Το “Μαγικό” Θρεπτικό Συστατικό που Κρύβεται στο Έντερο: Αποκάλυψη 30ετίας για Προστασία Εγκεφάλου και Αντίσταση στον Καρκίνο
Φανταστείτε ένα μικροσκοπικό “κλειδί” που κρύβεται στο φαγητό σας και στα βακτήρια του εντέρου, βοηθώντας τον εγκέφαλό σας να μαθαίνει νέα πράγματα, να αντέχει το στρες και ακόμα και να πολεμάει τον καρκίνο – χωρίς να το ξέρετε. Αυτό είναι το queuosine (προφέρεται “κью-ό-σίν”), ένα σπάνιο μικροθρεπτικό συστατικό σαν βιταμίνη, που οι άνθρωποι δεν μπορούν να παράγουμε μόνοι μας. Για πάνω από 30 χρόνια, οι επιστήμονες “κυνηγούσαν” το μυστικό: Πώς μπαίνει αυτό το “θαυματουργό” μόριο στα κύτταρά μας; Χθες, 6 Σεπτεμβρίου 2025, μια διεθνής ομάδα από το Πανεπιστήμιο της Φλόριντα και το Trinity College του Δουβλίνου ανακοίνωσε την απάντηση: Το γονίδιο SLC35F2 λειτουργεί ως “πόρτα εισόδου”, μεταφέροντας το queuosine από το έντερο στα κύτταρα, ανοίγοντας δρόμο για νέες θεραπείες. Πώς αλλάζει αυτό τα πάντα για την υγεία μας, και τι μπορείτε να κάνετε σήμερα για να το εκμεταλλευτείτε;
Το queuosine, γνωστό και ως Q, είναι σαν ένας “ρυθμιστής” στα εργοστάσια παραγωγής πρωτεϊνών του σώματος. Τροποποιεί τα tRNA – τα “μεταφραστικά” μόρια που διαβάζουν το DNA και φτιάχνουν πρωτεΐνες – κάνοντας την όλη διαδικασία πιο ακριβή και γρήγορη. Χωρίς αυτό, τα κύτταρα “μπερδεύονται”, οδηγώντας σε λάθη που συνδέονται με νευρολογικές διαταραχές, καρκίνο και ακόμα και αργή εκμάθηση. Οι άνθρωποι το παίρνουμε μόνο από βακτήρια του εντέρου (όπως τα Bacteroidetes) ή τροφές πλούσιες σε μικροβιακά προϊόντα, όπως φυτικές ίνες, ζυμωμένα τρόφιμα και ορισμένα λαχανικά. Αλλά πώς φτάνει από το έντερο στα κύτταρα; Αυτή η “αγνοούμενη” μεταφορά παρέμενε μυστήριο – μέχρι τη νέα μελέτη στο Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS), που χρησιμοποιώντας βιοπληροφορική και γενετικές δοκιμές σε ανθρώπινα κύτταρα (όπως HeLa), αποκάλυψε το SLC35F2 ως τον μοναδικό “ταχυδρόμο”.
Η Valérie de Crécy-Lagard, καθηγήτρια μικροβιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα και κύρια ερευνήτρια, εξηγεί: “Για πάνω από 30 χρόνια ψάχναμε αυτόν τον μεταφορέα – τώρα ξέρουμε ότι το SLC35F2 είναι η ‘πύλη’ που αφήνει το queuosine να εισέλθει, ρυθμίζοντας πώς το σώμα διαβάζει τα γονίδιά μας”. Αυτό το γονίδιο, που βρίσκεται στο χρωμόσωμα 11, είναι εξαιρετικά ειδικό: Μεταφέρει μόνο το queuosine και την προ-μορφή του queuine (q), όχι άλλες ουσίες, και λειτουργεί με υψηλή συγγένεια (Km 174 nM για Q). Επιπλέον, είναι “ογκικός” – υπερεκφράζεται σε καρκινικά κύτταρα, βοηθώντας ίσως τα όγκους να “κλέβουν” το θρεπτικό για γρήγορη ανάπτυξη, αλλά και να μεταφέρουν φάρμακα χημειοθεραπείας. Ο Vincent Kelly, καθηγητής στο Trinity College, προσθέτει: “Τώρα ξέρουμε πώς το queuosine από το μικροβίωμα και τη διατροφή φτάνει στα κύτταρα – αυτό αλλάζει τα πάντα για έρευνες σε καρκίνο, μνήμη και στρες”.
Γιατί είναι τόσο σημαντικό; Το queuosine “προστατεύει” τον εγκέφαλο βελτιώνοντας τη μνήμη και την εκμάθηση, μειώνοντας το οξειδωτικό στρες και ενισχύοντας την αντίσταση σε νευροεκφυλιστικές ασθένειες. Σε πειράματα με ποντίκια, η έλλειψή του προκαλούσε προβλήματα μνήμης, ειδικά σε θηλυκά, ενώ η συμπλήρωση το διόρθωνε γρήγορα. Στον καρκίνο, ρυθμίζει την παραγωγή πρωτεϊνών στα καρκινικά κύτταρα, κάνοντας τα πιο ευάλωτα σε θεραπείες – και το SLC35F2 μπορεί να γίνει στόχος για νέα φάρμακα που “μπλοκάρουν” την είσοδο σε όγκους. Επίσης, βοηθά στην αντίδραση στο στρες και την υγεία του εντέρου, δείχνοντας πώς η διατροφή και τα βακτήρια “μιλάνε” στα γονίδιά μας.
Η έρευνα, χρηματοδοτούμενη από NIH, Research Ireland και Health and Social Care Northern Ireland, δείχνει ότι το SLC35F2 είναι εξελικτικά παλιό – υπάρχει από μονάδες όπως ζυμομύκητες μέχρι ανθρώπους – υπογραμμίζοντας την αρχαία σημασία του. Τι σημαίνει για εσάς; Εστιάστε σε τροφές που τροφοδοτούν τα καλά βακτήρια: Φυτικές ίνες από φρούτα, λαχανικά, όσπρια και ζυμωμένα όπως γιαούρτι, κεφίρ. Μελέτες δείχνουν ότι μια ποικίλη διατροφή αυξάνει το queuosine, βελτιώνοντας την υγεία – και τώρα, με το SLC35F2 γνωστό, έρχονται εξετάσεις αίματος για ελλείψεις και στοχευμένα συμπληρώματα.
Αυτή η ανακάλυψη δεν είναι απλώς επιστημονική νίκη – είναι γέφυρα ανάμεσα σε διατροφή, μικροβίωμα και γονίδια, ανοίγοντας πόρτες για θεραπείες κατά καρκίνου και νόσων όπως Alzheimer. Το queuosine, από “άγνωστο” γίνεται ήρωας: Ίσως το επόμενο “superfood” να κρύβεται ήδη στο πιάτο σας. Ξεκινήστε με ένα υγιεινό έντερο – το σώμα σας θα σας ευχαριστήσει!
