Μερτς για ΗΠΑ: Οι Κανόνες Δεν Τηρούνται Πια – Η Ευρώπη πρέπει να γίνει πιο ανεξάρτητη
Σε μια σπάνια και άκρως ειλικρινή στιγμή για τις γερμανο-αμερικανικές σχέσεις, ο Γερμανός Καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς προειδοποίησε χθες ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αλλάξει ριζικά, εγκαταλείποντας τους κανόνες που κάποτε υπερασπίζονταν. «Οι κανόνες δεν τηρούνται πια, η κοινοβουλευτική δημοκρατία πιέζεται, η ελευθερία του λόγου αμφισβητείται και η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης καταπνίγεται», δήλωσε ο Μερτς σε επιχειρηματικό συνέδριο στο Βερολίνο, στρέφοντας τα βλέμματα σε έναν ιστορικό σύμμαχο που, κατά τη γνώμη του, γέρνει προς έναν κόσμο «δύναμης» αντί για «κανόνων».
Φανταστείτε τον Καγκελάριο της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης να μιλάει ανοιχτά για «θεμελιώδη αλλαγή» στις ΗΠΑ, χωρίς να κατονομάζει πρόσωπα ή κυβερνήσεις – αλλά με ένα μήνυμα που αντηχεί σαν καμπανάκι. Ο Μερτς, ο κεντροδεξιός ηγέτης που ανέλαβε τα ηνία της Γερμανίας νωρίτερα φέτος, εξέφρασε «μεγαλύτερη λύπη» για αυτή την εξέλιξη, τονίζοντας ότι δεν πρόκειται για παροδικό φαινόμενο: «Αυτές οι αλλαγές συνέβησαν τα τελευταία χρόνια, ίσως δεκαετίες, και δεν θα ανατραπούν ξαφνικά μετά τις επόμενες εκλογές». Κοιτάζοντας τα παγκόσμια νέα καθημερινά, είπε, «δεν είναι πια δεδομένο» ότι οι χώρες σέβονται κανόνες, νόμους, συνθήκες και διεθνές δίκαιο – μια κριτική που χτυπάει καμπανάκι και για άλλες δυνάμεις, αλλά εστιάζει στην Ουάσινγκτον.
Η ομιλία έγινε στο Schwarz Ecosystem Summit, ένα φόρουμ επιχειρήσεων όπου ο Μερτς, γνωστός για την επιχειρηματική του πορεία, μίλησε για την ανάγκη ευρωπαϊκής «ανεξαρτησίας». «Θέλω εμείς στην Ευρώπη, όχι μόνο στη Γερμανία, να γίνουμε πιο ανεξάρτητοι», δήλωσε, στρέφοντας το βέλος και στην εξάρτηση από αμερικανικό λογισμικό. Η Γερμανία, ως «φάρος» δημοκρατίας και κανόνων στην Ευρώπη, πρέπει να επενδύσει σε δικά της κέντρα δεδομένων και ψηφιακή κυριαρχία, προειδοποιώντας ότι η εξάρτηση από τις ΗΠΑ αφήνει την ήπειρο εκτεθειμένη σε ένα παγκόσμιο σύστημα όπου η «δύναμη» υπερισχύει του δικαίου.
Αυτή η κριτική δεν έρχεται από το πουθενά. Ο Μερτς, μακροχρόνιος «τρανσατλαντικιστής», έχει δει τις εντάσεις να φουντώνουν: Από παρεμβάσεις σε εθνικές πολιτικές, όπως οι πρόσφατες επιθέσεις του Λευκού Οίκου στην γερμανική πράσινη μετάβαση και τη μετανάστευση, μέχρι αμφισβητήσεις θεσμών όπως η δικαιοσύνη και η ελευθερία του Τύπου. Ο Υπουργός Εξωτερικών του, Γιόχαν Βάντεφουλ, έκανε παρόμοια σχόλια στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, μετά από ομιλίες που άκουσε από αμερικανικής πλευράς. Η Γερμανία, ως μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ, βλέπει την Ευρώπη να χρειάζεται δική της «ασπίδα» – από ενεργειακή ανεξαρτησία μέχρι αμυντική αυτοδυναμία, ίσως και πυρηνική κάλυψη από Γαλλία και Βρετανία.
Οι αντιδράσεις ήταν άμεσες: Στις ΗΠΑ, η δήλωση χαρακτηρίστηκε «ασυνήθιστα απότομη» για σύμμαχο, ενώ στην Ευρώπη βρήκε απήχηση σε ηγέτες όπως ο Μακρόν και ο Στάρμερ, που τονίζουν την ευρωπαϊκή ενότητα. Για τον Μερτς, αυτή η «ρεαλιστική εκτίμηση» δεν είναι ρήξη, αλλά προειδοποίηση: Η Ευρώπη πρέπει να σταθεί στα πόδια της, χωρίς ψευδαισθήσεις για το παρελθόν. Σε έναν κόσμο όπου οι συμμαχίες δοκιμάζονται, η Γερμανία στέλνει μήνυμα: Οι κανόνες δεν είναι πολυτέλεια, είναι ανάγκη. Και αν οι ΗΠΑ τα αφήνουν πίσω, η Ευρώπη θα τους υπερασπιστεί μόνη της.
