«Σφραγισμένο στον Βυθό»: Το Μεσαιωνικό Ναυάγιο που Αποκαλύπτει τη Μεσόγειο του 16ου Αιώνα
Στις αρχές Μαρτίου 2025, ένα υποβρύχιο drone της γαλλικής ναυτικής ομάδας CEPHISMER έκανε μια τυχαία, αλλά ιστορικής σημασίας ανακάλυψη στα ανοιχτά της Ραματουέλ, κοντά στο Σαιν-Τροπέ της νοτιοανατολικής Γαλλίας. Σε βάθος 2.567 μέτρων, το βαθύτερο ναυάγιο που έχει βρεθεί ποτέ σε γαλλικά ύδατα αποκαλύφθηκε: τα κατάλοιπα ενός εμπορικού πλοίου του 16ου αιώνα, που φαίνεται να έχει διατηρηθεί σχεδόν ανέπαφο, σαν να «πάγωσε ο χρόνος». Το ναυάγιο, που ονομάστηκε «Camarat 4», προσφέρει μια μοναδική ματιά στο μεσαιωνικό εμπόριο της Μεσογείου, αποκαλύπτοντας πολύτιμες πληροφορίες για τη ναυσιπλοΐα και τον πολιτισμό της εποχής.
Μια Τυχαία Ανακάλυψη
Κατά τη διάρκεια μιας αποστολής παρακολούθησης των υποθαλάσσιων πόρων της Γαλλίας, το sonar του drone εντόπισε ένα ασυνήθιστα μεγάλο αντικείμενο στον βυθό της Μεσογείου. Μια δεύτερη κατάδυση με τηλεχειριζόμενο υποβρύχιο όχημα (ROV) αποκάλυψε λεπτομερείς εικόνες υψηλής ποιότητας, που έδειχναν ένα πλοίο μήκους 30 μέτρων και πλάτους 7 μέτρων, γεμάτο με κεραμικά και μεταλλικά αντικείμενα. Το ναυάγιο, που πιστεύεται ότι προέρχεται από τη βόρεια Ιταλία, πιθανότατα από την περιοχή της Λιγουρίας, μετέφερε περίπου 200 πολύχρωμες κανάτες φαγιάνς, 100 πιάτα, έξι κανόνια, δύο χάλκινα καζάνια και άγκυρες, όλα διακοσμημένα με περίτεχνα σχέδια, όπως το χριστόγραμμα «IHS» και γεωμετρικά ή φυτικά μοτίβα.
«Είναι το βαθύτερο ναυάγιο που έχει βρεθεί ποτέ σε γαλλικά χωρικά ύδατα», δήλωσε ο Arnaud Schaumasse, επικεφαλής του Τμήματος Υποβρύχιας Αρχαιολογίας του γαλλικού Υπουργείου Πολιτισμού. Η εξαιρετική διατήρηση του ναυαγίου οφείλεται στο μεγάλο βάθος, που το προστάτεψε από φυσικές φθορές, λεηλασίες και ανθρώπινες επεμβάσεις. Παρά την παρουσία σύγχρονων απορριμμάτων, όπως πλαστικά σακουλάκια και κουτάκια αναψυκτικών, το «Camarat 4» παραμένει ένα αρχαιολογικό «κάψουλα του χρόνου».
Ένα Παράθυρο στον 16ο Αιώνα
Το πλοίο, που πιθανότατα βυθίστηκε κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού από την Ιταλία προς δυτικές αγορές, φέρει στοιχεία του εμπορικού δικτύου της Αναγέννησης. Οι κανάτες φαγιάνς, με τα χαρακτηριστικά σχέδια της Λιγουρίας, υποδηλώνουν ότι μετέφεραν υγρά ή σιτηρά, ενώ οι μεταλλικοί ράβδοι υποδεικνύουν εμπορικές συναλλαγές υψηλής αξίας. Τα έξι κανόνια αποκαλύπτουν την ανάγκη προστασίας από πειρατές και ναυτικές συγκρούσεις, κοινά προβλήματα της εποχής. Η παρουσία καζανιών υποδηλώνει ότι το πλήρωμα μαγείρευε στο πλοίο, προσθέτοντας μια ανθρώπινη διάσταση στην καθημερινότητα των ναυτικών του 16ου αιώνα.
Η εξαιρετική ποιότητα των εικόνων που κατέγραψε το ROV επιτρέπει στους αρχαιολόγους να μελετήσουν λεπτομερώς το φορτίο και τη δομή του πλοίου. «Η ποιότητα των εικόνων μας δίνει τη δυνατότητα να αναλύσουμε λεπτομερώς το εμπόρευμα», ανέφερε το Τμήμα Υποβρύχιας Αρχαιολογίας. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι το πλοίο αποτελεί μέρος του πλούσιου corpus ναυαγίων του 16ου αιώνα στην περιοχή Προβηγκία-Άλπεις-Κυανή Ακτή, εμπλουτίζοντας την κατανόηση της μεσογειακής ναυσιπλοΐας.
Μελλοντικές Εξερευνήσεις
Τα επόμενα δύο χρόνια, οι αρχαιολόγοι, σε συνεργασία με ειδικούς σε κεραμικά, ναυτική αρχιτεκτονική, πυροβολικό και συντήρηση, σχεδιάζουν να δημιουργήσουν ένα τρισδιάστατο ψηφιακό μοντέλο του πλοίου. Επιπρόσθετα, θα ανακτηθούν δείγματα από το ναυάγιο για περαιτέρω ανάλυση, με στόχο την καλύτερη κατανόηση του φορτίου και της προέλευσής του. Οι εργασίες αυτές θα γίνουν με τη χρήση υποβρύχιων ρομπότ εξοπλισμένων με ειδικούς βραχίονες, που ελέγχονται μέσω καλωδίων από την επιφάνεια.
Η ανακάλυψη του «Camarat 4» ξεπερνά το προηγούμενο ρεκόρ βάθους ναυαγίου στη Γαλλία, το οποίο ανήκε στο υποβρύχιο La Minerve, που βυθίστηκε το 1968 σε βάθος 2.300 μέτρων κοντά στο Τουλόν. Η σημασία του νέου ευρήματος έγκειται όχι μόνο στο βάθος του, αλλά και στη δυνατότητα να αποκαλύψει λεπτομέρειες για το εμπόριο, τη ναυσιπλοΐα και την καθημερινή ζωή στη Μεσόγειο πριν από πέντε αιώνες.
Ένα Μνημείο της Ιστορίας
Το «Camarat 4» δεν είναι απλώς ένα ναυάγιο, αλλά ένα παράθυρο στην Αναγέννηση, μια εποχή έντονης εμπορικής και πολιτιστικής ανταλλαγής. Η διατήρησή του, χάρη στο βάθος των 2.567 μέτρων, το καθιστά ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα ναυάγια της Μεσογείου. Καθώς οι ερευνητές συνεχίζουν να το μελετούν, το πλοίο αυτό υπόσχεται να φωτίσει άγνωστες πτυχές της ναυτικής ιστορίας, ενώ ταυτόχρονα υπενθυμίζει την ανθρώπινη επίδραση στον πλανήτη, με τα σύγχρονα απορρίμματα που βρέθηκαν ανάμεσα στα κεραμικά του 16ου αιώνα.
Η ανακάλυψη του «Camarat 4» μας καλεί να αναλογιστούμε τη σύνδεση του παρελθόντος με το παρόν, προσφέροντας μια μοναδική ευκαιρία να εξερευνήσουμε έναν κόσμο που, μέχρι πρόσφατα, παρέμενε κρυμμένος στα βάθη της Μεσογείου.
