Την Παραμονή του Άι-Γιαννιού στην Ελλάδα: Τα Έθιμα της Φωτιάς και του Κλήδονα

Την Παραμονή του Άι-Γιαννιού στην Ελλάδα – Τα έθιμα

Κάθε χρόνο στις 23 Ιουνίου, παραμονή της εορτής της γέννησης του Αγίου Ιωάννη, σε πολλές γειτονιές της Ελλάδας, λαμβάνουν χώρα κάποια δρώμενα που προέρχονται από τα βάθη των χιλιετιών. Οι παραδόσεις αυτές περιλαμβάνουν την ανάφλεξη φωτιών, οι οποίες φέρουν μαζί τους συμβολισμούς και ελπίδες για την κάθαρση και μια νέα αρχή.

Η Ανάφλεξη των Φωτιών

Μόλις βραδιάσει, οι κάτοικοι ανάβουν φωτιές στις οποίες καίνε τα μαγιάτικα στεφάνια μαζί με ξύλα και ξερά κούτσουρα. Τα πιο παλιά χρόνια, μαζί με τα στεφάνια καίγανε και τα παλιά σκιάχτρα, την παλιά ρίγανη, ξερά φύλα ελιάς και τα ξερόχορτα που δεν είχαν γίνει σανός για τα ζώα. Μέσα από τη δύναμη της φωτιάς, οι άνθρωποι ελπίζουν στην κάθαρση και στην απομάκρυνση κάθε τι κακό.

Το Άλμα Πάνω από τις Φωτιές

Συμβολικά, οι φωτιές που ανάβουν είναι τρεις στη σειρά, τις οποίες πρέπει να πηδήσουν τρεις φορές. Αυτό το έθιμο θεωρείται ότι φέρνει καλή τύχη και προστασία. Καθώς οι φωτιές σβήνουν, οι συμμετέχοντες στα δρώμενα της γειτονιάς κερνιούνται από τις νοικοκυρές με γλυκά και αναψυκτικά, εξασφαλίζοντας έτσι μια καλοτυχία για τη νέα χρονιά.

Την ίδια μέρα αναβιώνει και το έθιμο του Κλήδονα. Ο Κλήδονας σκεπάζεται με πανί και στεφανώνεται με φύλλα δάφνης, μυρτιάς και λυγαριάς. Παράλληλα, οι άγαμες κοπέλες προσεύχονται στον Αϊ Γιάννη και τοποθετούν το δοχείο σε ανοιχτό χώρο, όπου μένει όλη τη νύχτα. Την ίδια νύχτα, λέγεται ότι τα κορίτσια βλέπουν στα όνειρά τους το μελλοντικό τους σύζυγο.

Σύμφωνα με το έθιμο, την παραμονή (23/6), οι ανύπαντρες κοπέλες επιλέγουν σε ποιο από τα σπίτια του χωριού θα «ανοιχτεί ο Κλήδονας».

Το απόγευμα της παραμονής, ένα μικρό κορίτσι, του οποίου ζουν και οι δύο γονείς, πηγαίνει σε μια πηγή και παίρνει το «αμίλητο» νερό με ένα πήλινο δοχείο, το «δοχείο του Κλήδονα». Έπειτα το μεταφέρει στο σπίτι χωρίς να μιλήσει σε κανέναν. Γι’ αυτό και το νερό ονομάζεται «αμίλητο».

Όταν η κοπέλα φτάσει στο σπίτι, το τοποθετεί σε δοχείο με στενό λαιμό και η κάθε μία ρίχνει μέσα ένα προσωπικό της αντικείμενο. Ακολουθεί το κλείδωμα και η ασφάλιση του δοχείου.

Ο Κλήδονας σκεπάζεται με πανί και στεφανώνεται με φύλλα δάφνης, μυρτιάς και λυγαριάς.

Παράλληλα, οι άγαμες κοπέλες προσεύχονται στον Αϊ Γιάννη και τοποθετούν το δοχείο σε ανοιχτό χώρο, όπου μένει όλη τη νύχτα. Την ίδια νύχτα, λέγεται ότι τα κορίτσια βλέπουν στα όνειρά τους το μελλοντικό τους σύζυγο.

Μετά τη δύση του ηλίου, οι κοπέλες βγάζουν το κλειδωμένο αγγείο, σκεπασμένο και στεφανωμένο στο ύπαιθρο, για να αστρονομιστεί ή να αστριστεί. Επίσης, τοποθετείται σε δώμα του σπιτιού ή κάτω από μια τριανταφυλλιά, προκειμένου οι νύχτες να είναι μυρωδάτες.

Τα άστρα, θεωρείται πως θα επιδράσουν πάνω στο αγγείο και ο Κλήδονας θα λάβει μαντική και τελεστική δύναμη. Τα κορίτσια φυλάνε με βάρδιες το αγγείο.

Η Αυγομαντεία του Άη Γιάννη

Ένα άλλο έθιμο που συνδέεται με αυτή τη μέρα είναι η αυγομαντεία. Αφορά κυρίως τις γυναίκες, ιδιαίτερα τις νεότερες και συνήθως ανύπαντρες, που επιθυμούν να μάθουν τα μελλούμενα. Ρίχνουν μέσα σε ένα ποτήρι με νερό το ασπράδι ενός αυγού. Από τα σχήματα που αυτό παίρνει μέσα στο νερό, οι μεγαλύτερες γυναίκες εξηγούν στις νεότερες τα «σημάδια» και προέβλεπαν το μέλλον τους.

Οι παραδόσεις του Άη Γιάννη διατηρούνται ζωντανές και συνεχίζουν να μεταδίδουν τις αξίες και τα μηνύματα από γενιά σε γενιά, προσφέροντας μια μοναδική ευκαιρία για σύνδεση με το παρελθόν και τις ρίζες μας.