Σε μια κίνηση που αναδιαμορφώνει τις ισορροπίες ισχύος στην ανατολική Μεσόγειο και την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ και ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υπέγραψαν σήμερα, 27 Οκτωβρίου 2025, συμφωνία αξίας 8 δισεκατομμυρίων λιρών (περίπου 10,7 δισεκατομμύρια δολάρια) για την προμήθεια 20 προηγμένων μαχητικών Eurofighter Typhoon από το Ηνωμένο Βασίλειο. Η συμφωνία, που επισφραγίστηκε κατά τη διάρκεια επίσημης επίσκεψης του Στάρμερ στην Άγκυρα, σηματοδοτεί την πρώτη μεγάλη εξαγωγή νέων Typhoon από τη Βρετανία από το 2017 και ενισχύει δραστικά τις αεροπορικές δυνατότητες της Τουρκίας, ενός από τα μεγαλύτερα στρατεύματα του ΝΑΤΟ.
Η υπογραφή έγινε στο Προεδρικό Μέγαρο της Άγκυρας, σε παρουσία υψηλόβαθμων στελεχών και των δύο πλευρών, συμπεριλαμβανομένου του Βρετανού υπουργού Άμυνας Τζον Χιλί και του επικεφαλής της Βρετανικής Αεροπορίας. Ο Στάρμερ χαρακτήρισε τη συμφωνία ως “νίκη για τους Βρετανούς εργάτες, τη βρετανική αμυντική βιομηχανία και την ασφάλεια του ΝΑΤΟ”, τονίζοντας ότι θα διασφαλίσει περίπου 20.000 θέσεις εργασίας στο Ηνωμένο Βασίλειο. Από την πλευρά του, ο Ερντογάν την αποκάλεσε “νέο σύμβολο στρατηγικής συνεργασίας” μεταξύ των δύο συμμάχων του ΝΑΤΟ, ενώ επισήμανε την κοινή τους στάση για την ανάγκη τερματισμού της σύγκρουσης στην Ουκρανία.
Το Πλαίσιο της Συμφωνίας: Από Προκαταρκτική Δέσμευση σε Πραγματικότητα
Η συμφωνία αυτή έρχεται να ολοκληρώσει διαπραγματεύσεις που κρατούσαν από το 2023, με προκαταρκτική συμφωνία να υπογράφεται τον Ιούλιο του 2025 για συνολικά 40 Typhoon, μετά από έγκριση του συνόλου των εταίρων του προγράμματος Eurofighter (Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Ιταλία και Ισπανία). Σήμερα, η Τουρκία δεσμεύεται για 20 νέα αεροσκάφη απευθείας από τη Βρετανία, με προοπτική επέκτασης. Παράλληλα, η Άγκυρα έχει ήδη προχωρήσει σε αγορές μεταχειρισμένων Typhoon από το Κατάρ και το Ομάν, προκειμένου να επιταχύνει την ενίσχυση του στόλου της.
Τα Eurofighter Typhoon, κατασκευασμένα από κοινοπραξία με ηγέτιδα εταιρεία τη βρετανική BAE Systems, είναι από τα πιο προηγμένα μαχητικά 4,5ης γενιάς παγκοσμίως. Διαθέτουν εξελιγμένα ραντάρ AESA, δυνατότητα μεταφοράς πυραύλων αέρος-αέρος και αέρος-εδάφους, καθώς και υψηλή ταχύτητα και εμβέλεια. Για την Τουρκία, που βασίζεται κυρίως σε γηράσκοντες F-16 από τις ΗΠΑ, αυτά τα αεροσκάφη λειτουργούν ως “γέφυρα” μέχρι την είσοδο σε υπηρεσία του εθνικού μαχητικού 5ης γενιάς KAAN, που αναμένεται το 2028. Ο Στάρμερ, μάλιστα, επισκέφθηκε σήμερα τις εγκαταστάσεις της Turkish Aerospace Industries (TAI) στην Άγκυρα, όπου ενημερώθηκε για την πρόοδο του KAAN, υπογραμμίζοντας την αμοιβαία εμπιστοσύνη.
Γεωπολιτικές Σκιές: Ανατολική Μεσόγειος και Περιφερειακοί Ανταγωνισμοί
Πίσω από την εμπορική διάσταση, η συμφωνία φέρει βαριές γεωπολιτικές προεκτάσεις. Σύμφωνα με αναλύσεις διεθνών μέσων, η Τουρκία επιδιώκει να καλύψει το τεχνολογικό κενό με “περιφερειακούς αντιπάλους” όπως το Ισραήλ, το οποίο διαθέτει εκατοντάδες προηγμένα F-35, F-15 και F-16 και έχει πραγματοποιήσει εντυπωσιακές αεροπορικές επιχειρήσεις εναντίον γειτονικών κρατών όπως το Ιράν, η Συρία και ο Λίβανος το τελευταίο έτος. Αυτές οι επιθέσεις έχουν ανησυχήσει την Άγκυρα, προκαλώντας επείγουσα ανάγκη αναβάθμισης του αεροπορικού της οπλοστασίου.
Η κίνηση αυτή εντάσσεται σε ευρύτερο σχέδιο της Τουρκίας να αποκτήσει συνολικά 120 μαχητικά – 40 Eurofighter, 40 F-16 και 40 F-35 από τις ΗΠΑ – ως μεταβατική λύση. Ωστόσο, οι αμερικανικές κυρώσεις λόγω της αγοράς ρωσικών S-400 εμποδίζουν προς το παρόν την επιστροφή στο πρόγραμμα F-35. Στο περιφερειακό ταμπλό, η ενίσχυση της τουρκικής αεροπορίας εγείρει ερωτήματα για την ισορροπία δυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου η Ελλάδα προετοιμάζεται να λάβει τα δικά της F-35 εντός τριετίας, ενώ η Κύπρος παρακολουθεί με ανησυχία τις εξελίξεις. Επιπλέον, η συμφωνία στέλνει μήνυμα ενότητας στο ΝΑΤΟ απέναντι σε εξωτερικές απειλές, όπως η ρωσική επιθετικότητα, με τον Στάρμερ να τονίζει τη σημασία της νοτιοανατολικής πτέρυγας της Συμμαχίας.
Παρά τις ζεστές σχέσεις Άγκυρας-Λονδίνου, η επίσκεψη Στάρμερ επισκιάστηκε από σκάνδαλο κατασκοπείας: Τουρκικό δικαστήριο κατηγόρησε τον δήμαρχο Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου (αντιπολίτευση) για κατασκοπεία, λόγω επαφών με Βρετανό επιχειρηματία. Η Άγκυρα αρνείται πολιτικά κίνητρα, αλλά το περιστατικό θυμίζει τις εντάσεις του παρελθόντος.
Οικονομικές και Στρατηγικές Προοπτικές
Για το Ηνωμένο Βασίλειο, η συμφωνία-ρεκόρ (η μεγαλύτερη εξαγωγή μαχητικών εδώ και γενιές) ενισχύει την αμυντική βιομηχανία σε εποχή οικονομικών προκλήσεων, ενώ για την Τουρκία προσφέρει άμεση βελτίωση της αεροπορικής υπεροχής. Οι δύο ηγέτες συζήτησαν επίσης διμερείς σχέσεις, την κατάσταση στη Γάζα (όπου η Τουρκία επιθυμεί συμμετοχή σε δύναμη σταθεροποίησης, ιδέα που απορρίπτεται από το Ισραήλ) και την παγκόσμια οικονομία.
Συνολικά, αυτή η συμφωνία δεν είναι απλώς εμπορική συναλλαγή, αλλά βήμα σε ένα πολύπλοκο παζλ γεωπολιτικής ισχύος. Καθώς η Τουρκία “κλείνει το κενό” με γείτονες και αντίπαλους, η περιοχή παραμένει σε εγρήγορση: Θα φέρει σταθερότητα ή νέες εντάσεις; Οι επόμενες ημέρες θα δείξουν.