Σε μια κίνηση που σαρώνει σαν καταιγίδα τον πολιτικό χάρτη της Οδησσού, ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι απέσυρε την ουκρανική ιθαγένεια του δημάρχου της πόλης, Γκενάντι Τρουχάνοφ, κατηγορώντας τον ότι κρατάει ακόμα ρωσικό διαβατήριο. Η απόφαση, που ελήφθη χθες βράδυ και ανακοινώθηκε από την Υπηρεσία Ασφαλείας της Ουκρανίας (SBU), βάζει τέλος στα 11 χρόνια θητείας του Τρουχάνοφ στην ηγεσία της μεγαλύτερης λιμναθέντας πόλης της Μαύρης Θάλασσας – ενός στρατηγικού σημείου που δέχεται ασταμάτητα ρωσικούς πυραύλους. Με πληθυσμό άνω του εκατομμυρίου, η Οδησσός δεν είναι απλώς μια πόλη: Είναι πύλη της Ουκρανίας προς τον κόσμο, και τώρα περνάει σε στρατιωτική διοίκηση. «Πολύ καιρό ανοιχτά ζητήματα ασφαλείας στην Οδησσό», δήλωσε ο Ζελένσκι, στέλνοντας μήνυμα μηδενικής ανοχής σε «συνεργάτες» του εχθρού.
Η Κατηγορία που Κόβει Αναπνοές: Ρωσικό Διαβατήριο σε Ζώνη Πολέμου
Η ιστορία ξεκινά από μακριά, αλλά χθες έφτασε στο αποκορύφωμά της. Σύμφωνα με την SBU, ο Τρουχάνοφ, 60 ετών και δήμαρχος από το 2014, απέκτησε ρωσικό διαβατήριο το 2015 – λίγο μετά την προσάρτηση της Κριμαίας και την έναρξη της ρωσικής επιθετικότητας. «Ο Τρουχάνοφ διατηρεί έγκυρο ρωσικό διαβατήριο και κωδικό φορολογούμενου στη βάση δεδομένων της Ρωσικής Ομοσπονδίας», ανέφερε η υπηρεσία στο Telegram, βασιζόμενη σε απόρρητα έγγραφα. Η ουκρανική νομοθεσία είναι ξεκάθαρη: Απαγορεύεται η διπλή ιθαγένεια με τη Ρωσία, ειδικά για δημόσιους λειτουργούς, και η παραβίαση μπορεί να οδηγήσει σε απέλαση ή ακόμα και δίκη για προδοσία.
Ο Τρουχάνοφ, πρώην βουλευτής με φήμη «προ-ρωσικού» πριν από την πλήρη εισβολή του 2022, αρνείται κατηγορηματικά: «Δεν είχα ποτέ ρωσικό διαβατήριο. Αυτό είναι παλιό παραμύθι από το 2014», δήλωσε σε συνέντευξη στο Suspilne, ανακοινώνοντας ότι θα προσφύγει στο Ανώτατο Δικαστήριο της Ουκρανίας και, αν χρειαστεί, στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Παρά την στροφή του προς την υπεράσπιση της Οδησσού μετά την εισβολή – όπου καταδίκασε τη Μόσχα και στήριξε τον ουκρανικό στρατό – οι κατηγορίες επανήλθαν έντονες τον Σεπτέμβριο, μετά από πλημμύρα που σκότωσε 10 ανθρώπους και αποδόθηκε σε ανεπαρκή προετοιμασία των τοπικών αρχών.
Μια προηγούμενη έρευνα της SBU το 2016 δεν βρήκε αποδείξματα, αλλά τώρα, με νέα στοιχεία – συμπεριλαμβανομένων εγγράφων από ακτιβιστές όπως ο Σεργκέι Στερνένκο – η εικόνα άλλαξε. «Η παρουσία ρωσικής ιθαγένειας επιβεβαιώθηκε για ορισμένα πρόσωπα», είπε ο Ζελένσκι σε συνάντηση με τον επικεφαλής της SBU, τονίζοντας την καταπολέμηση «ρωσικών πρακτόρικων δικτύων» στα νότια σύνορα.
Στρατιωτική Διοίκηση: Η Οδησσός σε Κατάσταση Επείγοντος
Η απώλεια ιθαγένειας σημαίνει και τέλος θητείας: Ο Τρουχάνοφ δεν μπορεί πλέον να είναι δήμαρχος. Στον αποψινό του λόγο, ο Ζελένσκι ανακοίνωσε ότι θα διορίσει άμεσα επικεφαλής στρατιωτικής διοίκησης για την πόλη, δίνοντας εντολή στον διοικητή της Οδησσού Όλεγκ Κίπερ και τον αρχηγό του στρατού Όλεξαντρ Σιρτσκι να προετοιμάσουν το έδαφος. «Πρέπει να λύσουμε τα ανοιχτά ζητήματα ασφαλείας που παραμένουν άλυτα για καιρό», είπε, παραπέμποντας σε ελλείψεις στην αντιμετώπιση ρωσικών επιθέσεων και φυσικών καταστροφών.
Η Οδησσός, τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Ουκρανίας, είναι στόχος καθημερινών ρωσικών πυραύλων και drones από το 2022. Οι κάτοικοι, που ζουν υπό τον φόβο, βλέπουν την κίνηση ως «κάθαρση», αλλά και ως ένδειξη κεντρικής πίεσης. Μια προ ημερών αίτηση πολιτών για την απώλεια ιθαγένειας του Τρουχάνοφ μάζεψε 25.000 υπογραφές σε μία μέρα, αντανακλώντας την έλλειψη εμπιστοσύνης. Αναλυτές βλέπουν εδώ ευρύτερο μοτίβο: Ο Ζελένσκι εντείνει τις εντάσεις με δημάρχους μεγάλων πόλεων όπως το Κίεβο και το Χάρκοβο, κατηγορώντας τους για κακοδιαχείριση σε καιρό πολέμου.
Αντίδραση από Μόσχα και Κίνδυνοι για την Εθνική Ενότητα
Η Ρωσία, από την πλευρά της, εκμεταλλεύεται το γεγονός: Ρωσικά ΜΜΕ παρουσιάζουν τον Τρουχάνοφ ως «θύμα του καθεστώτος Ζελένσκι», ενισχύοντας την αφήγηση για «εσωτερικές διώξεις». Στην Οδησσό, με την πολυπολιτισμική ιστορία της (Ουκρανοί, Ρώσοι, Εβραίοι), τέτοιες κινήσεις κινδυνεύουν να διχάσουν. Ωστόσο, ο Ζελένσκι – που απέσυρε και την ιθαγένεια δύο ακόμα προσώπων – στέλνει σαφές μήνυμα: Σε εθνική κρίση, η αφοσίωση είναι μη διαπραγματεύσιμη.
Η απόφαση έρχεται σε κρίσιμη φάση του πολέμου, με την Οδησσό να λειτουργεί ως βιτρίνα ανθεκτικότητας της Ουκρανίας. Οι κάτοικοι ελπίζουν ότι η στρατιωτική διοίκηση θα φέρει καλύτερη προστασία από επιθέσεις και ταχύτερη ανοικοδόμηση. «Δεν θέλουμε ήρωες με διπλά πρόσωπα – θέλουμε ασφάλεια», είπε μια κάτοικος στο Reuters. Καθώς η υπόθεση Τρουχάνοφ πηγαίνει στα δικαστήρια, η Οδησσός μπαίνει σε νέα εποχή: Μια εποχή όπου η πατρίδα υπερτερεί των προσωπικών μυστικών, και η ειρήνη κερδίζεται και από μέσα.