Σελήνη: Η “Κοσμική Καταιγίδα” που Άφησε Μαγνητικά “Τατουάζ” – Η Αποκάλυψη των Επιστημόνων του MIT
Για πάνω από μισό αιώνα, η Σελήνη κρατάει ένα μυστικό που βασανίζει τους επιστήμονες: Τα βράχια της, ειδικά στην πλευρά που κοιτάει μακριά από τη Γη, φέρουν ίχνη ενός ισχυρού μαγνητικού πεδίου – σαν να έχει “θυμηθεί” μια εποχή που ήταν “ηλεκτρισμένη”, παρόλο που σήμερα είναι εντελώς “σιωπηλή” μαγνητικά. Χθες, 6 Σεπτεμβρίου 2025, ερευνητές του ΜΙΤ (Massachusetts Institute of Technology) έδωσαν την απάντηση: Ένας γιγάντιος αστεροειδής, πριν από δισεκατομμύρια χρόνια, “χτύπησε” τη Σελήνη τόσο άγρια, που δημιούργησε ένα σύντομο “πλάσμα” – νέφος ιονισμένων σωματιδίων – που “φούσκωσε” παροδικά το αδύναμο μαγνητικό της πεδίο, αφήνοντας “ουλές” στα βράχια. Φανταστείτε τη Σελήνη σαν ένα ήσυχο χωριό: Ένας μετεωρίτης φέρνει καταιγίδα, και οι πέτρες “γράφουν” την ιστορία της για αιώνες. Πώς λύθηκε αυτό το 50ετές αίνιγμα, και τι λέει για το παρελθόν του φεγγαριού μας;
Το μυστήριο ξεκινά από τις αποστολές Apollo τη δεκαετία του 1960, όταν αστροναύτες έφεραν πίσω βράχια με μαγνητικά “τατουάζ” που υποδηλώνουν πεδίο 10 φορές ισχυρότερο από το σημερινό μηδενικό. Η Σελήνη δεν έχει πυρήνα σαν της Γης, με υγρό μέταλλο που δημιουργεί παγκόσμιο “ασπίδα” – παλιά, πριν 4 δισ. χρόνια, είχε ένα αδύναμο πεδίο (1/50 του γήινου), αλλά όχι αρκετό για να εξηγήσει τα ίχνη. Δορυφόροι όπως το Lunar Prospector επιβεβαίωσαν: Οι “ουλές” είναι συγκεντρωμένες στην πίσω πλευρά, απέναντι από μεγάλα κρατήρα όπως η Imbrium. Θεωρίες από “παλιό δυναμό” μέχρι “ηλιακό άνεμο” απέτυχαν – μέχρι τη νέα μελέτη στο Science Advances, όπου προσομοιώσεις σε υπερυπολογιστές “ξαναζωντάνεψαν” την κοσμική σύγκρουση.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Benjamin Weiss από το Τμήμα Γης, Ατμόσφαιρας και Πλανητικών Επιστημών, μοντελοποίησαν ένα χτύπημα σαν της Imbrium: Ένας αστεροειδής 100 χλμ. πλάτους σκάει στην κοντινή πλευρά, εξατμίζοντας βράχους και παράγοντας πλάσμα – ιονισμένα αέρια σαν “ηλεκτρική καταιγίδα” στο κενό. Αυτό το νέφος “ρέει” γύρω από τη Σελήνη, συγκεντρώνεται στην απέναντι πλευρά και “πιέζει” το αδύναμο πεδίο, ενισχύοντάς το για 30-60 λεπτά! Τα βράχια εκεί, που “τρέμουν” από σεισμούς (lunar quakes), “πιάνουν” το σήμα: Τα μαγνητικά τους σωματίδια προσαρμόζονται και “παγώνουν” προσανατολισμένα, σαν πυξίδες σε μαγνήτη. “Είναι σαν να ρίχνεις τράπουλα σε μαγνητικό πεδίο – οι κάρτες πέφτουν ‘θυμίζοντας’ την κατεύθυνση”, εξηγεί ο Weiss.
Οι προσομοιώσεις ταιριάζουν απόλυτα: Το πλάσμα συμπιέζει το πεδίο κατά 10 φορές, εξηγώντας τις “ουλές” στην πίσω πλευρά, όπου τα χτυπήματα “αντηχούν”. Αυτό συνέβη κατά την “Late Heavy Bombardment” εποχή, όταν αστεροειδείς βομβάρδιζαν το Ηλιακό Σύστημα. Η ανακάλυψη δεν λύνει μόνο το παζλ – δείχνει πώς τέτοια χτυπήματα “δημιουργούσαν” προσωρινά πεδία, βοηθώντας ίσως στη σταθεροποίηση του φλοιού της Σελήνης.
Γιατί μετράει σήμερα; Με το πρόγραμμα Artemis να στέλνει ανθρώπους πίσω στη Σελήνη, καταλαβαίνουμε καλύτερα τα “κρυφά” μαγνητικά απομεινάρια – χρήσιμα για προστασία από ηλιακή ακτινοβολία σε μελλοντικές βάσεις. Και για άλλους πλανήτες; Εξηγεί μαγνητικά “μυστικά” στον Άρη ή τον Ερμή, όπου παρόμοια χτυπήματα άφησαν ίχνη. Ο ερευνητής Isaac Garrick-Bethell προσθέτει: “Αυτό δείχνει ότι η Σελήνη δεν ήταν ποτέ ‘νεκρή’ – οι συγκρούσεις της ‘έζωναν’ προσωρινά”.
Η Σελήνη, λοιπόν, δεν είναι απλός βράχος – είναι αρχείο κοσμικών “κεραυνών”. Αυτή η αποκάλυψη του MIT ανοίγει νέους ορίζοντες: Οι επόμενες αποστολές θα “διαβάσουν” περισσότερα; Σε έναν κόσμο όπου το διάστημα γίνεται γειτονιά, το φεγγάρι μας διδάσκει μαθήματα από το παρελθόν. Κοιτάξτε ψηλά απόψε – ίσως δείτε τις “ουλές” του!
