Στη Μόσχα, όπου οι θερμοκρασίες πέφτουν κάτω από το μηδέν, οι ελπίδες για ειρήνη στην Ουκρανία φαίνεται να παγώνουν ξανά. Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, σε μια μαραθώνια συνάντηση πέντε ωρών με τους απεσταλμένους του Ντόναλντ Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ και Τζάρεντ Κούσνερ, δήλωσε ότι η Ρωσία αποδέχεται μόνο μέρος της αμερικανικής ειρηνευτικής πρότασης, ενώ απορρίπτει κατηγορηματικά άλλα κρίσιμα σημεία. Η εξέλιξη αυτή, που ανακοινώθηκε χθες, Τρίτη 2 Δεκεμβρίου, έριξε νέο πέπλο αβεβαιότητας στις διεθνείς προσπάθειες για τερματισμό του πολέμου, που διαρκεί πάνω από τρία χρόνια και έχει κοστίσει χιλιάδες ζωές.
Η πρόταση των ΗΠΑ, που παρουσιάστηκε ως αναθεωρημένη εκδοχή ενός σχεδίου με 27-28 σημεία, χωρίζεται σε τέσσερα “πακέτα” θεμάτων: εδαφικά, στρατιωτικά, οικονομικά και διπλωματικά. Στόχος της είναι να ανοίξει δρόμο για διαπραγματεύσεις, με έμφαση στην αποκατάσταση της σταθερότητας στην Ανατολική Ευρώπη. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Πούτιν, ορισμένα από αυτά τα σημεία –ιδίως αυτά που αφορούν τα εδάφη του Ντονμπάς και της λεγόμενης Νοβορωσίας– είναι “απολύτως απαράδεκτα”. Ο Ρώσος ηγέτης δεν δίστασε να προειδοποιήσει: Αν οι ουκρανικές δυνάμεις δεν αποσυρθούν από αυτές τις περιοχές, η Ρωσία θα προχωρήσει στην “απελευθέρωσή” τους “με τη δύναμη των όπλων”.
Η συνάντηση, που χαρακτηρίστηκε από το Κρεμλίνο ως “πολύ χρήσιμη και εποικοδομητική”, δεν οδήγησε σε άμεσο άλμα προόδου. Ο εκπρόσωπος του Πούτιν, Ντμίτρι Πεσκόφ, τόνισε ότι “κάποια πράγματα έγιναν αποδεκτά, άλλα όχι”, απορρίπτοντας χαρακτηρισμούς για “πλήρη απόρριψη” της πρότασης. Παράλληλα, ο Πούτιν στράφηκε με σκληρή γλώσσα κατά της Ευρώπης, κατηγορώντας την ότι “εμποδίζει την αμερικανική κυβέρνηση από το να πετύχει την ειρήνη” μέσω τροποποιήσεων στο σχέδιο που “υπονομεύουν” τις συνομιλίες. “Δεν σκοπεύουμε να πολεμήσουμε την Ευρώπη, το έχω πει εκατό φορές”, δήλωσε, προσθέτοντας ωστόσο: “Αν η Ευρώπη θέλει πόλεμο και τον ξεκινήσει, είμαστε έτοιμοι τώρα”.
Από την πλευρά της Ουκρανίας και των ευρωπαϊκών πρωτευουσών, η αντίδραση ήταν άμεση και επικριτική. Ο Ουκρανός υπουργός Εξωτερικών, Άντριι Σιβίχα, κατηγόρησε τον Πούτιν ότι “σπαταλάει τον χρόνο του κόσμου”, υποστηρίζοντας ότι ο Ρώσος πρόεδρος “δεν σκοπεύει να τερματίσει τον πόλεμο”. Η βρετανίδα υπουργός Εξωτερικών Γιβέτ Κούπερ κάλεσε τον Πούτιν να “παρατήσει τις κραυγές και το αίμα” και να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για μια “δίκαιη και διαρκή ειρήνη”. Στο ΝΑΤΟ, ο γ.γ. Μαρκ Ρούτε δήλωσε ότι η συμμαχία είναι “έτοιμη να κάνει ό,τι χρειάζεται” για την υπεράσπιση της Ευρώπης, χωρίς να εμπλακεί σε εικασίες για τις αμερικανικές πρωτοβουλίες.
Πίσω από τις δηλώσεις κρύβεται η πραγματική πρόκληση: τα εδαφικά ζητήματα. Η Ρωσία επιμένει στην αναγνώριση του ελέγχου της σε περιοχές όπως το Ντονμπάς, που διεκδικεί από το 2014, και στη Νοβορωσία –ένα ιστορικό όρο για νότια και ανατολικά εδάφη της Ουκρανίας. Η Ουκρανία, από την άλλη, βλέπει αυτές τις απαιτήσεις ως μη διαπραγματεύσιμες και αρνείται να παραχωρήσει έδαφος που δεν έχει κατακτηθεί στρατιωτικά. Το Λευκό Οίκου, από την πλευρά του, παραμένει αισιόδοξο: Οι απεσταλμένοι Τραμπ θα συναντήσουν Ουκρανούς αξιωματούχους στο Μαϊάμι την Πέμπτη, με στόχο να βρεθεί “ένα μονοπάτι που προστατεύει το μέλλον της Ουκρανίας και ικανοποιεί και τις δύο πλευρές”.
Καθώς ο χειμώνας βαθαίνει, η εικόνα δείχνει ότι η ειρήνη παραμένει εύθραυστη. Οι διεθνείς δυνάμεις, από τον Λευκό Οίκο μέχρι το ΝΑΤΟ, πιέζουν για συμβιβασμούς, αλλά ο Πούτιν φαίνεται να κρατάει τα ηνία, βασιζόμενος στην πεποίθηση ότι ο χρόνος δουλεύει υπέρ της Μόσχας. Για τους Ουκρανούς πολίτες, που ζουν καθημερινά με τον τρόμο των βομβαρδισμών, αυτή η “χρήσιμη” συζήτηση μεταφράζεται σε μια ακόμα αναμονή – και ελπίδα ότι η επόμενη στροφή θα φέρει φως στο τέλος του τούνελ.