Ο Ερντογάν στην Κίνα: «Η στάση της Τουρκίας για τη Γάζα είναι ξεκάθαρη» – Η SCO ως πεδίο γεωπολιτικής ισορροπίας
Στις 31 Αυγούστου 2025, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, συμμετέχοντας στη σύνοδο κορυφής της Οργάνωσης Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) στην Τιαντζίν της Κίνας, επανέλαβε τη θέση της χώρας του για τη σύγκρουση στη Γάζα. Σε άρθρο του στην κινεζική εφημερίδα People’s Daily, με τίτλο «Ένα Κοινό Μονοπάτι για Ειρήνη και Δικαιοσύνη», δήλωσε: «Η στάση της Τουρκίας για τη Γάζα είναι ξεκάθαρη», προσθέτοντας ότι «οι προσπάθειές μας για την ασφάλεια του άμαχου πληθυσμού, την απρόσκοπτη πρόσβαση σε ανθρωπιστική βοήθεια και μια διαρκή κατάπαυση του πυρός συνεχίζουν να αυξάνονται». Η δήλωση, στο πλαίσιο της φιλοξενίας από τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, αναδεικνύει τη στρατηγική της Τουρκίας να αξιοποιεί διεθνείς πλατφόρμες για να προωθήσει τις θέσεις της, ενώ εγείρει ερωτήματα για τις προθέσεις και τις επιπτώσεις της.
Η Γάζα και η τουρκική εξωτερική πολιτική
Ο Ερντογάν χαρακτήρισε τη σύγκρουση στη Γάζα ως «μία από τις πιο κραυγαλέες αποδείξεις» της αποτυχίας του διεθνούς συστήματος να προστατεύσει τα δικαιώματα των αμάχων, κατηγορώντας το Ισραήλ για «σφαγές και κατοχή». Η Τουρκία έχει παραδώσει πάνω από 100.000 τόνους ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα, ενώ από τον Μάιο του 2024 διέκοψε κάθε εμπορική σχέση με το Ισραήλ, επηρεάζοντας διμερές εμπόριο ύψους 9,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η Άγκυρα υποστηρίζει τη λύση δύο κρατών με βάση τα σύνορα του 1967 και την Ανατολική Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του παλαιστινιακού κράτους, ενώ ο Ερντογάν αποκαλεί τη Χαμάς «οργάνωση αντίστασης» και όχι τρομοκρατική, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ και την ΕΕ.
Η στάση αυτή έχει διπλό στόχο: να ενισχύσει την εικόνα του Ερντογάν ως υπερασπιστή των Παλαιστινίων στο εσωτερικό και διεθνές ακροατήριο και να εδραιώσει την Τουρκία ως περιφερειακή δύναμη. Ωστόσο, η υποστήριξή του στη Χαμάς έχει προκαλέσει κριτική από τη Δύση, με τον Ισραηλινό υπουργό Εξωτερικών Γκιντεόν Σαάρ να τον χαρακτηρίζει «αντισημίτη» και «απειλή για την περιφερειακή σταθερότητα». Επιπλέον, η απόφαση της Τουρκίας να διατηρεί ανοιχτές γραμμές επικοινωνίας με τη Χαμάς, μέσω συναντήσεων του αρχηγού της MIT Ιμπραήμ Καλίν στο Ντόχα, έχει περιπλέξει τις σχέσεις της με δυτικούς συμμάχους.
Η SCO και η κινεζική φιλοξενία
Η σύνοδος της SCO, που διεξάγεται στις 31 Αυγούστου και 1 Σεπτεμβρίου 2025, αποτελεί κρίσιμη πλατφόρμα για την Τουρκία, η οποία συμμετέχει ως εταίρος διαλόγου. Η SCO, με μέλη όπως η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία και το Ιράν, προωθεί τη συνεργασία σε ασφάλεια, εμπόριο και ενέργεια, ενώ η Κίνα τη χρησιμοποιεί για να προβάλει την επιρροή της έναντι της δυτικής κυριαρχίας. Ο Ερντογάν, στη συνάντησή του με τον Σι Τζινπίνγκ, συζήτησε τη διμερή συνεργασία, εστιάζοντας σε επενδύσεις σε ψηφιακές τεχνολογίες, ενέργεια και τουρισμό. Ο Σι εξέφρασε την επιθυμία του για «βαθύτερη συνεργασία», σημειώνοντας ότι η Τουρκία μπορεί να αποτελέσει «γέφυρα» μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Η παρουσία του Ερντογάν ενισχύει τη στρατηγική της Τουρκίας να ισορροπήσει μεταξύ Δύσης και Ανατολής. Ως μέλος του ΝΑΤΟ, διατηρεί δεσμούς με τις ΗΠΑ και την ΕΕ, αλλά οι εντάσεις λόγω της αγοράς ρωσικών S-400 και της στάσης της στο Ουκρανικό έχουν σπρώξει την Άγκυρα προς εναλλακτικές συμμαχίες. Η SCO προσφέρει ευκαιρία για ενίσχυση των σχέσεων με την Κίνα και τη Ρωσία, ενώ ο Ερντογάν προωθεί τη διπλωματική του ατζέντα για τη Γάζα και την Ουκρανία, όπου έχει μεσολαβήσει ανεπιτυχώς σε ειρηνευτικές συνομιλίες το 2025.
Διεθνείς αντιδράσεις και προκλήσεις
Η ρητορική του Ερντογάν για τη Γάζα έχει προκαλέσει διχαστικές αντιδράσεις. Ενώ κερδίζει υποστήριξη σε μουσουλμανικές χώρες και στο εσωτερικό της Τουρκίας, η στάση του έχει αποξενώσει δυτικούς εταίρους. Οι ΗΠΑ, που χαρακτηρίζουν τη Χαμάς τρομοκρατική οργάνωση, έχουν εκφράσει ανησυχίες για τις επαφές της Τουρκίας με την ομάδα, ενώ η ΕΕ ζητά «ουδετερότητα» στις διαπραγματεύσεις για τη Γάζα. Η απόφαση του Ερντογάν να κατηγορήσει το Ισραήλ για «γενοκτονία» έχει κλιμακώσει τις εντάσεις, με το Ισραήλ να ανακαλεί προσωρινά διπλωματικό προσωπικό από την Άγκυρα.
Η Κίνα διατηρεί ουδέτερη στάση στη σύγκρουση στη Γάζα, υποστηρίζοντας τη λύση δύο κρατών και καλώντας για «άμεση κατάπαυση του πυρός». Η φιλοξενία του Ερντογάν στη σύνοδο SCO δείχνει την πρόθεση του Πεκίνου να ενισχύσει τη διπλωματική του επιρροή, χωρίς να εμπλακεί άμεσα στις περιφερειακές εντάσεις της Μέσης Ανατολής.
Εσωτερικές και περιφερειακές διαστάσεις
Στο εσωτερικό της Τουρκίας, η στάση του Ερντογάν για τη Γάζα ενισχύει τη βάση του μεταξύ των συντηρητικών ψηφοφόρων, ιδιαίτερα ενόψει των δημοτικών εκλογών του 2026. Ωστόσο, η οικονομική κρίση, με τον πληθωρισμό στο 48% το 2025, περιορίζει την ικανότητά του να εφαρμόσει φιλόδοξες ανθρωπιστικές πρωτοβουλίες. Η διακοπή του εμπορίου με το Ισραήλ έχει προκαλέσει αντιδράσεις από τουρκικές επιχειρήσεις, που χάνουν σημαντικά έσοδα.
Περιφερειακά, η Τουρκία ισορροπεί ανάμεσα σε συμμαχίες. Η συνάντηση Ερντογάν-Σι στην Τιαντζίν και οι συνομιλίες του με τον Βλαντιμίρ Πούτιν για το Ουκρανικό υποδεικνύουν πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική. Ωστόσο, η στήριξη στη Χαμάς και η κριτική στο Ισραήλ περιπλέκουν τις σχέσεις με τις ΗΠΑ, ιδιαίτερα μετά την πρόταση του Τραμπ για «ανοικοδόμηση» της Γάζας, που απορρίφθηκε από την Άγκυρα ως «αποικιοκρατική».
Η δήλωση του Ερντογάν ότι «η στάση της Τουρκίας για τη Γάζα είναι ξεκάθαρη» αντικατοπτρίζει τη στρατηγική του να χρησιμοποιεί τη SCO για να προωθήσει την ανθρωπιστική και διπλωματική του ατζέντα. Η Κίνα, φιλοξενώντας τη σύνοδο, προσφέρει στην Τουρκία έναν χώρο να ενισχύσει τη θέση της ως περιφερειακής δύναμης, ενώ η σκληρή ρητορική του Ερντογάν και η στήριξη στη Χαμάς δημιουργούν προκλήσεις στις σχέσεις με τη Δύση. Η σύνοδος SCO υπογραμμίζει τη σύνθετη γεωπολιτική δυναμική, με την Κίνα να αναδεικνύεται σε κεντρικό παίκτη και την Τουρκία να αναζητά ισορροπία μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
