Πάνος Βαλαβάνης: Έφυγε από τη ζωή ο αρχαιολόγος που εντόπισε τον αρχαιότερο ελληνικό ιππόδρομο
Ο Πάνος Βαλαβάνης, ο αρχαιολόγος που έφερε στο φως τον αρχαιότερο σωζόμενο ελληνικό ιππόδρομο στους Δελφούς και διακεκριμένος πανεπιστημιακός δάσκαλος, απεβίωσε σε ηλικία 71 ετών, προκαλώντας βαθιά συγκίνηση στον αρχαιολογικό και πανεπιστημιακό κόσμο.
Με καταγωγή από τον Μεσότοπο της Λέσβου και γεννημένος στην Αθήνα, σπούδασε Κλασική Αρχαιολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και μετέπειτα στο Πανεπιστήμιο του Βύρτσμπουργκ στη Γερμανία. Πρώιμες και καθοριστικές εμπειρίες ανασκαφικού έργου απέκτησε δίπλα σε εξέχοντες αρχαιολόγους, όπως οι Βασίλειος Λαμπρινουδάκης, Πέτρος Θέμελης, Μιχάλης Τιβέριος, καθώς και οι Γερμανίδες αρχαιολόγοι Έρικα Σίμον και Χάιντε Φρόνινγκ-Κέλερ.
Ξεκινώντας τη σταδιοδρομία του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών από το 1980, υπηρέτησε ως καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής από το 2000 μέχρι και τη συνταξιοδότησή του.
Η σημαντικότερη ανασκαφική του συμβολή ήρθε το 2012 στον ελαιώνα της Ιτέας, όταν εντόπισε τα κατάλοιπα του αρχαιότερου σωζόμενου ελληνικού ιπποδρόμου, ο οποίος χρονολογείται στη β΄ δεκαετία του 6ου αιώνα π.Χ. και θεωρείται ο δεύτερος σημαντικότερος μετά τον ιππόδρομο της Ολυμπίας. Εκεί διεξάγονταν οι ιππικοί αγώνες των Πυθίων, στους οποίους συμμετείχε και ο περίφημος Ηνίοχος. «Τώρα ολοκληρώνεται η εικόνα μας για το ιερό των Δελφών. Μέχρι τώρα, μας έλειπε μια μεγάλη εγκατάσταση. Τώρα, έχουμε όλα τα στοιχεία: το Ιερό του Απόλλωνα, το Ιερό της Αθηνάς Προναίας, το Γυμνάσιο, το Στάδιο και τον Ιππόδρομο. Και φυσικά, τώρα αποκτά άλλη διάσταση και η παρουσία του Ηνιόχου, αφού ξέρουμε πού ακριβώς έγινε ο αγώνας και η νίκη του» είχε δηλώσει χαρακτηριστικά.
Το συγγραφικό του έργο υπήρξε εξίσου σπουδαίο, με έμφαση σε θεματικές όπως η αρχαία ελληνική κεραμική και εικονογραφία, η αρχιτεκτονική και τοπογραφία της αρχαίας Αθήνας, ο αρχαίος αθλητισμός και η τεχνολογία του αρχαίου ελληνικού κόσμου.
Δήλωση της Υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη
Πληροφορούμενη την απώλεια του Πάνου Βαλαβάνη, η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Με βαθιά θλίψη πληροφορήθηκα την απώλεια του Πάνου Βαλαβάνη, ενός ξεχωριστού επιστήμονα, με σημαντικότατη πορεία στην έρευνα και τη διδασκαλία. Διαπρεπής πανεπιστημιακός, ο Πάνος Βαλαβάνης διέπλασε γενιές επιστημόνων, στο πεδίο της Κλασικής Αρχαιολογίας, μέσω της στιβαρής και πολύχρονης σταδιοδρομίας του στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ως άνθρωπος του πεδίου, συνδέθηκε με την ανασκαφική έρευνα, σε πολλές τοποθεσίες, αλλά ιδιαίτερα στον ελαιώνα της Ιτέας, όπου εντόπισε τα ίχνη του αρχαιότερου σωζόμενου ιπποδρόμου, στην Ελλάδα. Κατέλιπε ένα ογκώδες και πολύμορφο συγγραφικό έργο, εστιάζοντας, ιδιαίτερα, στα πεδία της κεραμικής, της εικονογραφίας, της αρχιτεκτονικής και της τοπογραφίας της αρχαίας Αθήνας αλλά και της αρχαίας ελληνικής τεχνολογίας, αφήνοντας μας μια πολύτιμη και αναντικατάστατη παρακαταθήκη.
Η απώλεια του Πάνου Βαλαβάνη σηματοδοτεί για μένα το τέλος μιας στενής, πολύχρονης σχέσης και δημιουργικής συνεργασίας. Ο Πάνος ήταν πάντοτε όχι μόνο ένας αφοσιωμένος και εμπνευσμένος αρχαιολόγος, αλλά και ένας πολύτιμος φίλος, που μοιραζόταν γενναιόδωρα την εμπειρία, τις πολύπλευρες γνώσεις του, την ξεχωριστή ματιά του.
Στην Έφη και στα παιδιά, τους φίλους και τους πολλούς μαθητές του, απευθύνω ειλικρινέστατα συλλυπητήρια.»
