Τα Ορφανά του Δημοτικού Βρεφοκομείου της Αθήνας μετά τον Πόλεμο

Η Ίδρυση του Δημοτικού Βρεφοκομείου της Αθήνας

Το Δημοτικό Βρεφοκομείο της Αθήνας ιδρύθηκε το 1874 με σκοπό την περίθαλψη και συντήρηση των εγκαταλελειμμένων ή ορφανών νεογνών. Από την ίδρυσή του, το βρεφοκομείο έχει διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην κοινωνική πρόνοια της πόλης.

Η Βούλα Παπαϊωάννου και το Βρεφοκομείο

Η Βούλα Παπαϊωάννου, μία από τις κορυφαίες ελληνίδες φωτογράφους, ανέλαβε να απαθανατίσει με τον φακό της το βρεφοκομείο για λογαριασμό της UNRRA. Οι φωτογραφίες της καταγράφουν σπάνιες στιγμές της καθημερινότητας στο ίδρυμα και μας προσφέρουν ανεκτίμητες εικόνες από το παρελθόν.

Η φωτογράφος έγραψε για το Δημοτικό Βρεφοκομείο:

«Φιλανθρωπικό Ίδρυμα με σκοπό την περίθαλψη και συντήρηση αμφοτέρων των φύλων, εγκαταλελειμμένων υπό των γεννητόρων ή ορφανών πατρός ή μητρός και φυσικών εξωγάμων εφ’ όσον η μήτηρ στερείται αποδεδειγμένως των μέσων συντηρήσεως του βρέφους.
Δύο μωρά την ημέρα είναι ο μέσος όρος των εισαγομένων βρεφών στο Δημοτικό Βρεφοκομείο Αθηνών. Τα περισσότερα βρίσκονται στα σκαλοπάτια των σπιτιών και μερικά στα σκαλοπάτια του Ιδρύματος. Άλλα, παιδιά εκτός γάμου, έρχονται απευθείας από τα Μαιευτήρια. Τα παιδιά μένουν, εκτός αν υιοθετηθούν, έως ότου γίνουν δύο ετών. Παρά τον μεγάλο αριθμό ορφανών σήμερα στην Ελλάδα και την ασταθή οικονομία του Κράτους, είναι δύσκολο να βρεθούν ανάδοχοι γονείς. Το πρόβλημα του τι θα απογίνουν αυτά τα παιδιά γίνεται σοβαρό. Την παρούσα στιγμή το Δημοτικό Βρεφοκομείο Αθηνών έχει 230 παιδιά. Παιδιά που είναι πάνω από δύο ετών και δεν έχουν υιοθετηθεί, και για τα οποία δεν υπάρχει χώρος στο Ορφανοτροφείο, φιλοξενούνται σε δύο άλλα κτίρια εξίσου ακατάλληλα και υπερπληθή. Η UΝΚΚΑ βοήθησε με τρόφιμα, φάρμακα, φαρμακευτικό υλικό και τεχνικές συμβουλές, έτσι ώστε οι συνθήκες να καλυτερεύσουν εδώ και ένα χρόνο, όταν η θνησιμότης των παιδιών έφθανε το 80%. Αλλά τα παιδιά δεν έχουν χώρο να παίξουν και με τι να παίξουν. Το Ίδρυμα για τη Σωτηρία των παιδιών είναι ένας εθελοντικός Οργανισμός που συνεργάζεται με την UΝΚΚΑ, τμήμα Ελλάδος, και έχει στείλει μία Προϊσταμένη Αδελφή, ειδικά εκπαιδευμένη στην πρόνοια παιδιών, για τουλάχιστον δύο χρόνια, στο Βρεφοκομείο Αθηνών. Το ίδιο πρόβλημα ισχύει και για τα άλλα Βρεφοκομεία της Χώρας».

Το Κέντρο Ερευνών «Ρίζες» και η Έκδοση του Φωτογραφικού Άλμπουμ

Σαράντα οκτώ χρόνια μετά την φωτογράφιση από τη Βούλα Παπαϊωάννου, το 1998, ιδρύεται στην Αθήνα το κέντρο ερευνών «Ρίζες». Η μη κερδοσκοπική αυτή εταιρεία έχει ως σκοπό την αναζήτηση των φυσικών γονιών των υιοθετημένων παιδιών μέσα από τη δωρεάν ενημέρωση και τη συστηματική αναζήτηση στα αρχεία βρεφοκομείων, ορφανοτροφείων και άλλων ιδρυμάτων.

Η Έκδοση του «Λευκώματος Ζωής»

Το 1998, το κέντρο «Ρίζες» αποφασίζει να εκδώσει τον ανεκτίμητο φωτογραφικό θησαυρό της Βούλας Παπαϊωάννου, ο οποίος φυλάσσεται από το 1978 στο Μουσείο Μπενάκη. Το πολυτελές άλμπουμ περιλαμβάνει τριάντα οκτώ ασπρόμαυρες φωτογραφίες και κυκλοφόρησε σε περιορισμένο – συλλεκτικό – αριθμό αντιτύπων, φέροντας την υπογραφή και τη σφραγίδα του κέντρου ερευνών «Ρίζες». Το «Λεύκωμα Ζωής» κυκλοφορεί με την ευγενική προσφορά του Μουσείου Μπενάκη και περιλαμβάνει παράλληλη μετάφραση στα αγγλικά, φέρνοντας στο φως ξεχασμένες εικόνες από το σκληρό παρελθόν.