Σε μια κίνηση που ερμηνεύεται ως άμεση απάντηση στις πρόσφατες δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν διέταξε χθες, Τετάρτη 5 Νοεμβρίου, τους κορυφαίους αξιωματούχους του να υποβάλουν προτάσεις για την πιθανή επανέναρξη δοκιμών πυρηνικών όπλων. Η εντολή αυτή, δοθείσα κατά τη διάρκεια συνάντησης με το Συμβούλιο Ασφαλείας της Ρωσίας, υπογραμμίζει την ένταση στις αμερικανορωσικές σχέσεις, εν μέσω ευρύτερων γεωπολιτικών εντάσεων γύρω από την Ουκρανία και τα πυρηνικά οπλοστάσια.
Ο Πούτιν, μιλώντας σε υψηλόβαθμα στελέχη, επανέλαβε τη θέση της Μόσχας ότι η Ρωσία θα προχωρήσει σε επανεκκίνηση πυρηνικών δοκιμών μόνο εάν οι ΗΠΑ το πράξουν πρώτες, διαψεύδοντας ταυτόχρονα αμερικανικές κατηγορίες ότι η Ρωσία έχει ήδη παραβιάσει το διεθνές μορατόριουμ δοκιμών από το 1992. «Θα λάβουμε αμοιβαία μέτρα», δήλωσε χαρακτηριστικά, δίνοντας εντολή στα υπουργεία Άμυνας και Εξωτερικών, καθώς και σε άλλες υπηρεσίες, να αναλύσουν τις προθέσεις της Ουάσιγκτον και να προετοιμάσουν σχέδια. Αυτή η εξέλιξη έρχεται σε μια περίοδο όπου η Ρωσία έχει ήδη προβεί σε δοκιμές νέων πυρηνικά ικανών συστημάτων, ενισχύοντας την εικόνα αποφασιστικότητας απέναντι στη Δύση.
Η κίνηση του Πούτιν φαίνεται να είναι άμεση αντίδραση σε δηλώσεις του Τραμπ, ο οποίος στις 30 Οκτωβρίου, ενώ βρισκόταν σε επίσημη επίσκεψη στη Νότια Κορέα, ανακοίνωσε μέσω μέσων κοινωνικής δικτύωσης ότι έχει διατάξει το Πεντάγωνο να «ξεκινήσει άμεσα» δοκιμές πυρηνικών όπλων, για πρώτη φορά μετά από 33 χρόνια. Ο Αμερικανός πρόεδρος χαρακτήρισε την ενέργεια αυτή ως μέτρο «ισότιμης βάσης» με τη Ρωσία και την Κίνα, υπονοώντας ότι άλλες δυνάμεις διεξάγουν κρυφές δοκιμές, παρόλο που καμία χώρα δεν έχει πραγματοποιήσει πυρηνική έκρηξη από το 2017, όταν η Βόρεια Κορέα διεξήγαγε την τελευταία της δοκιμή. Η ανακοίνωση του Τραμπ προκάλεσε σύγχυση και ανησυχίες μεταξύ ειδικών, καθώς φάνηκε να αγνοεί τις τεχνικές και διπλωματικές δυσκολίες επανεκκίνησης τέτοιων δοκιμών.
Ωστόσο, ο υπουργός Ενέργειας των ΗΠΑ, Κρις Ράιτ, φρόντισε να ξεκαθαρίσει το τοπίο την Κυριακή 3 Νοεμβρίου, δηλώνοντας ότι οι προγραμματισμένες δοκιμές δεν θα περιλαμβάνουν πραγματικές πυρηνικές εκρήξεις. Σύμφωνα με τον Ράιτ, πρόκειται για «μη-κρίσιμες εκρήξεις» και δοκιμές συστημάτων πυρηνικών όπλων, χωρίς να εμπλέκουν πυρηνικές αντιδράσεις – δηλαδή, οι Αμερικανοί πολίτες δεν θα δουν «μύκητες» (mushroom clouds) στον ορίζοντα. Αυτή η διευκρίνιση φαίνεται να αποσκοπεί στην αποφυγή περαιτέρω κλιμάκωσης, αν και η αρχική δήλωση του Τραμπ έχει ήδη πυροδοτήσει διεθνή συζήτηση για νέο αγώνα εξοπλισμών.
Το «μήνυμα» του Πούτιν εντάσσεται σε ευρύτερο πλαίσιο ρωσικής επίδειξης ισχύος. Μόλις λίγες ημέρες πριν από την ανακοίνωση του Τραμπ, η Μόσχα είχε ανακοινώσει επιτυχείς δοκιμές του Burevestnik, ενός πυρηνοκίνητου πυραύλου κρουζ απεριόριστης εμβέλειας ικανό να φέρει πυρηνική κεφαλή, καθώς και του Poseidon, ενός υποβρύχιου drone με πυρηνική προώθηση. Ο Πούτιν χαρακτήρισε αυτά τα όπλα «μη αναχαιτίσιμα», τονίζοντας ότι η Ρωσία διατηρεί προβάδισμα σε καινοτόμες τεχνολογίες. Αυτές οι εξελίξεις ερμηνεύονται από αναλυτές ως σήμα προς τον Τραμπ ότι η Μόσχα παραμένει αμετακίνητη στις «μαξιμαλιστικές» της απαιτήσεις για την επίλυση της σύγκρουσης στην Ουκρανία, εν μέσω συνεχιζόμενων εντάσεων.
Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί με αγωνία αυτές τις εξελίξεις, καθώς η επανέναρξη πυρηνικών δοκιμών θα μπορούσε να υπονομεύσει το Συνθήκη Απαγόρευσης Πυρηνικών Δοκιμών (CTBT), που έχει υπογραφεί από 187 χώρες αλλά δεν έχει ακόμη τεθεί σε ισχύ. Ειδικοί προειδοποιούν ότι τέτοιες κινήσεις ενισχύουν τον κίνδυνο κλιμάκωσης, ιδιαίτερα σε μια εποχή όπου οι πυρηνικές δυνάμεις αντιμετωπίζουν προκλήσεις από νέες τεχνολογίες και γεωπολιτικές συγκρούσεις. Η Ουάσιγκτον και η Μόσχα, παρόλο που διατηρούν δίαυλους επικοινωνίας, φαίνεται να εισέρχονται σε νέο κύκλο αντιπαράθεσης, με αβέβαιες συνέπειες για την παγκόσμια σταθερότητα.
