Στην Ελλάδα του 2025, η ακρίβεια δεν είναι απλώς ένας αριθμός σε στατιστικά πίνακες – είναι η καθημερινή πραγματικότητα που πιέζει τα νοικοκυριά, μειώνει την αγοραστική δύναμη και υπονομεύει την οικονομική ανάκαμψη. Με τον εναρμονισμένο δείκτη τιμών καταναλωτή να κινείται γύρω στο 3% τον Οκτώβριο, υψηλότερα από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης (2,1%), πολλοί αναρωτιούνται: Γιατί η μείωση του πληθωρισμού είναι τόσο αργή; Και ποιες είναι οι πραγματικές αιτίες πίσω από αυτή την επιμονή; Πέρα από τις συνηθισμένες εξηγήσεις –όπως οι γεωπολιτικές εντάσεις ή οι κλιματικές αλλαγές– κρύβονται δομικά ζητήματα που σπάνια συζητούνται ανοιχτά.
Η Διπλή Όψη του Πληθωρισμού: Διεθνείς Πιέσεις και Ελληνικές Ιδιαιτερότητες
Οι παγκόσμιες αγορές παίζουν ρόλο, αλλά στην Ελλάδα η εικόνα είναι πιο σύνθετη. Ο πληθωρισμός τροφίμων, που έπεσε στο 0,5% τον Φεβρουάριο –το χαμηλότερο στην Ευρωζώνη–, δείχνει ότι μέτρα όπως τα πλαφόν κερδοσκοπίας έχουν λειτουργήσει προσωρινά. Ωστόσο, η συνολική ακρίβεια παραμένει υψηλή λόγω ενός “δομικού” πληθωρισμού, που αγγίζει το 3,5% χωρίς ενέργεια και τρόφιμα. Αυτό οφείλεται κυρίως στις υπηρεσίες (αύξηση 5,2% τον Ιούλιο, τρίτη υψηλότερη στην Ευρωζώνη), όπου οι τιμές ενοικίων και τουριστικών πακέτων εκτοξεύονται λόγω ζήτησης.
Σύμφωνα με ανάλυση του Ινστιτούτου Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), η ταχεία ανάπτυξη της οικονομίας –προβλεπόμενη στο 2,3% για το 2025– δημιουργεί “κενό παραγωγής”: Η εγχώρια ζήτηση ξεπερνά τις δυνατότητες της αγοράς, οδηγώντας σε αυξήσεις τιμών. Παράλληλα, η υψηλή διείσδυση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (σχεδόν 50% της παραγωγής) δεν μεταφράζεται σε φθηνότερα τιμολόγια για τον καταναλωτή, λόγω εξάρτησης από εισαγόμενο φυσικό αέριο και γεωπολιτικών πιέσεων.
Οι “Αόρατες” Πηγές: Ολιγοπώλια και Χαμηλοί Μισθοί
Μια λιγότερο συζητημένη πλευρά είναι η συγκέντρωση αγορών. Στην Ελλάδα, ολιγοπώλια σε βασικούς κλάδους –από σούπερ μάρκετ μέχρι ενέργεια– επιτρέπουν εύκολες μετακυλίσεις κόστους, ακόμα και όταν οι πρώτες ύλες φθηναίνουν. Μια έρευνα του Οικονομικού Ταχυδρόμου εντοπίζει 14 τέτοιες πηγές, από εισαγόμενα καύσιμα μέχρι υπερβολικές χρεώσεις σε υπηρεσίες, που κάνουν την ακρίβεια πιο αισθητή εδώ από ό,τι στην Ευρώπη.
Επιπλέον, οι χαμηλοί μισθοί ενισχύουν τον κύκλο: Παρά την αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 35% από το 2019, η πραγματική αγοραστική δύναμη μειώνεται λόγω πληθωρισμού 18,8% την ίδια περίοδο. Τα νοικοκυριά κόβουν βασικά προϊόντα όπως κρέας και σοκολάτα, με επιπτώσεις στη διατροφή και την υγεία, όπως δείχνει έκθεση του Virus.com.gr. Η ανεργία πέφτει στο 9,7%, αλλά η συμμετοχή στην αγορά εργασίας παραμένει χαμηλή, περιορίζοντας τα εισοδήματα.
Επιπτώσεις στην Καθημερινότητα: Πέρα από τα Στατιστικά
Η ακρίβεια “ροκανίζει” την ανάπτυξη: Η κατανάλωση, βασικός πυλώνας της οικονομίας, περιορίζεται από τις αυξήσεις σε ενοίκια (έως 52% από το 2018) και ενέργεια. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, 25+1 υπηρεσίες –από υδραυλικούς μέχρι ταξί– τροφοδοτούν αυτή την τάση, κάνοντας το κόστος ζωής αφόρητο για τα μεσαία στρώματα. Το ΔΝΤ προειδοποιεί ότι, χωρίς παρεμβάσεις, ο πληθωρισμός θα παραμείνει στο 2,4% το 2025, υψηλότερα από το 2% στόχο.
Προς Ποια Κατεύθυνση; Μικρές Αλλαγές, Μεγάλες Προοπτικές
Η μείωση στο 2,7% τον Απρίλιο δείχνει ότι η “εκτόνωση” είναι εφικτή, αλλά χρειάζεται εστίαση σε δομικές μεταρρυθμίσεις: Ενίσχυση ανταγωνισμού, στήριξη εισοδημάτων και πράσινες επενδύσεις για φθηνότερη ενέργεια. Η Ελλάδα μπορεί να μετατρέψει την πρόκληση σε ευκαιρία, με βιώσιμη ανάπτυξη που ωφελεί όλους.
Photo: Pexels Jorge Fakhouri Filho
