Τουρκία: Εκστρατεία κατά της Διαφθοράς ή Πολιτική Καταστολή – 390 Συλλήψεις που συνδέονται με την αντιπολίτευση
Από τον Μάρτιο του 2025, η Τουρκία έχει προχωρήσει στη σύλληψη τουλάχιστον 390 ατόμων που συνδέονται με την πολιτική αντιπολίτευση, στο πλαίσιο μιας επιχείρησης που ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν περιγράφει ως εκστρατεία κατά της διαφθοράς. Οι συλλήψεις, που περιλαμβάνουν εξέχοντα στελέχη του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), όπως τον Δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, έχουν πυροδοτήσει έντονες αντιδράσεις, με την αντιπολίτευση και διεθνείς παρατηρητές να εγείρουν ερωτήματα για τα κίνητρα πίσω από αυτές τις ενέργειες. Ενώ η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι στοχεύει τη διαφθορά, οι επικριτές της υποστηρίζουν ότι πρόκειται για μια προσπάθεια καταστολής της αντιπολίτευσης, όπως αναφέρουν πηγές όπως το Reuters και το Politico. Αυτή η εξέλιξη έχει προκαλέσει πολιτική, κοινωνική και οικονομική αναταραχή, θέτοντας υπό αμφισβήτηση την κατάσταση της δημοκρατίας στην Τουρκία.
Το Πλαίσιο των Συλλήψεων
Η επιχείρηση ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2025, με την κυβέρνηση να επικαλείται κατηγορίες για διαφθορά, δωροδοκία και, σε ορισμένες περιπτώσεις, διασυνδέσεις με τρομοκρατικές οργανώσεις. Σύμφωνα με το PBS News, η σύλληψη του Εκρέμ Ιμάμογλου, ενός από τους πιο δημοφιλείς πολιτικούς της αντιπολίτευσης και νικητή των δημοτικών εκλογών της Κωνσταντινούπολης το 2019 και το 2024, αποτέλεσε το επίκεντρο της επιχείρησης. Τον Αύγουστο του 2025, οι συλλήψεις επεκτάθηκαν, με τον Δήμαρχο του Μπεγιόγλου Ινάν Γκιουνέι και περίπου 40 άλλα στελέχη του CHP να οδηγούνται στη δικαιοσύνη, όπως αναφέρει το Politico. Οι κατηγορίες περιλαμβάνουν πρακτικές όπως η έκδοση πλαστών τιμολογίων για τη χειραγώγηση δημοσίων συμβάσεων, γνωστές ως «νάιλον φατουράτσικ», σύμφωνα με το The Conversation.
Ο Ερντογάν έχει χαρακτηρίσει την επιχείρηση ως απαραίτητη για την εξάλειψη ενός «χταποδιού διαφθοράς» που εκτείνεται σε όλη την Τουρκία, όπως ανέφερε το eKathimerini. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι οι συλλήψεις βασίζονται σε στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων μαρτυριών από μυστικούς μάρτυρες και έρευνες για παράνομες οικονομικές δραστηριότητες. Ωστόσο, η έλλειψη δημοσίευσης συγκεκριμένων αποδεικτικών στοιχείων έχει οδηγήσει σε σκεπτικισμό, με την αντιπολίτευση να ισχυρίζεται ότι οι κατηγορίες είναι κατασκευασμένες για πολιτικούς λόγους.
Η Αντίδραση της Αντιπολίτευσης
Το CHP, το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης, έχει χαρακτηρίσει τις συλλήψεις ως «πολιτικό πραξικόπημα», υποστηρίζοντας ότι ο Ερντογάν στοχεύει στην εξουδετέρωση των πολιτικών του αντιπάλων ενόψει των προεδρικών εκλογών του 2028. Ο ηγέτης του CHP, Οζγκιούρ Οζέλ, δήλωσε ότι οι κατηγορίες βασίζονται σε «αόριστες μαρτυρίες» και ότι η επιχείρηση παραβιάζει τη δημοκρατική βούληση, δεδομένων των εκλογικών επιτυχιών του κόμματος το 2024, όπως αναφέρει το OCCRP. Η σύλληψη του Ιμάμογλου, που θεωρείται πιθανός υποψήφιος για την προεδρία, έχει προκαλέσει ιδιαίτερη οργή, καθώς θεωρείται ότι απειλεί την πολιτική του καριέρα.
Η αντιπολίτευση επισημαίνει επίσης την άνιση μεταχείριση, καθώς κατηγορίες για διαφθορά κατά πρώην δημάρχων του κυβερνώντος κόμματος AKP, όπως ο Μελίχ Γκιοκτσέκ της Άγκυρας, δεν έχουν οδηγήσει σε αντίστοιχες διώξεις, σύμφωνα με το The Conversation. Αυτή η επιλεκτική εφαρμογή της δικαιοσύνης ενισχύει την αντίληψη ότι η εκστρατεία έχει πολιτικά κίνητρα.
Κοινωνικές και Οικονομικές Συνέπειες
Οι συλλήψεις έχουν πυροδοτήσει μαζικές διαδηλώσεις σε πόλεις όπως η Κωνσταντινούπολη, η Άγκυρα και η Σμύρνη, με την αστυνομία να χρησιμοποιεί δακρυγόνα και πλαστικές σφαίρες για να διαλύσει τα πλήθη, όπως αναφέρει το PBS News. Πάνω από 1.000 διαδηλωτές έχουν συλληφθεί, με συνθήματα όπως «δικαιώματα, νόμος, δικαιοσύνη» να αντηχούν, σύμφωνα με το The Conversation. Οι διαδηλώσεις αντικατοπτρίζουν τη βαθιά κοινωνική δυσαρέσκεια για την αντιληπτή διάβρωση της δημοκρατίας.
Οικονομικά, η κρίση έχει επιδεινώσει την ήδη εύθραυστη κατάσταση της Τουρκίας. Η σύλληψη του Ιμάμογλου τον Μάρτιο προκάλεσε πτώση του χρηματιστηρίου κατά 16% μέσα σε μια εβδομάδα, ενώ η λίρα έφτασε σε ιστορικό χαμηλό έναντι του δολαρίου, όπως αναφέρει το France 24. Η κεντρική τράπεζα δαπάνησε πάνω από 20 δισεκατομμύρια δολάρια για να στηρίξει το νόμισμα, εν μέσω φόβων για αναζωπύρωση του πληθωρισμού, που είχε μειωθεί στο 40% το 2024. Οικονομολόγοι, όπως ο Μουσταφά Σονμέζ, προειδοποιούν ότι η πολιτική αστάθεια αποθαρρύνει τους ξένους επενδυτές, σύμφωνα με το France 24, καθιστώντας την ανάκαμψη της οικονομίας πιο δύσκολη.
Διεθνής Κριτική και Δημοκρατικές Ανησυχίες
Η διεθνής κοινότητα έχει εκφράσει έντονη ανησυχία για τις εξελίξεις. Το Συμβούλιο της Ευρώπης και η γερμανική κυβέρνηση χαρακτήρισαν τη φυλάκιση του Ιμάμογλου «πλήγμα στη δημοκρατία», καλώντας για την απελευθέρωσή του, όπως αναφέρει το PBS News. Το Human Rights Watch κατήγγειλε την πρακτική της αντικατάστασης εκλεγμένων δημάρχων με διορισμένους αξιωματούχους, σημειώνοντας ότι 154 δήμαρχοι έχουν απομακρυνθεί τα τελευταία οκτώ χρόνια, σύμφωνα με το OCCRP. Το Journal of Democracy περιγράφει την κατάσταση ως «στροφή προς την πλήρη αυταρχία», υποστηρίζοντας ότι το δικαστικό σύστημα χρησιμοποιείται για την εξουδετέρωση πολιτικών αντιπάλων.
Αναλυτές, όπως ο Σονέρ Τσαγκαπτάι από το Washington Institute, υποστηρίζουν ότι ο Ερντογάν βλέπει τον Ιμάμογλου ως σημαντική απειλή για την εξουσία του, ιδιαίτερα μετά τις εκλογικές επιτυχίες του CHP το 2024, όπως αναφέρει το PBS News. Η πρακτική της αντικατάστασης εκλεγμένων αξιωματούχων με διορισμένους ενισχύει τις κατηγορίες για υπονόμευση της δημοκρατικής διαδικασίας.
Ανάλυση: Ζυγίζοντας τα Κίνητρα και τις Συνέπειες
Η επιχείρηση κατά της διαφθοράς εγείρει ερωτήματα για τις προθέσεις της κυβέρνησης. Από τη μία πλευρά, η διαφθορά παραμένει υπαρκτό πρόβλημα στην Τουρκία, ιδιαίτερα σε τομείς όπως οι δημόσιες συμβάσεις. Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι οι συλλήψεις στοχεύουν στη διόρθωση αυτών των ζητημάτων, υποστηρίζοντας ότι υπάρχουν στοιχεία για παράνομες δραστηριότητες. Από την άλλη πλευρά, η στόχευση αποκλειστικά στελεχών της αντιπολίτευσης, η έλλειψη διαφάνειας στα αποδεικτικά στοιχεία και η ιστορία χρήσης του δικαστικού συστήματος για πολιτικούς σκοπούς δημιουργούν αμφιβολίες για την ειλικρίνεια της εκστρατείας.
Η επιλεκτική εφαρμογή της δικαιοσύνης, με την απουσία αντίστοιχων διώξεων κατά μελών του AKP, ενισχύει την αντίληψη ότι η επιχείρηση μπορεί να έχει πολιτικά κίνητρα. Η σύλληψη του Ιμάμογλου, ενός πολιτικού με ευρεία απήχηση, φαίνεται να εξυπηρετεί τον σκοπό της αποδυνάμωσης του CHP, το οποίο αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για την κυριαρχία του Ερντογάν. Ωστόσο, η κλιμάκωση της καταστολής κινδυνεύει να εντείνει την κοινωνική αναταραχή και να αποξενώσει διεθνείς εταίρους, όπως την ΕΕ, που παρακολουθεί στενά την κατάσταση.
Πιθανές Εξελίξεις
Οι εξελίξεις στην Τουρκία παραμένουν αβέβαιες. Οι συνεχιζόμενες διαδηλώσεις δείχνουν ότι ένα σημαντικό τμήμα της κοινωνίας αντιτίθεται στις συλλήψεις, ενώ η συσπείρωση του CHP μπορεί να ενισχύσει τη θέση του ενόψει των εκλογών του 2028. Από την άλλη πλευρά, η κυβέρνηση μπορεί να συνεχίσει την καταστολή, χρησιμοποιώντας το νομικό σύστημα για να περιορίσει περαιτέρω την αντιπολίτευση. Η οικονομική κρίση και η διεθνής πίεση μπορεί να αναγκάσουν τον Ερντογάν να επανεξετάσει την τακτική του, αν και η ιστορική του προσέγγιση υποδηλώνει ότι προτιμά την κλιμάκωση.
Η επιχείρηση της Τουρκίας κατά της διαφθοράς, που έχει οδηγήσει στη σύλληψη 390 και πλέον ατόμων από την αντιπολίτευση, εγείρει σοβαρά ερωτήματα για την κατάσταση της δημοκρατίας στη χώρα. Ενώ η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι στοχεύει παράνομες δραστηριότητες, η επιλεκτική στόχευση του CHP, η έλλειψη διαφάνειας και η αντικατάσταση εκλεγμένων αξιωματούχων με διορισμένους υποδηλώνουν ότι η εκστρατεία μπορεί να εξυπηρετεί πολιτικούς σκοπούς. Οι κοινωνικές, οικονομικές και διεθνείς συνέπειες της κρίσης υπογραμμίζουν την ανάγκη για διαφάνεια και λογοδοσία, καθώς η Τουρκία βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι για το μέλλον της δημοκρατικής της διακυβέρνησης.
