Πώς κάνουμε ένα παιδί ανεύθυνο χωρίς να το καταλαβαίνουμε;
Πόσες φορές έχουμε ακούσει ή πει φράσεις όπως “είναι ανεύθυνος”, “δεν έχει καμία ευθύνη”, “δεν παίρνει ποτέ πρωτοβουλίες”;
Συχνά, εστιάζουμε στην ατομική ευθύνη του παιδιού, αγνοώντας ίσως το δικό μας ρόλο στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς του.
Μήπως, άθελά μας, καλλιεργούμε την ανευθυνότητα στα παιδιά μας;
Ας δούμε μερικούς τρόπους με τους οποίους, ίσως, συμβάλλουμε σε αυτό το φαινόμενο:
1. Υπερπροστασία:
- Κάνουμε εμείς τις δουλειές του: Πόσες φορές έχετε μαζέψει τα παιχνίδια, έχετε ετοιμάσει το φαγητό ή έχετε φροντίσει για τις σχολικές του υποχρεώσεις αντί για το ίδιο;
- Λύνουμε τα προβλήματά του: Αντί να το αφήσετε να βρει λύσεις μόνο του, σπεύδετε να σβήσετε τις “φωτιές”, αφήνοντάς το χωρίς την απαραίτητη εμπειρία και αυτοπεποίθηση.
- Περιορίζουμε την ελευθερία του: Φοβούμενοι για την ασφάλειά του, το ελέγχουμε υπερβολικά, θέτοντας αυστηρούς κανόνες και περιορισμούς που πνίγουν την αυτονομία του.
2. Έλλειψη συνεπειών:
- Δεν τηρούμε τις υποσχέσεις μας: Όταν λέμε “θα σε τιμωρήσω αν…” και μετά δεν το κάνουμε, το παιδί χάνει την εμπιστοσύνη του στις συνέπειες και τις δεσμεύσεις.
- Αλλάζουμε γνώμη συχνά: Αντί να θέτουμε σταθερούς κανόνες, τους τροποποιούμε συνεχώς, δημιουργώντας σύγχυση και αίσθημα αδικίας στο παιδί.
- Αποφεύγουμε τις δυσάρεστες συζητήσεις: Αντί να μιλήσουμε ανοιχτά για λάθη και παραβάσεις, τα αφήνουμε να περάσουν απαρατήρητα, στερώντας από το παιδί την ευκαιρία για μάθηση και ανάπτυξη.
3. Λανθασμένα πρότυπα:
- Κριτική και γκρίνια: Αντί να εστιάζουμε στα θετικά και να ενθαρρύνουμε την προσπάθεια, κριτικάρουμε συνεχώς, δημιουργώντας αίσθημα απογοήτευσης και μειώνοντας την αυτοεκτίμηση του παιδιού.
- Ανευθυνότητα στη δική μας ζωή: Αν εμείς οι ίδιοι δεν τηρούμε προγράμματα, δεν φέρουμε εις πέρας τις υποχρεώσεις μας και δεν αναλαμβάνουμε ευθύνες, πώς μπορούμε να περιμένουμε από το παιδί μας να κάνει διαφορετικά;
- Έλλειψη συναισθηματικής νοημοσύνης: Αν δεν ξέρουμε πώς να διαχειριστούμε τα δικά μας συναισθήματα, πώς μπορούμε να βοηθήσουμε το παιδί μας να αναπτύξει την απαραίτητη συναισθηματική ωριμότητα για να αναλάβει ευθύνες;
Τι μπορούμε να κάνουμε;
- Δώστε ευθύνες: Αναθέστε στο παιδί ηλικιακά κατάλληλες δουλειές στο σπίτι, δίνοντάς του την ευκαιρία να νιώσει χρήσιμο και ικανό.
- Ενθαρρύνετε την αυτονομία: Αφήστε το παιδί να κάνει επιλογές, να παίρνει πρωτοβουλίες και να αναλαμβάνει ρίσκα, στηρίζοντάς το στις δυσκολίες
- Τηρήστε τις συνέπειες: Θέστε σαφείς κανόνες και φροντίστε να τηρούνται, δημιουργώντας ένα περιβάλλον σταθερότητας και προβλεψιμότητας.
- Επικοινωνήστε ανοιχτά: Μιλήστε με το παιδί για τις ευθύνες, τις υποχρεώσεις και τις συνέπειες των πράξεών του. Ακούστε ενεργά τις ανησυχίες του και δώστε του χώρο να εκφραστεί.
- Ενθαρρύνετε την προσπάθεια: Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα, αναγνωρίστε την προσπάθεια και επιβραβεύστε την επιμονή. Η θετική ενίσχυση χτίζει αυτοπεποίθηση και κίνητρο.
- Να είστε πρότυπα: Τα παιδιά μιμούνται τους γονείς τους. Δείξτε υπευθυνότητα στη δική σας ζωή, τηρώντας υποσχέσεις, φροντίζοντας τις υποχρεώσεις σας και αναλαμβάνοντας τις συνέπειες των πράξεών σας.
- Δώστε χρόνο και υπομονή: Η ανάπτυξη της υπευθυνότητας είναι μια διαδικασία που χρειάζεται χρόνο και υπομονή. Μην απογοητεύεστε από τις δυσκολίες και συνεχίστε να στηρίζετε το παιδί σας με αγάπη και καθοδήγηση.
- Θυμηθείτε:
- Κάθε παιδί είναι μοναδικό και αναπτύσσεται με τον δικό του ρυθμό.
- Η υπευθυνότητα δεν είναι κάτι που μαθαίνεται από τη μια μέρα στην άλλη. Χρειάζεται συνεχή ενθάρρυνση, υπομονή και καθοδήγηση.
- Δημιουργήστε ένα ζεστό και υποστηρικτικό περιβάλλον όπου το παιδί νιώθει ασφαλές να κάνει λάθη, να μαθαίνει από αυτά και να αναπτύσσει την αυτοπεποίθησή του.
- Με συνειδητή προσπάθεια και σωστή καθοδήγηση, μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να γίνουν υπεύθυνα άτομα, ικανά να ανταπεξέλθουν στις προκλήσεις της ζωής και να συμβάλλουν θετικά στην κοινωνία.