToday