Πρώτο Περιστατικό Μετά τις Ισραηλινές-Αμερικανικές Επιθέσεις
Σε μια κίνηση που αναστατώνει τις θαλάσσιες μεταφορές και εντείνει τις εντάσεις στην περιοχή, το Ιράν επιβεβαίωσε σήμερα, Σάββατο 15 Νοεμβρίου, την κατάσχεση ενός δεξαμενόπλοιου με φορτίο πετρελαϊκών προϊόντων στα ύδατα του Περσικού Κόλπου, επικαλούμενο “παραβάσεις” και “μη εξουσιοδοτημένο φορτίο”. Η επιχείρηση, που πραγματοποιήθηκε από τους Φρουρούς της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC), σημαδεύει το πρώτο περιστατικό σύλληψης ιρανικού πλοίου από τον Απρίλιο του 2024 και έρχεται λίγους μήνες μετά τις ισραηλινές και αμερικανικές αεροπορικές επιθέσεις εναντίον ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων τον Ιούνιο. Το περιστατικό, που συνέβη την Παρασκευή κοντά στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), έχει προκαλέσει ανησυχία για πιθανή κλιμάκωση, με τις ΗΠΑ να δηλώνουν ότι παρακολουθούν “ενεργά” την κατάσταση και να χαρακτηρίζουν την ενέργεια “παραβίαση του διεθνούς δικαίου”.
Η Επιχείρηση Κατάσχεσης: Από τα ΗΑΕ στη Σύλληψη
Το δεξαμενόπλοιο Talara, σημαίας Νήσων Μάρσαλ και ιδιοκτησίας της κυπριακής Pasha Finance, με διαχειριστή την Columbia Shipmanagement, έπλεε από το λιμάνι Χαμριγιά των ΗΑΕ (κοντά στο Σαργκά) προς τη Σιγκαπούρη, μεταφέροντας περίπου 30.000 τόνους υψηλού θείου gasoil –ένα πετρελαϊκό προϊόν που χρησιμοποιείται ως καύσιμο. Σύμφωνα με ναυτιλιακές πηγές, το πλοίο διέσχισε το Στενό του Ορμούζ –τον “λαιμό” από τον οποίο διέρχεται το 20% του παγκόσμιου εμπορίου πετρελαίου– και κατευθυνόταν προς τον Κόλπο του Ομάν, περίπου 20 ναυτικά μίλια ανατολικά της ακτής του Χορ Φακάν στα ΗΑΕ.
Την Παρασκευή το πρωί, η Columbia Shipmanagement έχασε επικοινωνία με το Talara. Σύντομα, αναφορές από ιδιωτικές εταιρείες ασφαλείας, όπως η Ambrey και η Vanguard, έκαναν λόγο για παρέμβαση τριών μικρών σκαφών του IRGC, που ανάγκασαν το πλοίο να στραφεί προς ιρανικά ύδατα. Η βρετανική ναυτιλιακή υπηρεσία UKMTO επιβεβαίωσε “πιθανή κρατική δραστηριότητα” που οδήγησε στην απόκλιση της πορείας. Το Σάββατο, το ιρανικό κρατικό τημετείο μετέδωσε δήλωση του IRGC: “Το πλοίο κατασχέθηκε βάσει δικαστικής εντολής για μεταφορά μη εξουσιοδοτημένου φορτίου, προκειμένου να προστατευθούν τα εθνικά συμφέροντα και οι πόροι του Ιράν”. Δεν δόθηκαν περαιτέρω λεπτομέρειες για τις κατηγορίες, που πιθανότατα αφορούν υποψίες λαθρεμπορίου ή τεχνικές παραβάσεις.
Ιστορικό Πλαίσιο: Μια Σειρά από “Πειρατικές” Κατασχέσεις
Οι ενέργειες του IRGC δεν είναι καινούργιες. Από το 2019, το Ιράν έχει κατάσχει δεκάδες εμπορικά πλοία στον Περσικό Κόλπο και το Στενό του Ορμούζ, συχνά ως αντίποινα σε δυτικές κυρώσεις ή επιθέσεις σε ιρανικά πλοία. Χαρακτηριστικά παραδείγματα:
- Απρίλιος 2024: Κατάσχεση βρετανικού δεξαμενόπλοιου ως “αντίποινο” για σύλληψη ιρανικού πλοίου.
- Ιούνιος 2025: Οι ισραηλινές και αμερικανικές αεροπορικές επιδρομές σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, διάρκειας 12 ημερών, ανάγκασαν το Ιράν να περιορίσει τις στρατιωτικές του δραστηριότητες –μέχρι σήμερα.
- Παλαιότερα: Σύλληψη πλοίων για “λαθρεμπόριο” ή “παραβιάσεις”, συχνά με απελευθέρωση μετά από διαπραγματεύσεις.
Αυτή η κατάσχεση, η πρώτη μετά τις επιθέσεις του Ιουνίου, έρχεται σε μια περίοδο όπου το Ιράν έχει εκδώσει απειλές για “αντίποινα” εναντίον Ισραήλ και ΗΠΑ, ενώ παράλληλα διοργάνωσε έκθεση πυραύλων και drones στην Τεχεράνη, επιδεικνύοντας στρατιωτικές δυνατότητες. Αμερικανικό MQ-4C Triton drone παρακολουθούσε την περιοχή για ώρες, σύμφωνα με δεδομένα πτήσεων.
Διεθνείς Αντιδράσεις: Ανησυχία για Κλιμάκωση – Η αντίδραση ήταν άμεση και επικριτική:
- ΗΠΑ: Το Πεντάγωνο δήλωσε “γνωστό του περιστατικού” και “ενεργή παρακολούθηση”, με αξιωματούχο να το χαρακτηρίζει “παραβίαση διεθνούς δικαίου”. Η σημαία Νήσων Μάρσαλ (υπό αμερικανική προστασία) μπορεί να οδηγήσει σε διπλωματική κρίση.
- Ηνωμένο Βασίλειο: Η UKMTO προειδοποιεί για “υψηλό κίνδυνο” και καλεί τα πλοία να ενισχύσουν την επαγρύπνηση.
- ΕΕ και Ισραήλ: Ανησυχία για διακοπή εφοδιασμού, με πιθανές κυρώσεις. Η κατάσχεση μπορεί να επηρεάσει τις τιμές πετρελαίου, που ήδη ανεβαίνουν κατά 2% σήμερα.
Η Columbia Shipmanagement συνεργάζεται με αρχές για “επανεγκατάσταση επαφής”, ενώ το πλήρωμα (πιθανότατα πολυεθνικό) παραμένει άγνωστο αν είναι ασφαλές.
Μια Αγχόνη που Πνίγει την Παγκόσμια Οικονομία
Αυτή η κατάσχεση υπενθυμίζει πόσο εύθραυστος είναι ο Περσικός Κόλπος: Το Στενό του Ορμούζ, πλάτους μόλις 33 χιλιομέτρων, μεταφέρει καθημερινά 21 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου –αρκετά για να “παγώσουν” τις αγορές σε περίπτωση κλεισίματος. Με το Ιράν να απειλεί “στρατιωτική απάντηση” στις πρόσφατες επιθέσεις και τις ΗΠΑ να ενισχύουν την παρουσία τους (με την 5η Στόλο), η περιοχή βαδίζει σε τεντωμένο σχοινί. Για την ώρα, το Talara παραμένει σε ιρανικά ύδατα, και η Τεχεράνη μπορεί να το χρησιμοποιήσει ως “χαρτί” σε διαπραγματεύσεις. Ωστόσο, σε έναν κόσμο εξαρτημένο από το πετρέλαιο, τέτοιες ενέργειες δεν είναι απλώς “θαλάσσιοι πονοκέφαλοι” –είναι γεωπολιτικά τυφώνας που μπορεί να σαρώσει την παγκόσμια οικονομία.
Photo: Pixabay Bru-nO