Κρυμμένος Κίνδυνος στα Πλαστικά: Η Αόρατη Απειλή για την Καρδιά μας
Στις 6 Ιουλίου 2025, μια ανησυχητική επιστημονική αποκάλυψη φέρνει στο φως έναν αόρατο κίνδυνο που κρύβεται σε καθημερινά αντικείμενα: μια χημική ουσία που χρησιμοποιείται ευρέως στα πλαστικά συνδέεται με περισσότερους από 356.000 θανάτους από καρδιαγγειακές παθήσεις παγκοσμίως το 2018. Η Ασία και η Μέση Ανατολή επλήγησαν περισσότερο, ενώ η Ελλάδα δεν μένει ανεπηρέαστη. Αυτή η έρευνα αναδεικνύει την επείγουσα ανάγκη να επανεξετάσουμε τη χρήση πλαστικών και να προστατεύσουμε την καρδιά μας από έναν ύπουλο εχθρό.
Ένας Σιωπηλός Κίνδυνος στα Καθημερινά Αντικείμενα
Η χημική ουσία, γνωστή ως δι-2-αιθυλεξυλο φθαλικός εστέρας, χρησιμοποιείται για να προσδίδει ευκαμψία και ανθεκτικότητα στα πλαστικά. Τη συναντάμε σε συσκευασίες τροφίμων, ιατρικό εξοπλισμό, παιχνίδια, σωλήνες PVC, ακόμα και σε καλλυντικά, όπως σαμπουάν και αρώματα. Έρευνα από το NYU Langone Health αποκάλυψε ότι η έκθεση σε αυτή την ουσία προκαλεί φλεγμονή στις αρτηρίες της καρδιάς, αυξάνοντας τον κίνδυνο για καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό. Το 2018, συνδέθηκε με το 13,5% των καρδιαγγειακών θανάτων σε άτομα ηλικίας 55-64 ετών, με την Ινδία να καταγράφει τον υψηλότερο αριθμό θυμάτων (103.587), ακολουθούμενη από την Ινδονησία και την Κίνα.
Γεωγραφικές Ανισότητες και Υψηλό Τίμημα
Η μελέτη αποκάλυψε ότι η Μέση Ανατολή, η Νότια Ασία και η περιοχή της Ανατολικής Ασίας και του Ειρηνικού αντιπροσωπεύουν το 75% των θανάτων που σχετίζονται με αυτή τη χημική ουσία. Η ταχεία ανάπτυξη της βιομηχανίας πλαστικών σε αυτές τις περιοχές, σε συνδυασμό με λιγότερο αυστηρούς κανονισμούς, εξηγεί τη δυσανάλογη επίπτωση. Στην Ελλάδα, η εκτεταμένη χρήση πλαστικών συσκευασιών και η περιορισμένη ευαισθητοποίηση για τους κινδύνους αυτής της ουσίας καθιστούν την κατάσταση ανησυχητική. Η ουσία εισέρχεται στον οργανισμό μέσω της κατανάλωσης τροφίμων που έρχονται σε επαφή με πλαστικά, της εισπνοής μολυσμένου αέρα ή της δερματικής επαφής, καθιστώντας την έκθεση σχεδόν αναπόφευκτη.
Πώς Βλάπτει την Καρδιά
Η ουσία λειτουργεί ως ενδοκρινικός διαταράκτης, επηρεάζοντας τις ορμόνες, όπως την τεστοστερόνη, η μείωση της οποίας συνδέεται με καρδιαγγειακές παθήσεις στους άνδρες. Επιπρόσθετα, προκαλεί χρόνια φλεγμονή στις αρτηρίες, οδηγώντας σε αθηροσκλήρωση – τη συσσώρευση πλάκας που περιορίζει τη ροή του αίματος και αυξάνει τον κίνδυνο σοβαρών καρδιακών επεισοδίων. Πέρα από την καρδιά, η ουσία έχει συνδεθεί με παχυσαρκία, διαβήτη, προβλήματα αναπαραγωγής και καρκίνο, καθιστώντας την έναν πολυδιάστατο κίνδυνο για την υγεία.
Το Κόστος για την Κοινωνία
Η έκθεση σε αυτή τη χημική ουσία δεν απειλεί μόνο την υγεία, αλλά επιβαρύνει και την παγκόσμια οικονομία. Το οικονομικό κόστος από τους σχετικούς θανάτους το 2018 εκτιμάται μεταξύ 510 δισεκατομμυρίων και 3,74 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, λόγω ιατρικών δαπανών και απώλειας παραγωγικότητας. Στην Ελλάδα, όπου το σύστημα υγείας αντιμετωπίζει ήδη προκλήσεις, η πρόληψη τέτοιων κινδύνων θα μπορούσε να ανακουφίσει σημαντικά το φορτίο.
Βήματα για Προστασία
Η μείωση της έκθεσης απαιτεί συνδυασμό ατομικών και συλλογικών ενεργειών:
- Αποφυγή πλαστικών στη διατροφή: Χρησιμοποιήστε γυάλινα ή ανοξείδωτα δοχεία για την αποθήκευση και κατανάλωση τροφίμων. Αποφύγετε τη θέρμανση φαγητού σε πλαστικά, καθώς η θερμότητα απελευθερώνει περισσότερες χημικές ουσίες.
- Επιλογή ασφαλών προϊόντων: Αναζητήστε προϊόντα με ετικέτες «phthalate-free» ή «BPA-free» σε καλλυντικά, παιχνίδια και είδη οικιακής χρήσης.
- Προτίμηση φρέσκων τροφίμων: Τα συσκευασμένα τρόφιμα είναι πιο πιθανό να περιέχουν τη χημική ουσία. Επιλέξτε φρέσκα φρούτα και λαχανικά.
- Καλός εξαερισμός: Η ουσία μπορεί να υπάρχει στη σκόνη και τον αέρα εσωτερικών χώρων. Τακτικός καθαρισμός και εξαερισμός μειώνουν την έκθεση.
- Υποστήριξη κανονισμών: Η ΕΕ έχει περιορίσει τη χρήση της ουσίας σε παιχνίδια και τρόφιμα, αλλά η Ελλάδα μπορεί να πιέσει για αυστηρότερες διεθνείς νομοθεσίες.
Μια μελέτη του 2011 έδειξε ότι η κατανάλωση μόνο φρέσκων, μη συσκευασμένων τροφίμων για τρεις ημέρες μείωσε τα επίπεδα των μεταβολιτών της ουσίας στον οργανισμό κατά 53-56%, αποδεικνύοντας ότι μικρές αλλαγές μπορούν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο.
Το Μέλλον: Έρευνα και Αλλαγή
Οι ερευνητές προειδοποιούν ότι τα δεδομένα περιορίζονται στην ηλικιακή ομάδα 55-64 ετών και δεν περιλαμβάνουν άλλες παρόμοιες χημικές ουσίες, υποδηλώνοντας ότι ο πραγματικός αριθμός θανάτων μπορεί να είναι υψηλότερος. Μελλοντικές μελέτες θα εξετάσουν πώς η μείωση της έκθεσης μπορεί να επηρεάσει τα ποσοστά θνησιμότητας, ενώ θα διερευνήσουν και άλλες επιπτώσεις, όπως η πρόωρη γέννα.
Η Ελλάδα, ως μέλος της ΕΕ, μπορεί να συμβάλει στην παγκόσμια προσπάθεια για αυστηρότερους κανονισμούς, όπως αυτούς που συζητούνται στον ΟΗΕ. Η μείωση της εξάρτησης από πλαστικά μιας χρήσης και η προώθηση της ανακύκλωσης αποτελούν κρίσιμα βήματα για τη μείωση του κινδύνου.
Η χημική ουσία που κρύβεται στα πλαστικά, από τις συσκευασίες τροφίμων μέχρι τα καθημερινά προϊόντα, αποτελεί μια σιωπηλή απειλή για την καρδιά μας. Η επιστήμη μας καλεί να αναλάβουμε δράση, από τις προσωπικές μας επιλογές μέχρι τη διεκδίκηση αυστηρότερων κανονισμών. Με συνειδητή προσπάθεια, μπορούμε να μετατρέψουμε τα πλαστικά από αόρατο κίνδυνο σε ευκαιρία για έναν πιο υγιή και ασφαλή κόσμο.
