Οδυσσέας Ελύτης: Μια ζωή ολόκληρη αγωνίστηκα γι’ αυτό που λέμε “Ελληνικότητα”

Ο Οδυσσέας Ελύτης, ο ποιητής μας που βραβεύτηκε με Νόμπελ, ο ποιητής που ύμνησε την ελληνικότητα όσο κανείς άλλος διαχρονικός και επίκαιρος μιλάει για την Ελλάδα και την Ευρώπη, την Ελλάδα και τη δύση. Δίνουμε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από συνέντευξη του στην ΕΡΤ/

Κάποτε, θα ερχόταν η στιγμή για την Ευρώπη, να συνειδητοποιήσει τις ρίζες της, αφού δεν μπορεί να υπάρξει σαν αυτόνομη μονάδα χωρίς κάποιο θεωρητικό υπόβαθρο. Αλλά και για την Ελλάδα η στιγμή να αποφασίσει αν θα μείνει απομονωμένη στις δικές της αξίες ή θα ενταχθεί σ’ ένα ευρύτερο σύνολο με οφέλη πρακτικής φύσεως, αναμφισβήτητα, αλλά και με τον κίνδυνο ν’ αλλοιωθεί η φυσιογνωμία της.

Απ’ αυτήν την άποψη, τ’ ομολογώ, είμαι απομονωτικός.

Μια ζωή ολόκληρη αγωνίστηκα γι’ αυτό που λέμε “Ελληνικότητα”. Και που δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας τρόπος να βλέπεις και να αισθάνεσαι τα πράγματα. Είτε στην κλίμακα τη μεγάλη είτε στην ταπεινή. Θέλω να πω είτε σ’ έναν Παρθενώνα είτε σ’ ένα λυχνάρι.

Το παν είναι η ευγένεια, η ποιότητα, σε αντίθεση με το μέγεθος και την ποσότητα που χαρακτηρίζουν τη Δύση. Γιατί εκεί βρίσκεται η διαφορά…

Οι Ευρωπαίοι αντλήσανε από τις Ελληνικές αξίες για να φτάσουν στην Αναγέννηση. Αλλά η Αναγέννηση η δική τους είναι κάτι πολύ διαφορετικό από αυτό που θα μπορούσαμε να είχαμε κάνει εμείς εάν δε μας σταματούσε η Τουρκοκρατία.

Το βλέπουμε αυτό στην ταπεινή κλίμακα, τη μόνη άλλωστε στην οποία μπορούσαμε ακόμα να εκδηλωνόμαστε. Από την άποψη ότι μια εσωτερική αυλή νησιώτικου σπιτιού ή ένας περίβολος μοναστηριού είναι, σαν αντίληψη εννοώ, πολύ πιο κοντά στο πνεύμα που έκανε τους Παρθενώνες και τις Θεομήτρες παρά όλες οι κολώνες κι οι μετόπες των ευρωπαϊκών ανακτόρων.

Που σημαίνει ότι αν συνέχισε κάποιος την αισθαντικότητα την Ελληνική και τη διατήρησε είναι αποκλειστικά ο λαϊκός μας πολιτισμός.