Σε μια εποχή όπου οι εμπορικοί πόλεμοι και οι γεωπολιτικές εντάσεις μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας μοιάζουν με εκρηκτικό μείγμα, ο Υπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών, Μάρκο Ρούμπιο, έδωσε σήμερα ξεκάθαρη απάντηση στις φήμες και τις ανησυχίες: Η Ταϊβάν δεν είναι διαπραγματευτικό χαρτί. Μιλώντας σε δημοσιογράφους κατά τη διάρκεια ταξιδιού του προς την Ασία, ο Ρούμπιο απέρριψε κατηγορηματικά το σενάριο εγκατάλειψης του νησιού για να εξασφαλιστεί καλύτερη μεταχείριση από το Πεκίνο σε εμπορικές συνομιλίες. «Αν αυτό που ανησυχεί τον κόσμο είναι ότι θα κλείσουμε κάποια εμπορική συμφωνία και θα πάρουμε ευνοϊκή μεταχείριση σε αντάλλαγμα για να απομακρυνθούμε από την Ταϊβάν – κανείς δεν το σκέφτεται αυτό», δήλωσε χαρακτηριστικά, σύμφωνα με αναφορές από διεθνή μέσα όπως το Bloomberg και το Japan Times.
Η δήλωση αυτή έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή, λίγες μέρες πριν από την προγραμματισμένη συνάντηση του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ με τον Κινέζο Πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ στη Νότια Κορέα. Ο Τραμπ, που έχει κάνει επανειλημμένα λόγο για νέες εμπορικές συμφωνίες με την Κίνα προκειμένου να μειωθούν οι δασμοί και να ενισχυθούν οι αμερικανικές εξαγωγές, βλέπει πολλούς να ανησυχούν ότι η Ταϊβάν –το δημοκρατικό νησί που η Κίνα θεωρεί αναπόσπαστο κομμάτι του εδάφους της– μπορεί να γίνει θύμα αυτής της προσέγγισης. Η Ταϊβάν, γνωστή ως παγκόσμιος ηγέτης στην παραγωγή ημιαγωγών και high-tech προϊόντων, είναι όχι μόνο στρατηγικός εταίρος των ΗΠΑ, αλλά και σημείο τριβής που θα μπορούσε να πυροδοτήσει σύγκρουση στον Ειρηνικό.
Για να καταλάβουμε καλύτερα το πλαίσιο, ας γυρίσουμε λίγο πίσω. Οι σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας είναι τεταμένες εδώ και χρόνια, με ζητήματα όπως η κλοπή τεχνολογίας, οι ανθρώπινοί πόροι και, φυσικά, η Ταϊβάν στο επίκεντρο. Το Πεκίνο έχει εντείνει τις στρατιωτικές του ασκήσεις γύρω από το νησί, ενώ η Ουάσινγκτον, βάσει του Νόμου για τις Σχέσεις με την Ταϊβάν (Taiwan Relations Act) του 1979, παρέχει όπλα και υποστήριξη για την αυτοάμυνα του. Ο Ρούμπιο, πρώην γερουσιαστής της Φλόριντα και σκληρός επικριτής της Κίνας, υπενθύμισε ότι αυτή η πολιτική δεν αλλάζει, ανεξάρτητα από τις εμπορικές φιλοδοξίες. «Η δέσμευσή μας στην Ταϊβάν είναι μακροχρόνια και δεν θα θυσιαστεί για βραχυπρόθεσμα οφέλη», τόνισε, αποκλείοντας κάθε σενάριο «ανταλλαγής».
Οι φήμες για πιθανή «συμβιβαστική λύση» εντάθηκαν μετά από πρόσφατες δηλώσεις του Τραμπ, ο οποίος χαρακτήρισε τη σχέση του με τον Σι «εξαιρετική» και εξέφρασε αμφιβολίες για επικείμενη κινεζική εισβολή. Ωστόσο, ο Ρούμπιο φαίνεται να λειτουργεί ως «φύλακας» αυτής της πολιτικής, διαβεβαιώνοντας όχι μόνο την Ταϊβάν αλλά και συμμάχους όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα ότι οι ΗΠΑ δεν θα υποχωρήσουν. Σύμφωνα με ανάλυση της South China Morning Post, η Κίνα πιέζει για αλλαγές στη ρητορική των ΗΠΑ, ζητώντας να «εναντιωθούν» επίσημα στην ανεξαρτησία της Ταϊβάν –μια απαίτηση που η Ουάσινγκτον απορρίπτει.
Ποια είναι η σημασία αυτής της τοποθέτησης για τον κόσμο; Στον βαθμό που η Ταϊβάν ελέγχει το 90% της παγκόσμιας παραγωγής τσιπ (ημιαγωγών), οποιαδήποτε αναταραχή εκεί θα προκαλούσε παγκόσμια οικονομική κρίση, από smartphones μέχρι αυτοκίνητα. Η δήλωση Ρούμπιο στέλνει μήνυμα σταθερότητας: Οι ΗΠΑ προτιμούν τη διπλωματία και το εμπόριο, αλλά όχι σε βάρος των δημοκρατικών αξιών. «Δεν θα δούμε συμφωνία που να θυσιάζει φίλους για κέρδη», όπως το έθεσε, σύμφωνα με το The Straits Times.
Φυσικά, η κατάσταση παραμένει ρευστή. Η συνάντηση Τραμπ-Σι μπορεί να φέρει εξελίξεις, αλλά η στάση του Ρούμπιο δείχνει ότι η Ουάσινγκτον βαδίζει σε λεπτή ισορροπία: Εμπορική ειρήνη χωρίς γεωπολιτικές υποχωρήσεις. Για την Ταϊβάν, αυτό είναι ανακούφιση. Για την Κίνα, ίσως πρόκληση. Και για εμάς, υπενθύμιση ότι σε έναν κόσμο συνδεδεμένο, οι αποφάσεις μιας πρωτεύουσας μπορούν να αλλάξουν τα πάντα.