Φυσικές Θεραπείες για την Κατάθλιψη: Μόνο 4 από 64 Λειτουργούν, Λέει η Επιστήμη
Η κατάθλιψη, μια από τις πιο διαδεδομένες ψυχικές διαταραχές παγκοσμίως, ωθεί πολλούς να αναζητήσουν εναλλακτικές λύσεις πέρα από τα παραδοσιακά αντικαταθλιπτικά. Μια νέα, ολοκληρωμένη επισκόπηση 209 κλινικών δοκιμών, που δημοσιεύθηκε στις 28 Ιουλίου 2025 στο περιοδικό Frontiers in Pharmacology, εξέτασε 64 μη συνταγογραφούμενα (OTC) προϊόντα, όπως βότανα και συμπληρώματα διατροφής, για την αποτελεσματικότητά τους κατά της κατάθλιψης. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι μόνο λίγα, όπως το υπερικό (St John’s Wort), ο κρόκος (saffron), τα προβιοτικά και η βιταμίνη D, έχουν ισχυρές αποδείξεις, ενώ άλλα, όπως το φολικό οξύ, η λεβάντα και το λεμονόχορτο, παρουσιάζουν πολλά υποσχόμενα αλλά περιορισμένα στοιχεία.
Τι Λέει η Έρευνα για τα Φυσικά Αντικαταθλιπτικά
Η μελέτη, υπό την καθοδήγηση της Δρ. Rachael Frost από το Πανεπιστήμιο Liverpool John Moores, ανέλυσε δεδομένα από 23.933 εγγραφές και 1.367 πλήρη κείμενα, εστιάζοντας σε κλινικές δοκιμές σε ενήλικες 18-60 ετών με συμπτώματα κατάθλιψης ή διάγνωση. Τα προϊόντα με την ισχυρότερη επιστημονική υποστήριξη περιλαμβάνουν:
- Υπερικό (St John’s Wort): Με 38 δοκιμές, το υπερικό ξεχώρισε, δείχνοντας συχνά αποτελέσματα συγκρίσιμα ή καλύτερα από τα συνταγογραφούμενα αντικαταθλιπτικά, με λιγότερες παρενέργειες. Ωστόσο, μπορεί να αλληλεπιδράσει με φάρμακα, όπως αντισυλληπτικά και αντιπηκτικά, απαιτώντας προσοχή.
- Κρόκος (Saffron): Με 18 δοκιμές, ο κρόκος, δημοφιλής στη Μέση Ανατολή και την Ασία, παρουσίασε αποτελέσματα παρόμοια με τα αντικαταθλιπτικά, αν και η τοξικότητά του σε υψηλές δόσεις εγείρει ανησυχίες.
- Προβιοτικά: Σε 18 δοκιμές, τα προβιοτικά μείωσαν τα συμπτώματα, πιθανώς μέσω της σύνδεσης εντέρου-εγκεφάλου, προσφέροντας επιπλέον οφέλη για την υγεία του εντέρου.
- Βιταμίνη D: Με 14 δοκιμές, η βιταμίνη D ήταν πιο αποτελεσματική από το εικονικό φάρμακο, ιδιαίτερα σε άτομα με χαμηλά επίπεδα.
Αντίθετα, τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, παρά τις 39 δοκιμές, παρουσίασαν μικτή εικόνα, με λιγότερες μελέτες να δείχνουν όφελος έναντι του εικονικού φαρμάκου. Ο Δρ. Jonathan Burgess από το Πανεπιστήμιο Stanford σημείωσε ότι οι φόρμουλες με υψηλή περιεκτικότητα σε EPA (ένα είδος ωμέγα-3) μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικές, αλλά η διάκριση αυτή δεν έγινε στη μελέτη.
Υποσχόμενα αλλά Λιγότερο Μελετημένα Προϊόντα
Μεταξύ των 18 προϊόντων με «αναδυόμενη» απόδειξη (2-9 δοκιμές), τα πιο ελπιδοφόρα περιλαμβάνουν:
- Φολικό Οξύ: Με 8 δοκιμές, έδειξε θετικά αποτελέσματα, ρυθμίζοντας την παραγωγή νευροτροφικών παραγόντων στον εγκέφαλο.
- Λεβάντα: Σε 6 δοκιμές, η λεβάντα (σε μορφή τσαγιού, καψουλών ή εκχυλίσματος) παρουσίασε οφέλη, πιθανώς μειώνοντας τη φλεγμονή.
- Λεμονόχορτο (Lemon Balm): Με 3 δοκιμές, το λεμονόχορτο βελτίωσε τη διάθεση, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις με συνυπάρχον άγχος.
Άλλα προϊόντα, όπως το πικρό πορτοκάλι, η περσική λεβάντα και το χαμομήλι, έδειξαν θετικά αποτελέσματα σε δύο δοκιμές το καθένα, ενώ δημοφιλή συμπληρώματα όπως η μελατονίνη, το μαγνήσιο και η κουρκουμίνη παρουσίασαν ανάμεικτα αποτελέσματα.
Ασφάλεια και Περιορισμοί
Η μελέτη ανέφερε λίγες ανησυχίες για την ασφάλεια, με το 85% των δοκιμών να μην καταγράφουν σοβαρά προβλήματα, ακόμη και όταν τα προϊόντα συνδυάζονταν με αντικαταθλιπτικά (89 δοκιμές). Ωστόσο, το 31% των μελετών δεν ανέφερε επαρκώς παρενέργειες, κάτι που η Δρ. Frost χαρακτήρισε «σημαντικό κενό». Για παράδειγμα, το υπερικό μπορεί να προκαλέσει φωτοευαισθησία, ενώ ο κρόκος απαιτεί προσοχή λόγω πιθανής τοξικότητας.
Οι ερευνητές τόνισαν ότι τα προϊόντα αυτά δεν πρέπει να αντικαθιστούν τη θεραπεία ή την ψυχοθεραπεία, ιδιαίτερα για σοβαρή κατάθλιψη. «Τα προβιοτικά και η βιταμίνη D είναι χαμηλού κινδύνου και αξίζουν δοκιμής για ήπια συμπτώματα», δήλωσε η ψυχολόγος Thea Gallagher από το NYU Langone, προσθέτοντας ότι η υγιεινή διατροφή και ο ύπνος παραμένουν απαραίτητοι.
Κενά στην Έρευνα και Μελλοντικές Κατευθύνσεις
Η μελέτη αποκάλυψε σημαντικά κενά: 41 προϊόντα είχαν μόνο μία δοκιμή, ενώ δημοφιλή βότανα όπως το τζίνσενγκ, το γκίνγκο και η μέντα δεν έχουν αξιολογηθεί καθόλου για την κατάθλιψη. Επιπλέον, ελάχιστες μελέτες εξέτασαν τη συνδυαστική χρήση συμπληρωμάτων με ψυχοθεραπεία, όπως η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT). Οι ερευνητές προτείνουν μελλοντικές μελέτες να εστιάσουν σε λιγότερο μελετημένα αλλά πολλά υποσχόμενα προϊόντα, όπως η λεβάντα, το λεμονόχορτο και το χαμομήλι, που είναι ευρέως διαθέσιμα και χρησιμοποιούνται παραδοσιακά.
Ελπίδα με Προσοχή
Η έρευνα προσφέρει μια νότα αισιοδοξίας για όσους αναζητούν φυσικές θεραπείες για την κατάθλιψη, αλλά υπογραμμίζει την ανάγκη για τεκμηριωμένες επιλογές. Το υπερικό, ο κρόκος, τα προβιοτικά και η βιταμίνη D ξεχωρίζουν ως οι πιο αξιόπιστες επιλογές, ενώ η λεβάντα και το λεμονόχορτο αξίζουν περαιτέρω προσοχής. Ωστόσο, η συμβουλή ειδικού παραμένει απαραίτητη, ειδικά για όσους λαμβάνουν άλλα φάρμακα. Καθώς η επιστήμη συνεχίζει να εξερευνά αυτά τα «θεραπευτικά από το ράφι», η ισορροπία μεταξύ ελπίδας και σκεπτικισμού θα καθορίσει το μέλλον των φυσικών θεραπειών.
