Το Τέλος μιας Εποχής: Όταν η Μοιχεία Έπαψε να Είναι Έγκλημα στην Ελλάδα
Η 20η Αυγούστου 1982 δεν είναι απλώς μια ημερομηνία στο ημερολόγιο. Είναι η μέρα που η Ελλάδα έκανε ένα αποφασιστικό βήμα προς τον εκσυγχρονισμό, καταργώντας μια νομοθετική ρύθμιση που κληρονομήθηκε από αιώνες πατριαρχικής αντίληψης: την ποινική δίωξη της μοιχείας. Με τη δημοσίευση του Νόμου 1272, η μοιχεία έπαψε να είναι έγκλημα, μια αλλαγή που αντικατόπτριζε τις ραγδαίες κοινωνικές και πολιτισμικές μεταβολές της εποχής.
Η Μοιχεία ως Έγκλημα στον 20ο Αιώνα: Η Ελληνική Πραγματικότητα
Για το μεγαλύτερο μέρος του 20ού αιώνα, η μοιχεία στην Ελλάδα αντιμετωπιζόταν ως ποινικό αδίκημα. Το άρθρο 357 του Ποινικού Κώδικα προέβλεπε φυλάκιση έως ένα έτος για τον “υπαίτιο μοιχείας σύζυγο και τον μετ’ αυτού συνένοχο”. Ωστόσο, η εφαρμογή του νόμου δεν ήταν καθόλου ισότιμη.
Στην πράξη, η διάταξη αυτή χρησιμοποιούνταν σχεδόν αποκλειστικά για να ασκηθεί δίωξη στις γυναίκες. Η μοιχεία ενός άνδρα θεωρούνταν κοινωνικά πιο ανεκτή και σπάνια έφτανε στη δικαιοσύνη, ενώ η μοιχεία μιας γυναίκας ήταν λόγος διασυρμού και συχνά οδηγούσε σε δίκες που προσείλκυαν το ενδιαφέρον του Τύπου, στιγματίζοντας τις εμπλεκόμενες γυναίκες. Το “έγκλημα” ήταν κατ’ ουσίαν μονόπλευρο, αντικατοπτρίζοντας την πατριαρχική δομή της ελληνικής κοινωνίας όπου η τιμή της οικογένειας βασιζόταν στην “αγνότητα” της γυναίκας.
Το νομικό πλαίσιο ήταν απόλυτα ξεπερασμένο. Ενώ σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες η αποποινικοποίηση είχε ήδη πραγματοποιηθεί, στην Ελλάδα η μοιχεία συνέχιζε να θεωρείται ποινικά κολάσιμη πράξη, παρόλο που η κοινωνική συνείδηση σταδιακά άλλαζε. Οι γυναίκες, έχοντας αποκτήσει περισσότερα δικαιώματα και μεγαλύτερη συμμετοχή στη δημόσια ζωή, άρχισαν να διεκδικούν και την ισότητα στις προσωπικές τους σχέσεις. Η νομοθεσία του γάμου, όπως και το οικογενειακό δίκαιο γενικότερα, χρειαζόταν ριζική αναμόρφωση για να συμβαδίσει με τις νέες πραγματικότητες.
Η Μεγάλη Αλλαγή του 1982 και οι Επιπτώσεις της
Η κατάργηση της ποινικής δίωξης της μοιχείας το 1982 ήταν μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου για τη μεταρρύθμιση του οικογενειακού δικαίου από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Λίγο αργότερα, το 1983, ακολούθησε ο Νόμος 1329 που καθιέρωσε τον πολιτικό γάμο και εξίσωσε πλήρως τα δικαιώματα ανδρών και γυναικών στον γάμο, την επιμέλεια των παιδιών και το διαζύγιο.
Η αποποινικοποίηση της μοιχείας είχε μια σειρά από σημαντικές επιπτώσεις:
- Αποποινικοποίηση των προσωπικών σχέσεων: Μετέφερε τη μοιχεία από τον τομέα του ποινικού δικαίου σε αυτόν του αστικού. Πλέον, η μοιχεία δεν ήταν υπόθεση του κράτους και των δικαστηρίων, αλλά μια ιδιωτική υπόθεση μεταξύ των συζύγων, που μπορούσε να αποτελέσει λόγο για διαζύγιο, αλλά όχι για φυλάκιση.
- Ενίσχυση της Ισότητας των Φύλων: Η κατάργηση της διάταξης σήμανε την πλήρη ισοτιμία των συζύγων απέναντι στο νόμο. Έπαψε να υφίσταται ο διπλός ηθικός κώδικας που επέβαλε αυστηρότερες κυρώσεις στη γυναίκα, ενισχύοντας τη θέση της στην κοινωνία.
- Συμβολική σημασία: Η αλλαγή αυτή είχε ισχυρό συμβολικό χαρακτήρα, καθώς έσπασε τα δεσμά με ένα αναχρονιστικό παρελθόν. Η Ελλάδα, ακολουθώντας το παράδειγμα των περισσότερων δυτικών χωρών, αναγνώρισε την αυτονομία του ατόμου και την ιδιωτικότητα των σχέσεων.
Συνοψίζοντας, η 20η Αυγούστου 1982 σηματοδότησε το οριστικό τέλος μιας εποχής όπου η ελληνική κοινωνία αντιμετώπιζε τη μοιχεία με όρους ενοχής και τιμωρίας. Ήταν μια νίκη για την ατομική ελευθερία, την ισότητα και την εγκαθίδρυση μιας πιο σύγχρονης και δίκαιης κοινωνίας.
